№
|
Қазақ зиялысы
|
Білім алған мамандығы
|
Саяси көзқарасы
|
Саяси еңбегі
|
Көзқарасының дұрыс және бұрыс жағы
|
+
|
-
|
1
|
Әлихан Бөкейханұлы
|
Орман шаруашылығы институтының экономика факультетін аяқтаған. Мамандығы: публицист, аудармашы
|
Марксизмнің экономикалық қағидаларымен қаруланған либерал-демократ.
|
Алашорда автономиялы үкіметінің төрағасы, Алаш жетекшісі.
|
Әлихан Бөкейханұлы бастаған топ саяси ұстамдылық танытып, Ресей империясынан қарсы ашық күреске шығу ерте екенін түсініп, ең алдымен халықтың сана-сезімін оятатын дүние жасау керек деп таныды. Ресейді күшпен емес, біліммен жеңетіне сенді.
|
|
2
|
Ахмет Байтұрсынұлы
|
Торғайдағы екі жылдық орыс-қазақ мектебін, кейіннен Орынбордағы төрт жылдық мектепті аяқтайды.
|
Қазақ ұлттық мемлекеттік идеясын құрушы топтың ішінде болды. Байтұрсынұлы мен Дулатұлы қазақ арасында бұрыннан келе жатқан ру-жүзаралық алауыздыққа байланысты, Алаш Орда үкіметінің құрамына саналы түрде енбей қалды. «Патшалардың төрінде отырғаннан, социалистердің босағасында өлгенім артық» деген пікірде болды.
|
Ақын, әдебиет зерттеуші ғалым, түркітанушы, публицист, педогог аудармашы
|
|
1905жылы Қоянды жәрмеңкесінде жазылған Қарқаралы петициясының авторының бірі болды. Ол петицияда көптеген патша үкіметінесыни қөзқарастар байқалды. Осы петициядан кейін жандармалық бақылауға Байтұрсынов алынды. Патша үкіметіне күресті ашық түрде емес, жабық түрде жүргізіп, өзі сияқты зиялылар қазаққа керек екендігін ұғыну керек еді.
|
3
|
Мұстафа Шоқай
|
Санкт-Петербург университетінің заң факультетін бітірген. Ағылшын, француз, орыс, өзбек тілдерін білген. Студенттік жылдары империя астанасындағы демократиялық қозғалыстарға қатысады.
|
Жалпытүркілік тұтастық идеясын көтерген.
|
Публицист, қоғам қайраткері,Түркістан автоноиясының үкімет басшысы
|
Күллі түрік миллетінің туыстық бірлігін сақтап, Түркістан автономиясын құру жанкешті қызметі болды.
|
Халықта түркі танымының болмауы есебінен, халықтың автономияға қолдау көрсетпеуі.
|
4
|
Міржақы Дулатұлы
|
Ыбырай Алтынсаринның салдырған Торғай қаласындағы мектептің түлегі
|
Либералды-демократияшыл көзқарасын ұстанды. Оян, қазақ деп ұрандаған ұлт жанашыры
|
Ақын, жазушы
Реализм жанрын ұстанушы
|
Ахмет Байтұрсынұлының ет жақыны, Жахаңы болатын.Қазақтың рухани білімін кеңейту жолында, «Қазақ» газетін шығарды. Ауқымды шығармалық мұра қалдырды.
|
|
5
|
Сәкен Сейфуллин
|
Спасск мыс балқыту жанындағы орыс-қазақ мектебінде, Ақмолада үшсыныптық қалалық училищеде оқыды.
|
Социал-демократ бағытын ұстанды. Кедей отбасыдан шыққан, азаматтық соғыс кезінде, қызылдар жаққа шығып, идеясы Алашордаға қарсы тұрды. Дегенмен, екі көзқарастың мүддесі де қазақты бодандықтан құтқару болатын, тек оған барар жолы әрқилы болды.
|
Қазіргі қазақ әдебиетінің негізін құрушы, Қазақстан жазушылар одағының негізін қалаушы, Қырғыз АКСР Халық комиссарлар кеңесінің төрағасы қызметін атқарды.
|
Ұлт-азаттық көтеріліс кезінде халықтың жағына шығып, күрескерлік жолға түсті.
|
|
