9-сынып. Қазақ тілінен №1 бжб/4-тоқсан

Оқушының сыныбы___________аты-жөні_____________________________

Бейбітшілікке, тыныш өмір сүруге ұмтылу – қазақ халқының қанына сіңген асыл қасиеттерінің бірі екені тарихтан белгілі. «Сырт көз – сыншы» деген ғой, арғы-бергі заманда қазақ жерінде болған саяхатшылар, ғалымдар, елшілер қазақ ұлтының меймандос, сабырлы, момын, ешкімге жамандық, қаскөйлік жасамайтын ел екенін сүйсіне жазған. Тәуелсіздікке қол жеткен тұста да елбасымыздың және елдің бетке ұстар азаматтарының қажырлы, табанды еңбегінің арқасында біз осы асыл қасиетімізді тағы да бір дәлелдеп, оны әлемге паш ете білдік. Мәселен, сонау тәуелсіздіктің алғашқы жылдары Семей ядролық полигонын жабу еліміздің өмірінде ғана емес, әлемдегі айтулы оқиғаның бірі болды. Ядролық қару пайда болғалы ешбір ел ядролық полигонды өз еркімен жауып көрмеген болатын. Біздің еліміздің дүниежүзінде бірінші болып ядролық полигонды жабу жөніндегі осы қадамына БҰҰ мен дүниежүзілік қауымдастық үлкен баға берді. Дәл сол тұстан бастап әлем Қазақстанды бейбітсүйгіш ел екенін тани бастады. ХХІ ғасырдың ең басты заңы – татулық. Бейбітшілік пен келісімсіз әлемнің құрдымға кетуін, табиғат анамыздың экологиялық проблемаларға ұшырау мүмкіндігін біздің еліміз бен елбасымыз өте жақсы біледі. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев жалпы әлемдегі мемлекеттердің мемлекет болып қалу кепілдігі «бейбітшілік пен келісімде» жатқанын тілге тиек етеді. Біз әлемге осылайша нұрымызды шаша береміз!

1. 
   Сызбадағы ретін сақтап, берілген мәтіндегі сөйлемдерден аралас құрмалас сөйлем жасаңдар. Құрған сөйлемдеріңнің мазмұнының бұзылмауына көңіл аударыңдыр. [3]
   

2. 
   Мәтіннің мақсаты қандай? Кімдерге арналып жазылған? [3]_
   

3. Етістіктен сын есім тудыратын жұрнақтар қатарын белгіле [1]

А) -лық, -лік, -қақ, -кек, -ғы, -гі.

В) –дай, -дей, -қақ, -кек, ғыр, -гір.

С) –ғақ, -гек, -шыл, -шіл, -ғыр, -гір.

Д) –шаң, -шең, -қақ, -кек, -ғыр, -гір.

Е) -ғақ, -гек, -қақ, -кек, -ғыр, -гір.

4. Жауабын белгілеңіз. Өзіне тән мағынасы бар, белгілі бір сұраққа жауап береді, грамматикалық байланысқа түседі. [1]

А) сөз құрамы

В) сөйлем мағынасы

С) шылаулар

Д) сөйлем мүшелері

Е) сөйлем

5. Аралас мәнді сөйлемнің құрамында қарсылық мәнді жай сөйлемдер болса, басқа сөздерден қандай тыныс белгілер арқылы ажыратылады? [1]

А) үтір

В) үтір, сызықша

С) нүкте, сызықша

Д) үтір, нүкте

Е) дефис

5. Сәйкестендіріңіз. [4]