4 практикалық сабақ тақырыбы



бет1/2
Дата27.11.2023
өлшемі44,5 Kb.
#129273
түріСабақ
  1   2

4 практикалық сабақ тақырыбы: ХІХ ғасырдағы дәстүрлі айтыс өнері. XIX ғасырдағы әйгілі айтыс ақындарының өзіндік мәнер-машығы, айтыстағы әдіс-тәсілі. Жазба айтыс дәстүрінің дамуы. XIX ғасыр айтыстарының жиналып, зерттелу жолы


Сабақ жоспары:
1. Айтыстың әлеуметтік сипаты. Жанрлық ерекшеліктері.
2. Айтыстың түрлері.
3. Шөже, Кемпірбай, Орынбай, Сүйінбай, Бақтыбай, Түбек, Нұрым, Қашаған, т.б. ақындар айтыстарының әлеуметтік мәні көркемдік қырлары.


Сабақтың мақсаты: XIX ғасырдағы әдеби мұраны қазақ әдебиетінің бай тарихын әдебиет теориясы, әдеби сын аясында ала отырып, сол мұрамен сабақтастықта қарастырып, ғылыми негіздер жөнінен жүйелеп танысу; бұрын-сонды жасалған, тиянақталған зерттеу проблемаларын меңгере отырып, әдебиет тарихы мәселелерін әрі қарай карастыру, ғылыми негіздерді тарату, ашу, айғақтау, бекіту.
XIX ғасырда жаңа сапаға көтеріліп, түрлі жанрда жасаған бай әдеби мұраны көркемдік арналар, жаңа мән, сипаттарға ойысудың беталыс, бағдарлары, көркем ойдың даму заңдылықтары тұрғысынан ғылыми негіздеуді жетілдіру, жандандыру.
Студентерге өзін-өзі бақылау сұрақтары мен тапсырмалар: (мына сұрақтар мен тапсырмаларды жазбаша түрде орындау қажет):
1. XIX ғасырдағы әйгілі айтыс ақындарының өзіндік мәнер-машығы, айтыстағы әдіс-тәсілі.
2. Жазба айтыс дәстүрінің дамуы. XIX ғасыр айтыстарының жиналып, зерттелу жолы. М.Әуезов, А.Байтұрсынов, C.Мұқанов, Е.Ысмайлов, Ә.Қоныратбаев, М.Жармұхамедұлы, т.б. ғалымдардын айтысты теориялық жолмен зерттеуі.
3. Айтыс өлеңі – XIX ғасыр әдебиетінің елеулі нұсқасы.
4. XIX ғасыр әдебиеті бастан кешкен сан түрлі сапалық түр, жаңарып өзгеру, түрленулердің айтыс жанрына ықпалы.


Сызбалар, тапсырмалар және ситуациялар (мына тапсырмаларды жазбаша түрде орындау қажет):
1. XIX ғасырдағы әйгілі айтыс ақындары. Шөже Қаржаубайүлы (1834–1895). Өмірі. Айтыстарының әлеуметтік мәні. Орынбай, Кемпірбай, Балта, Шортанбай ақындармен айтысы. Арнау өлеңдері. «Қозы Көрпеш – Баян сұлу» жырын жырлауы. Ақын жөнінде Ш.Уәлихановтың айтқаны
2. Орынбай ақын (1813–1895). Өмірі. Серәлі, Тоғжан, Шөже, Шортанбай ақындармен айтысы. Арнау өлеңдері. Олжабай батыр туралы жыры. Шоқан Уәлихановқа қазақ поэзиясы үлгілерін таныстыруы
3. Сүйінбай Аронұлы (1822–1895). Шығармашылық мұрасы. Ақын өлеңдерінің әлеуметтік астары. Тіл кестесі. Айтыстары. Бақтыбай, Түбек ақындар. Өмірі. Айтыстары.
4. Қашаған Күржұманұлы (1840–1924). Өлең-толғау, арнаулары. Айтыстары. Қашаған шығармаларындағы замана қалпы.
5. XIX ғасырдағы айтыс ақындарының шығармашылық мұра, өмірбаян деректерінің жиналу, басылым жайы.


Блиц-тест (сұрақ нөмірін қойып, жанына дұрыс жауаптың әріпін көрсету керек):



  1. Ынсапсыз патша туралы айтқан Дулаттың мысалын көрсетіңіз.

А)“Сауысқан мен түлкi” С)“Шаштараз”
В)“Бiр патша” D)“Дүние” Е)“Есек пен бұлбұл”
2. Дулаттың “Шаштараз” мысалы қай ақынның мысал өлеңiмен сарындас?
А) Абайдың С) Мағжанның
В) Мұхтардың D) Iлиястың Е) Майлықожаның

  1. Мына өлең жолдары қай ақындiкi?

Өнер, бiлiм оқып бiл,
Өнер алды қызыл тiл
Оқып алса, керек сөз
Алтынға құйған балмен тең
А)Мұрат С)Сәбит
В)Шортанбай D)Дулат Е)Мағжан

  1. Дулат өз өлеңiнде “мұздап тоңған ағаштай” деп қандай адамдарды сипаттайды?

А) томырық мiнездi С) төбелесқор
В) жеңiлтек D) бiлiмдi Е) ақылды

  1. Мына үзiндi Дулаттың қай өлеңiнен алынған?

Көл қорыған қызғыштай
Сен десе салам байбалам.
Жайлауыңды көргенде,
Жадыраймын, жайланам.
А)“Ақтан жас” С)“Дүние”
В)“Қыз” D)“Ақжайлау мен Сандықтас” Е)“Еспембет”

  1. Дулаттың “Он бес деген жас қайда?” деген өлеңiнде не туралы айтылған?



Достарыңызбен бөлісу:
  1   2




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет