Тақырыбы: Моногибридті, дигибридті будандастыру барысындағы алынған будандарға талдау жүргізу.
Мақсаты:Будандастыру барысында алынған будандарғастатистикалық жолмен талдау жүргізу.
Құрал-жабдықтар: 2х4 есе ұлғайтатын қол лупалары, тірі объектілер, пробиркалар мен петри табақшалары, мақта мен эфирі бар тамызғыш, сурет салатын аппарат.
Зертханалық жұмыстарды орындау тәртібі: Бастапқы линияларды талдау;
Будандарға статистикалық жолмен талдау жүргізу.
Жұмыстыңбарысы:Моногибридті, дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздері менгаметалар тазалығы ережесін түсіну.Будандастыру схемасын жүргізіп, нәтижесіне статистикалық жолмен талдау жүргізу.
Тапсырмалар: Дрозофила шыбынының биологиялық ерекшеліктері мен сыртқы құрылысының белгілерін анықтап суретін салу;
Буданмен жұмыс жасағанда негізгі терминдерді түсіндіру;
Будандарға статистикалық жолмен талдау жүргізу.
Бақылау сұрақтары: Моногибридті будандастырудың цитологиялық негізі
Дигибридті будандастырудың цитологиялық негізі
Гаметаның тазалық ережесі
Доминантты белгілердің ерекшелігі
Рецессивті белгілердің ерекшелігі
Белгілердің ажырауы
№ 6 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы:Гендердің өзара әрекеттесуі.
Мақсаты: Аллельді емес гендердің өзара әрекеттесуінің түрлерін білу және оған есептер шығарып үйрену.
Құрал-жабдықтар:2х4 есе ұлғайтатын қол лупалары, тірі объектілер, пробиркалар мен петри табақшалары, сурет салатын аппарат.Кестелер: «Гендердің комплементарлы әсері», «Эпистаз», «Полимерия».
Зертханалық жұмыстарды орындау тәртібі: 1.Комплементарлық, эпистаз және полимерияның тұқым қуалаудағы ерекшеліктерін түсіну;
2. Есептер шығарып үйрену.
Жұмыстың барысы: талданатын будандастырудың үш типіне сәйкес студенттер үш топқа біріктіріліп жұмыс жасайды.Комплементарлық, эпистаз және полимериядағы ажыраудың теориялық күтілімі (9:7, 9:3:3:1, 9:6:1, 9:3:4) болатындығын дәлелдеу.
Тапсырмалар: Дрозофила шыбынының биологиялық ерекшеліктері және өсіру;
Дрозофилашыбынының сыртқы құрылысының суретін салу;
Дрозофила шыбынының белгілерін анықтау;
Гибридтерге статистикалық жолмен талдау жүргізу.
Сурет - 18. Комплементарлы немесе толықтырушы гендер әрекеті
Сурет- 19. Эпистаз
А1А1А2А2 a1a1a2a2 А1a1А2a2
А1А1А2А2A1a1A2a2A1a1A2a2a1a1a2a2 Қошқыл қызыл қызғылт қызғылт ақ
Сурет-20. Полимерия (бидай дәнінің тұқым қуалау мысалында).
Бақылау сұрақтары: 1.Гендердің өзара әрекеттесу түрлері.
2. Гендердің комплементарлы әсеріне мысал келтір.
3. Эпистаздың мәні және мысал келтіріңдер.
4.Гендердің өзара әрекеттесуі кезінде фенотип бойынша ажыраудың өзгеруі 9:7, 9:3:3, 9:4:3, 1:5:1 т.б.
5.Сандық белгілердің тұқым қуалау ерекшеліктері туралы айтыңыз.
6.Гендердің плейотропты әсері
7.Гендердің өзара әсеріне генетикалық талдау жасау, биохимиялық әдістердің маңызы
8.Көп аллельділікпен тұқым қуалаудың ерекшеліктері