7. Қазақстанның ұлттық қайта жаңғыруы және демократиялық құқықтық мемлекеттің құрылуы
жүктеу/скачать 19,1 Kb.
|
|
№7. Қазақстанның ұлттық қайта жаңғыруы және демократиялық құқықтық мемлекеттің құрылуы Қазақстанның ұлттық қайта жаңғыруы және демократиялық құқықтық мемлекеттің құрылуы. Жаһандану үдерісіне Елбасымыздың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласында айтқандай «...өзіміздің ұлттық құндылықтарымыз арқылы ғана төтеп бере аламыз». Қазіргі кезде рухани жаңғыру бағдарламасының негізгі бағыттары біздің кәсіби жұмысымыздың құрамдасы бөлігі болып кетті. Бүгінде университеттер өз академиялық парызын үш бағытта атқаратының меңгерсек, олар: білім, ғылым, тәрбие. Рухани жаңғыруда басым бөлігі осы үш бағытта қамтылған. Осы бағдарламаның басым бағыттарын жүзеге асыруда университеттер белсенді жұмыстар атқарып жатыр. Атап айтқанда қолданбалы және іргелі ғылыми, стартап жобалар, түрлі конкурстар мен зияткерлік олимпиадалар, қайырымдылық акциялары мен түрлі кездесулер, арнайы конференциялар ұйымдастыру, т.б. көптеген шаралар мазмұндық және тұрпаттық жағынан рухани жаңғыруға бағытталған. «Рухани жаңғыру» бағдарламасы студенттердің ғылыми ізденіс жұмыстарында, атап айтқанда, дипломдық жұмыстар мен магистрлік диссертацияларынан көрініс тауып, студенттік клуб жұмыстарына арқау болды. Сонымен қатар, рухани жаңғыру бағдарламасының басым бағыттарының бірі – өсіп келе жатқан ұрпақ бойындағы тарихи сананың қалыптасуына үлкен мән беріліп, назарға алынған. Рухани жаңғыру белгілі бір межемен аяқталмай, үздіксіз жүзеге асып жатуы керек. Себебі, қазіргі ғылым мен технология тез қарқынмен дамып бара жатқан заманда, бәсекеге қабілеттілігімізді арттырып, рухымызды көтеріп, жаңарып, өркеуіміз керек. Бір сәт мүлгіп кетсек қарқын дамып жатқан әлемде, бізді күтіп тұрмай біраз жерге алыстап кетеді. Содан соң оған ілесу қиынға түседі. Сондықтан, рухани жаңғыру да ұлт ретінде жаңғырып, дамып отыруымызбен қатар жүруі керек. Демократиялық құқықтық мемлекеттің құрылуы. Еліміз тәуелсіздік алғаннан кейін оның тұрғындарының өмірі қалыптасатын барлық құқықтық базаны қайта құру мәселесі туды. Бұл бағытта көптеген шаруа атқарылды: экономика, мемлекеттік басқару, сыртқы саясат, ұлттық қорғаныс, табығатты қорғау, құқықтық тәртіпті қорғау салаларына қатысты көптеген заңдар мен жарлықтар дайындалды. Қазақстан толық егемендікке ие болғаннан кейін азаматтық қоғам мен құқықтық мемлекет болу бағытын ұстанды. 1995 жылы қабылданған Республика Конституциясына сәйкес парламенттік – президенттік басқару нысаны таза президенттік нысанға өзгертілді. Заң шығару билігі институты да өзгерді. Кезінде бірқатар маңызды актілерді (мемлекеттік егемендік туралы Декларация, “Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы” заң, 1993 жылғы Конституция, меншік туралы, азаматтық туралы және т.б. заңдар) қабыладанған бұрыңғы бір палаталы жоғарғы Кеңес қызмет тұрпаты өзгерген екі палаталы Парламентке орын берді. Олар азамат құқығы мен бостандығын заңды түрде қамтамасыз ету, нарықтық қатынасқа өту, жеке меншік және кәсіпкерлерді қолдау, демократияны дамытуға қатысты жұмысты жалғастырды. Құқықтық мемлекет болу оңай емес. Ол үшін бірнеше даму кезеңдерін өтіп, мемлекеттік органдардан, жұрттан, лауазымды тұлғалардан күш-жігерді талап етеді. Жемқорлыққа жол бермеу қажет, қылмыспен күресу керек, қоғамның моральді негіздерін жетілдіру қажет. Азаматтардың бойында құқықтық жанартуларды сыйлауды үйрету, қоғамдағы құқықтық қатынас пен заңды байланыстарды құрайтынның бәрін жүзеге асыру шараларын көрсету керек. Осындай бағытты ұстансақ, құқықтық мемлекет пен азаматтық қоғам құру мінддеттерін жақын арада жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Еліміздің демократиялық сипаты конституциядағы қағидаларға қарап анықталады. Мемлекетті құрудың негіздерінің бірі – мемлекет басшысын, парламент депутаттарын, жергілікті өкілетті органдарды сайлау. Демократиялық мемлекет қызметтерінің басқа бір негізгі қағидасы- мемлекет өміріндегі ең маңызды мәселелерді демократиялық әдістермен шешу. Референдум өткізу, Парламентте дауыс беру тәртібі осыған жатады. Құқықтық мемлекетте заңдар белгілі бір бөлігінің емес, баршасының шынайы еркін білдіреді, онда заң үстемдік етеді. Ең жоғарғы лауазымды тұлғадан бастап қатардағы азаматқа дейін – барлық адам заңдардың барша халықтың мүддесі үшін қабылданып, әрекет ететінін, әр адамның құқығы мен бостандығын қорғайтынын, адамдардың оқуы үшін, отбасы құру үшін, жұмыс істеуі үшін, өздері таңдаған іспен шұғыладну үшін, лайықты өмір үшін пайда табуы мақстатында, өздерін ерікті сезінуі үшін, қоғамдық өмірге қатысу үшін қажет болатын қоғамдық тәртіп белгілейтін түсінулер қажет. Азаматтардың өзідері бұзылған құқықтарын қорғауға үйренулері керек. Ол үшін соттар обьективті болуы керек, азаматтар өз құқықтарын қорғау үшін сотқа жүгіну керек. Құқықтық мемелекеттің негізгі белгісі, ол адам өміріндегі заңның жоғарлылығы, үстемділігі болып табылады. Адам және қоғам өмірінің маңызды сәттері заң арқыл шешілуі керек. Мемлекет атап кеткендей құқықтық жүйенің болуымен және оның шынайы жұмыс істеуімен ғана құқықтық мемлекет болып есептелмейді. Мемлекеттік құқықтың түрінің деңгейі толықтай демократиялық, прогрессивті және гомунистік құқықтық ойлардан тұратын халықаралық құқық тұрғысында өзін қалай ұстай алатындығымен анықталады. Қазақстан Республикасының Конституциясы бойынша біздің мемлекетіміздің әлеуметтік базасы – бүкіл халықтық, барша тұрғындар. Осылайша, әлеуметтік – экономикалық жағынан да халық (әлдебір тап емес) қоғамның жалғыз әлеуметтік субьектісі болып табылады. Сондықтанда қалыптасып келе жатқан мемлекеттік үлкен сенімділікпен әлеуметтік мемлекет деп атауға болады. Тағы бір дәлел- конституцияның халықаралық құқығының жалпыға ортақ нормаларында көрсетілген жалпы адамзаттың құндылықтарға бағытталуы. Мемлекеттік құрылым жағынан Қазақстан Республикасы әкімшілік – аумақтың бірліктерден тұратын унитарлық мемлекет болып табылады. Қазақстан Республикасының Унитарлық құрылымы оның аумағының, мемлекеттік билік органдары жүйесінің біртұтас заңаманың және азаматтықтың бастамасы болып табылатын бірқатар принциптерге негізделеді. Олар: Бір азматтық Мемлекеттік билік жүйесінің бірлігі Заңнама жүйесінің бірлігі Қазастан Республикасының аумақтың және мемлекеттің біртұтастығы Елімізде басқарудың республикалық нысаны белгіленген. Осы басқарудың нысаның таңдау үшін келесі конституциялық қағидалар заңды негіз ретінде болады: парламентариум халықтың мемлекеттік биліктің жалғыз көзі ретінде қарастырылуы; мемлекеттік биліктің үш тармаққа (заң шығарушы, атқарушы және сот) бөлінуі; халық қабылдаған конституцияның үстемдігі мен жоғары заңы күші. Басқарудың республикалық формасы жайғана халықтың еркіне негізделмейді. Ол мемлекеттік органдарға азаматтардың құқығы мен бостандығын, заңды мүдделерін қорғауға олардың мүдделерін мемлекет мүдделерімен үйлестіруге бағыт – бағдар береді. Бұл ретте адам құқығы мен бостандығының мемлекеттік мүдделерден басымдылығы қамтамассыз етеді. Мемлекет конституциясы тікелей көзделген жағдайлардан басқа кезде адамның, азаматтың құқығы мен бостандығын шектей алмайды. жүктеу/скачать 19,1 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|