ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ СПОРТ МИНИСТРЛІГІ
Т.Қ. ЖҮРГЕНОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ӨНЕР АКАДЕМИЯСЫ
«Сахна пластикасы және дене тәрбиесі»
кафедрасы
« ЭССЕ »
«Этикет пен мәдениеттің қалыптасуы заңдылықтары мен әдебі»
Орындаған: «Драма театры және кино әртісі»
мамандығының
Е. Біләл шеберханасының 3 курс студенті:
Ғабитұлы Рахман
Тексерген: ҚР-ның еңбек сіңірген қайраткері,
мәдениеттанушы: Бокыбаев Н.А.
Алматы 2022 ж
Этикет пен мәдениеттің қалыптасу заңдылықтары мен әдебі
Адамның өз іс-әрекетінің көрінісіндегі қарапайымдылығы мен ұстамдылығы, өз мінез-құлқын бақылай білуі, басқа адамдарға ұқыпты және әдепті қарым-қатынас жасауы жақсы әдептілік болып саналады. Жағымсыз мінез-құлық – қатты сөйлеп, күлу, әдепсіз мінез-құлық, дөрекі сөздерді қолдану, дөрекілік, сырт келбетінің салғырттығы, басқаларға өшпенділік таныту, ашу-ызаны ұстай алмау, әдепсіздік. Әдептілік адамның мінез — құлық мәдениетіне жатады және этикетпен реттеледі, ал шынайы мінез-құлық мәдениеті барлық жағдайда адамның іс-әрекеті моральдық принциптерге негізделген жерде болады.
Әдеп – адамның өзін ұстау тәсілі, мінез-құлқының сыртқы түрі, басқа адамдарға деген қарым-қатынасы, сондай-ақ сөйлеуде қолданылатын үн, интонациялар мен өрнектер. Сонымен қатар, бұл адамға тән ым-ишара, жүріс, мимика.
Сонау 1936 жылы Дейл Карнеги адамның қаржылық ісіндегі табысы оның кәсіби біліміне 15 пайыз, ал адамдармен тіл табыса білу қабілетіне 85 пайыз байланысты екенін жазған.
Джен Ягер этикеттің бес негізгі өсиетін тұжырымдады.
1. Барлығын уақытында жасаңыз. Кешігу тек жұмысқа кедергі келтіріп қана қоймайды, сонымен қатар адамға сенуге болмайтын алғашқы белгі.
2. Мейірімді және қонақжай болыңыз.
3. Өзіңді ғана емес, басқаларды да ойлаңыз.
4. Сәйкес киініңіз.
5. Жақсы тілде сөйлеңіз, жазыңыз.
Этикет біздің мінез-құлқымыздың әртүрлі аспектілерінде көрінеді. Мысалы, адамның алуан түрлі қимыл-қозғалысы, ол қабылдайтын позалар этикеттік мағынаға ие болуы мүмкін. Әңгімелесушінің алдында тұрған сыпайы позицияны және оған арқаңызбен қараған әдепсіз позицияны салыстырыңыз. Мұндай этикет вербальды емес (яғни сөзсіз) деп аталады. Дегенмен, адамдармен қарым-қатынас этикетінің көрінісінде сөйлеу ең маңызды рөл атқарады.
Заманауи этикет барлық дерлік халықтардың ескі дәуірден бүгінгі күнге дейінгі әдет-ғұрыптарын мұра етеді. Негізінен, бұл мінез-құлық ережелері әмбебап болып табылады, өйткені оларды белгілі бір қоғамның өкілдері ғана емес, сонымен қатар қазіргі әлемде бар ең алуан түрлі әлеуметтік-саяси жүйелердің өкілдері де сақтайды. Әр елдің халықтары сол елдің әлеуметтік жүйесіне, тарихи құрылымының ерекшелігіне, ұлттық салт-дәстүрге, әдет-ғұрыпқа байланысты этикетке өзінше өзгертулер мен толықтырулар енгізеді.
Этикеттің бірнеше түрлері бар, олардың негізгілері:
сот этикеті – монархтар соттарында белгіленген қатаң реттелген тәртіп пен қарым-қатынас нысандары;
дипломатиялық этикет – әр түрлі дипломатиялық қабылдауларда, сапарларда, келіссөздерде бір-бірімен қарым-қатынаста болатын дипломаттар мен басқа да ресми тұлғалардың мінез-құлық ережелері;
әскери этикет - әскери қызметшілер қызметінің барлық салаларында армияда жалпы қабылданған ережелердің, нормалардың және мінез-құлық тәсілдерінің жиынтығы;
жалпы азаматтық этикет – азаматтардың бір-бірімен қарым-қатынас жасау кезінде сақтайтын ережелер, дәстүрлер мен шарттардың жиынтығы.
Айта кету керек, әдепті және әдепті адам өзін ресми рәсімдерде ғана емес, үйде де этикет нормаларына сәйкес ұстайды. Қайырымдылыққа негізделген шынайы сыпайылық белгілі бір жағдайда не істеуге болатынын және не істеуге болмайтынын көрсететін әрекетпен, өлшемдік сезіммен анықталады. Ондай адам ешқашан қоғамдық тәртіпті бұзбайды, сөзімен де, ісімен де өзгені ренжітпейді, абыройына нұқсан келтірмейді.
Достарыңызбен бөлісу: |