Қазақстан Республикасының экономикалық реформаларының жаңғыруы кезеңдері мен ерекшеліктер
жүктеу/скачать 29,37 Kb.
|
|
Қазақстан Республикасының экономикалық реформаларының жаңғыруы кезеңдері мен ерекшеліктер. Тақырыптың негізгі сұрақтары: 1.Өтпелі кезеңнің қиыншылықтары. Жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға көшу. 2.Қазақстан экономикасын реформалаудың бағыттары. Қазақстандық экономикаға шетел инвестициясын тарту. 3.Индустриалдық-инновациялық дамудың мемлекеттік бағдарламасы және оны алғашқы табыстары. 4.Қазақстанның экономикалық өсуінің келешегі. XXI ғасырдағы экономиканың қазақстандық үлгісі. ЭКСПО-2017 өткізудің Қазақстан үшін маңызы.. Жауаптары:1. Өтпелі кезеңнің қиыншылықтары. Жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға көшу. Экономиканы әміршіл-әкімшіл басқарудан нарықтық жүйеге көшу аса қиын әрі күрделі болып шықты. Бұрыннан қалыптасқан шаруашылық байланыстарының үзілуі, келісім тәртібінің нашарлауы салдарынан көптеген кәсіпорындардың жұмысы тоқтап қалды. 1992 жылға дейін Ресеймен бір экономикалық кеңістікте болғаны жағдайды қиындата түсті. Тұтынушылық рынок мәселесі барынша шиеленісті азық-түлік, киім-кешек жетіспеді, алыпсатарлық пен жемқорлық өрістеді. 1992 жылғы 6 қаңтардан бастап баға босатылды. Еркін баға енгізілуімен тауарлардың барлық түрі бірден қымбаттады. Тұтыну тауарлары мен қызмет көрсетудің жаппай қысқаруы кей реттерде мемлекеттік кәсіпорындардың толық тоқтатылуы бағаның күрт жоғарылауына әкеліп соқты. Азық-түлік пен өндірістік тауарлар бағасының өсуіне ықпал факторлар — энергия ресурстары бағасына бақылаудың алынуы, ауыл шаруашылығы өнімдерін сатып алу құнының өсуі, сонымен бірге көтерме бағаның алты есе өсуі болып табылады. Жұрттың жалақысы түгелдей азық-түлік алуға кетті. Күрделі тұрмыстық, мәдени және шаруашылық техникалары бағасы қымбат болғаны соншалықты көпшілік оларды сатып ала алмады. Тұрмыс жағдайының нашарлауы тұрғындардың наразылығын тудырды. Осындай жағдайда экономикада түбегейлі өзгерістер қажеттілігі туындады. Нарықтық экономикаға көшу – ұзақ, күрделі, және қайшылықты жол. Әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғанындай, ежелден қалыптасып қалған шаруашылық жүйесін түбірінен қайта құруға байланысты әлеуметтік-экономикалық шаралар соңы өндіріс дәрежесінің анағұрлым төмендеуімен, демек тұтынудың құлдырауымен қатар жүретіндігін өмір көрсетіп отыр. Бұл заңдылық экономиканы қайта құрудың стратегиясы мен тактикасын сенімді болжап, экономикалық саясаттың ықпалды да тиімді жолдарын таңдай білуді талап етеді. Саяси да экономикалық еркіндік алған Қазақстан алдында тәжірибе мен республикамызға тән ерекшелерді ескере отырып, экономикалық дербес дамудың жолдарын қарастыру міндеттері тұр. Мұның өзінде кәсіпкерге деген жоқтаусыз еркіндік болмайтындығын есте сақтау керек. Нарықтық экономиканың қай-қайсысы болмасын өркениетті мемлекеттерде реттеліп отырады. Нарықты және қатынастарды мемлекет тарапынан реттеп отыру осындайдан туындайды. Мәселе тек мемлекет қандай амалдар қолдануда. Нарықтың мемлекеттік реттеушісі ретінде мемлекеттік бағдарламалар, салық салу, несие қаржы жүйесі, банк жұмысы, еңбек жайлы заңдар монополиялыққа қарсы шаралар, халықты әлеуметтік қорғау сияқтылар араласады. Нарық еркіндігі экономикалық жауапкершілікпен, кәсіпкердің тәуекелімен қатар жүреді. Теңдік құқығы енгізіліп, меншіктеудің қанша бір түрлеріне еркіндік туғызған нарық шағында кәсіпкерші шаруа иесі толығынан экономикалық жауапкершілікте болады. Тұтынушының үстемдігі, яғни тұтынушының өндірушіге өктемдігі. Жеткіліксіз дүниеде өндіруші тұтынушыға өз шартын қояды. Өндіріс өнімі сол қалпында қалса да немесе тіпті өнім беру азайса да баға дегеніміз көтеріле береді, өндіруші ешнәрседен қаймықпай-ақ өнім сапасын төмендетіп, пайда табады. Көлденең араласқа шығысымен шаруа иелерінің экономикалық еркіндігі кеңейе түседі, ал мұның өзі әрқайсысынан өз жолын тауып, іс-қимылын қайта қарау, бағаны еркін қою, кіріс пен пайданы бөлісу, бәсеке механизмінің көмегімен қаражат-несие жолдарын пайдаланып, өз білгенін істеу әрекетін туғызады. Экономиканың ашықтығы. Мұның мәні мекемелердің белгілі шарттарды сақтай отырып, экономикадан тыс байланыстарда еркін кәсіпкерлікті кеңейте түсу. Шетел фирмаларына жергілікті мекемелермен бірдей құқықта ішкі нарықта товар өндіруші ғана емес меншік иесі ретінде кірісуге берілген. Бәсеке бабы. Бәсеке дегеніміз іскерлікті қоздырудың ықпалды да тиімді құралы, ғылыми техникалық пргресс жетістіктерін пайдаланып өнім сапасын арттыру, тұтынушылардың құбылып отыратын мүдделерін қанағаттандыру. Әрине, бәсеке ең алдымен ұқсас өнімдер шығаратын кәсіпкерлерарасында туындайды. Финанс және қаражат айналымына әсері. Егер орталықтанған экономика материалдық-заттық орындарды басқаруды қорлар жасау, өндірер заттың көлемін белгілеу арқылы жүргізсе, нарықтық экономика басқару жұмысын баға механизмі. Ақша, несие, банк, салық жүйелері арқылы жүргізеді. Нарықтық баға қою жолдары. Нарықта баға деген сатушы мен алушы арасында саудаласу, сұраныс пен ұсыныс арасындағы қарым-қатынас нәтижесінде қалыптасып, ауызша келісім немесе шарт жасасады. Нарықтық бағада еркін баға деген түсінік бар. Оның тіркеулі бағадан өзгешелігі – ол ұдайы өсе береді.Біріншіден, әсіресе өтпелі кезеңде, мемлекет өзін-өзі ақтаудың орташа көрсекішіне сәйкестендіріп бағаның жоғарғы шегін бақылайды. Екіншіден, тұрақтандырылған экономикада әлдебір товардың жоғары табыс бере қалса, бәсекелестер ол товарды жарыса өндіріп сатады да бағаны құлдыратып жібереді. Сөйтіп қалыпты нарықта баға заттың өзіндік құнынан төмен емес, бірақ өзіндік құнның сомасы мен табыс өндірісті кеңейте беруден аспайды. Шарт және контракт қатынастардың талаптарын сақтау нәтижесінде жоғарыдан басқару көлденеңнен басқарумен ауысады, яғни тең құқықты шаруа иелері өзара келіседі. Нәтижесінде негізінен серіктестік қарым-қатынас қалыптасады. Жалпы заңдылықты, ережелерді сақтау үшін бағыныштылық қатынасқа онша мән берілмейді. Толық мағыналы нарықта товар өндіру мен сату ғана емес қызметкерлер алу, босату, еңбек төлеу, мекемелерге несие беру де контракталық жағдайға көшіріледі. Қазақстанда көп салалы экономика, оны нарық жолына салуға бағытталған қайта құру 1990 жылдардың басында басталды. Қазақстанды нарыққа көшірерде республиканың әлеуметтік-экономикалық дамуында өзіне тән бірқатар ерекшеліктер бар еді. Қазақстанның нарыққа көшуде бастапқы капитал дәрежесі төмен болды. Экономиканы қайта құра бастағанда, мамандардың тұжырымы бойынша, тұрмыс дәрежесі төмен 5-6 млн. адам болды, ал мұның өзі Қазақстан халқының 1/3-ден асатамы. 2.Қазақстан экономикасын реформалаудың бағыттары. Қазақстандық экономикаға шетел инвестициясын тарту. ҚАЗАҚСТАН ЭКОНОМИКАСЫ. Стратегия экономикалық реформалар. Терең әлеуметтік-экономикалық дағдарыс 1980-ші жылдардың аяғынан 1990 – шы жж. ыдырауға әкеліп соқты КСРО, шаруашылық байланыстардың бұзылуына, жеделдету өсу қарқыны, жұмыссыздық пен инфляция. Сол кезде керек еді, қабылдауға батыл шаралар еңсеру қалыптасқан теңгерімсіздік және экономиканы реформалау. Алғашқы экономикалық реформалар кезеңі байланысты болды еңсеруге дағдарыс және көшуге тұрақты дамуына қажетті институттарының жаңа экономикалық жүйенің. Кезеңде 1992 жылдан бастап 1997 ж. жүзеге асырылған маңызды жүйе құраушы реформалар, соның ішінде экономиканы ырықтандыру, мемлекеттік меншікті жекешелендіру, нарықтық инфрақұрылымды дамыту, ұлттық валютаны енгізу және жасау, қаржы жүйесін қалыптастыру, салық және бюджет жүйелерін, шетелдік инвестицияларды тарту. Бұл реформалар және дағдарысқа қарсы бағдарламаларды іске асыру құрдық қажетті алғышарттар қалыптастыру үшін нарықтық экономиканың негізі болып табылады макроэкономикалық тұрақтандыру және өту дамуының жаңа кезеңіне аяқ басты. Ең маңызды оқиға, определившим логикасын одан әрі дамыту, еліміздің болды ұсынылған 1997 жылы қазан айында ел Президенті Н.ә.А. Нұрсұлтан назарбаев елдің даму Стратегиясы «Қазақстан–2030». Одан әрі негізінде осы Стратегия әзірленді орта мерзімді стратегиялық жоспарлар мен бағдарламаларға қол жеткізуге бағытталған белгіленген, онда басымдықтары. Қазақстанда 1998 жылдан бастап 2006 ж. негізгі макроэкономикалық көрсеткіштердің динамикасы құжат тұрақтылығымен, белгіленді ЖІӨ-нің тұрақты дамуын, өнеркәсіптік өндіріс көлемін арттырып, инвестиция, сыртқы сауда тауар айналымы жалпы өнімінің, ауыл шаруашылығының, басқа да экономикалық көрсеткіштер. 2007 ж. орташа өсу қарқыны экономика қалыптасты 10% деңгейінде. Мөлшері ЖІӨ-нің жан басына шаққанда 2007 ж. 6800 ақш долл. АҚШ долларын құрады, 1997 жылы – 1445,9 долл. АҚШ, т. е. дерлік өсті 5 есе. Тауар айналымының көлемі өсті сол кезеңде 5,4 есе өсті, оның ішінде экспорт – 6,6 есеге, импорт – 4,2 есеге. Қарай тұрақтандыру, республика экономикасының жүзеге асырылған маңызды макроэкономикалық шаралар, оның ішінде: салық заңнамасын жетілдіру, жинақтаушы зейнетақы жүйесіне көшу, білім беру қор нарығының екі деңгейлі банк жүйесін құру. Дәл осы кезеңде міндет экономиканы әртараптандыру, тиімді пайдалану және табиғи әлеуетін дамытуды ынталандыру мен ғылымды қажетсінетін жоғары технологиялық қайта өңдеу өндірістерінің. Стратегиялық тәсіл табиғи ресурстарды пайдалану елдің бейнесін тапты және құру тамызда 2000 ж. Ұлттық қордың мақсатында тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамыту, жинақтау, болашақ ұрпақтар үшін қаржы (жинақтау функциясы), тәуелділігін төмендету үшін экономиканың қолайсыз сыртқы факторлардың әсерінен (тұрақтандыру функциясы). Қазіргі уақытта Ұлттық қордың қаражатын асып 25 млрд. долл. АҚШ. Қазіргі экономикалық даму кезеңі Қазақстанның анықталады іске асыруға әзірленген 2002 ж. «Қазақстан республикасының индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған осы кешенді бағдарлама болып табылады экономика құрылымын әртараптандыру, құру үшін алғышарттар өту (ұзақ мерзімді перспективада) сервистік-технологиялық экономикаға өтті. Құрылымын әртараптандыру экономика салалары мен экспорт талап етті қалыптастырудың арнайы даму институттары. Мақсатында жүйелі және үйлестірілген қызметі қазақстандық ұлттық компаниялар мен мемлекеттік даму институттары Қазақстанда 2006 ж. басында құрылды тұрақты даму Қоры ( ФУ Р ) «Қазына» ақ және басқару бойынша Қазақстандық холдинг «Самұрық»мемлекеттік активтерді. Қызметінің негізгі қағидаттары ұлттық холдингтің және ұлттық басқарушы компаниялар болды: бәсекеге қабілеттілігі мен экономикалық белсенділігін компаниялардың әлемдік үздік тәжірибесін енгізу; корпоративтік басқару; үкіметке жәрдемдесу мақсаттарына дамыту компаниялар. Қызметінің негізгі мақсаты-ФУ Р «Қазына» болып табылады стратегиясын әзірлеу және іске асыру бәсекеге қабілеттілігін арттыру және экспорттық мүмкіндіктерді шағын, орта және ірі бизнес, жағдай жасау және ынталандыру шығуына ықпал ететін кәсіпорындардың халықаралық нарыққа экспорттық тауашаларды қалыптастыру, инфрақұрылымды дамыту. Қатарына қаржылық және инновациялық даму институттарының, біріккен басшылығымен, «Қазына» ОДҚ кірді: Қазақстанның даму Банкі, Ұлттық инновациялық қор, Қазақстанның Инвестициялық қоры, Корпорация экспортты дамыту және жылжыту, сақтандыру жөніндегі Мемлекеттік сақтандыру корпорациясы экспорттық кредиттерді және инвестицияларды, шағын кәсіпкерлікті дамыту Қоры «Даму» Қоры «Kazyna Capital Management», » Қазақстан инвестицияларға жәрдемдесу орталығы. Болашағы бар инвестициялық, индустриялық және инновациялық жобаларды іске асыру жоспарланған «бағдарламасы аясында экономиканы Әртараптандыру арқылы Қазақстанның даму кластерлерді өндіруші емес салаларда экономиканың» (Кластерлік бастама), оны жүзеге асыру басталып, 2004 ж., сондай-ақ 30 корпоративтік көшбасшысы «Бағдарламасын» әзірлеген 2007 ж. мақсатында экономиканы одан әрі жаңғырту, даму Институттары ФУ Р «Қазына» ақ белсенді қатысуда. Мақсаты-аталған бағдарламалар жұмылдыру болып табылады бизнес және мемлекет құру, жаңа және жаңғырту қамтамасыз ететін әртараптандыру және экспорттық әлеуетті дамыту ел экономикасының шикізаттық емес секторының орта мерзімді перспективада (2015 ж.). «Самұрық» холдингі» біріктірді акцияларының мемлекеттік пакеттері ұлттық пошта операторы — «Қазпочта», ұлттық компания электр желілерін басқару жөніндегі KEGOC ұлттық телекоммуникациялық операторы «Қазақтелеком» ұлттық мұнай-газ компаниясы «Қазмұнайгаз», сондай-ақ ұлттық темір жол компаниясы «Қазақстан темір жолы».Негізгі мақсаты холдингтің стратегиясын әзірлеу және іске асыру экономиканың нақты секторын дамыту мүдделеріне жауап беретін, мемлекеттің ұзақ мерзімді құндылығын барынша арттыру компаниялар. Бірегейлігі «Самұрық» холдингінің бірінші білім осындай ТМД кеңістігінде – мынада: ол біріктіреді тұрақтылық мемлекеттік экономика динамичностью бизнес-бағытталған компания.Қазақстанда объективті экономикалық-географиялық ерекшеліктеріне көп көңіл бөлінеді проблемаларын шешу біркелкі өңірлік даму, тиімді аумақтық-экономикалық ұйымдастыру аймақтардың, сондықтан 2006 жылы әзірленіп, аумақтық даму Стратегиясы, ҚР 2015 ж. дейінгі күшейту мақсатында институционалдық қамтамасыз етуді іске асыру осы салаға стратегиясын құру туралы шешім қабылданды аймақтық даму институттарының түрінде социальнопредпринимательских корпорациялар (ӘКК). Негізгі айырмашылығы ӘКК-нің коммерциялық корпорациялардан болып табылады, олар алынған пайданы қайта инвестицияланады іске асыру мақсатында әлеуметтік, экономикалық немесе мәдени мақсаттары өңір халқының мүддесі үшін ӘКК құрылған. 2007 ж. Қазақстанда құрылған жеті әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялардың құрамына географиялық аймақтар. Қызмет корпорациялардың бастап әкелетін белгілі бір нәтижелер. Таңдалған стратегиялық көзқарас дамыту әлеуметтік бағдарланған экономика туындатты жетістіктері, Қазақстанның оң нәтижелерін жағдайларды қалыптастыруда сапалы экономикалық өсу, өмір сүру деңгейін арттыру, халықтың дамуы, бәсекеге қабілетті экономика салаларын. Одан әрі күш-жігер тереңдету, экономиканы әртараптандыру нығайту, өндірістік инфрақұрылымды жетілдіру, мемлекеттік қолдау және іскерлік белсенділік. Мұндай тұрақты негізі қарсы тұруға мүмкіндік береді сыртқы қауіп-қатерлерге тиімді. Қазіргі кезең экономикалық стратегияны жүзеге асыру Қазақстанның негізделген жеңу жаһандық экономикалық дағдарыс салдарын. Айта кету керек, нәтижелері, достигавшиеся экономикалық саясатта бұрын, мүмкіндік береді деп үміттенеміз ел алады табысты өтуі және бұл кезең. Қазақстан бола отырып, частицей әлемдік экономика, әрине, мүмкін емес екенін сезінуге өзіне салдарын, құбылыстар, проявившихся әлемдік қаржы жүйесінде 2007 ж. Күзде 2007 ж. қиындықтар туындаса, қаржы секторындағы, отразившиеся көлемінде кредит беру, үлестік құрылыс, шағын және орта бизнес. Жетіспеушілігі өтімділік қарқынына ықпал етті өнеркәсіптік өсу қорытындысы бойынша 2007 ж. — ға дейін төмендеді 4,5% — ға өсті. Республикасының үкіметі қабылданды қамтамасыз ету бойынша шұғыл шаралар тұрақтылық экономикалық даму елдегі жағдайды тұрақтандыруға қаржы секторындағы бөлініп, 4,6 млрд. АҚШ. Екінші толқыны қаржы дағдарысы шықты қазірдің өзінде шеңберінен шығып, әлемдік қаржы жүйесі мен кері әсерін тигізді нақты секторы. Бұл әкеп соқса, өсу қарқынының айтарлықтай баяулауы әлемдік экономика және соның салдары ретінде азайту, жаһандық тауарлар мен қызметтерге сұраныс, талап әзірлеу Үкімет тарапынан қосымша шаралар отандық экономиканың тұрақтандыру және сауықтыру. 3.Индустриалдық-инновациялық дамудың мемлекеттік бағдарламасы және оны алғашқы табыстары. Жаңа үдемелі индустриялық-инновациялық дамытудың бағдарламасы 2010-2014 жылдарға арналған және өнеркәсіп дамуындағы жаңа деңгейді қамтиды. «Қазақстан - 2030» стратегиясын жүзеге асырудың соңғы... Жаңа үдемелі индустриялық-инновациялық дамытудың бағдарламасы 2010-2014 жылдарға арналған және өнеркәсіп дамуындағы жаңа деңгейді қамтиды. «Қазақстан - 2030» стратегиясын жүзеге асырудың соңғы жылдары, экономиканың сатылы дамуы адам басына орташа табысты екі есе ұлғайтуға мүмкіндік берді. Стратегияның көптеген сандық параметрлері мезгілінен бұрын орындалып болды. Осыған байланысты, сонымен қатар қауіпсіздіктің сапалы жаңа сипатына байланысты, ел басы «Қазақстан - 2050» стратегиясын дамудың жаңа векторы түрінде анықтады. «Мен Үкіметке үдемелі индустриалды-инновациялық дамудың 2015-2019 жылдарға екінші бесжылдық жобасын өңдеуге бірнеше тапсырыстарымды бердім», - деді президент. Осы жолы, мәлімделінген экономика деңгейіне жету үшін, Қазақстан талай жігер салу керек. Ол үшін құрылымдық өзгресітерді жүзеге асыру қажет: жаңа жұмыс орындарын құрып, өндіретін өнеркәсіп даму деңгейін жоғарылатып, шикізат тәуелділігінен арылу қажет. Үдемелі индустриялық-инновациялық дамытудың 2010-2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын табысты жүзеге асыру арқасында, мемлекетте тұрақты өнеркәсіп орнықты, бірақ оның кейбір түрлі салалары, 2015-2019 жылдарға арналған бағдарламадан кейінгі дамуды талап етеді. Қазіргі өнеркәсіптік саясаттың негіздері салынып, өнеркәсіптік дамуды қолдаудың құралдары мен тұра шетелдік инвестициялады баурау тәжірибе жүзінде сыналды. Алайда ол да жеткіліксіз. Өнеркәсіптік индустрияны дамытудың 2015-2019 жылдарға арнаулы бағдарламасы оның мықты және әлсіз жақтары, мүмкіндіктері мен қауіп-қатерлерін талдаудың арқасында өңделіп жасалды. Зерттеу барысында әлі де жеткіліксіз инвестициялық белсенділік, квалификацияланған мамандар жетіспеушілігі, кіші мен орта бизнестің аз үлесі тәрізді тосқауылдар анықталды. Олардың бәрін бағдарлама ресурстық секторларда өндірудің сапасын жақсарту, Кедендік Одақ, Қытай, Орта Азия елдері мен Каспий маңы елдері нарығына қол жеткізу тәрізді мүмкіндіктерді пайдаланып шешпек. Үдемелі индустриялық-инновациялық дамытудың 2015-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының тұжырымдамасы «Қазақстан - 2050» стратегиясының қағидаттары мен мақсаттарымен сәйкес және республикамыздың ең дамыған елдер қатарына жату тұжырымдамасымен сәйкес жасалды. Бағдарлама өзіне тәріздес табысты жүзеге асырылған осыдан бұрын өткен бесжылдықтың логикалық жалғасы болып табылады. Жаңа бағдарламаның басты мақсаты – әртараптандыру мен өндіру саласындағы мемлекет бәсекелестігін арттыру. Индустриялы саясатты жүргізгенде әрбір мықты және әлсіз жақтарды және олардан таралатын мүмкіндіктер мен қатерлерді ескеру қажет. Индустриялды дамудың мықты жақтары: 1. Табиғи ресурстарға байлылық Табиғи ресурстар қоры бойынша республикамыз 6 орын алады, және уранның ірі экспортерлерінің бірі болып табылады. Сонымен қатар Қазақстанда 110 кездесетін элементтердің 99-зы табылған, мұнай мен газдың 160 кен орындары табылды. 2. Саяси және экономикалық тұрақтылық Тұрақты саси жүйе тұрғызылып жұмыс істейді, ол сонымен бірге макроэкономикалық тұрақтылықты қамтамасыз етеді. 3. Тұрғызылған индустриалды саясат Даму институрттарының, холдингтардың және мемлекеттік ұлттық компаниялардың бар болуы белсенді индустриялы дамуды өиткізудің негізі болып табылады. 4. Жақсы ниетті іскерлік конъюнктурасы Реформалар нәтижесінде Қазақстан іскерлік климат пен оның сапасының көтерілуінде табысқа жетті. Индустриялы дамудың әлсіз жақтары: 1.Өндіруші өнеркәсібінің әлсіз инвестициялау белсенділігі Осы секторда инвестициялау белсенділігі Ресей, Қытай мен Бразилия тәрізді елдерден артта қалуда. 2. Квалификацияланған мамандардың шектеулі саны Компаниялар квалификацияланған мамандар тапшылығын сезініп, оны Қазақстандағы өндірісті дамытудың басты бөгеуі деп санайды. 3. Әлем нарықтарына бөгеу Қазақстан үшін жаһандық халықаралық сауда жолдарына шығу қиын. Экспорт дамуы оның порттар мен жолдар инфраструктураларына шығуына байланысты. 4. Инфраструктураның мәселелік салалары (транспортты-логистикалық, энергетикалық пен сумен қамсыздандыру) Қазақстан кәсіпкерліктері шетелдік бақталастарынан жоғарыда аталған инфраструктура салалаоының жеткіліксіз дамуына байланысты артта қалуда. 5. Шағын мен орта бизнестің тапшылығы мен мемлекет басымдылығы Шағын кәсіпкерліктер өңдейтін өнеркәсіпте 16%, ал орта - 8% құрайды. 6. Инновациялардың жеткіліксіз жоғары бәсекелесу қабілеті Қазақстан инновациялық жүйенің бәсекеге қабілеті бойынша тек 45-ші орнын алады. Индустриялы дамудың мүмкіндіктері болып, осындай бағыттар бола алады: шикәзат алудың кешенділігін арттыру; өңдейтін өнеркәсіптердің жабдықтарға сұранысының өсуі; Кедендік Одақ нарығына шығу; қазіргі заманғы басқару технологиялар көмегімен еңбек өнімділігін арттыру; сонымен қатар ішкі сұранысты мемлекеттік сатып алу арқылы арттыру. Индустриялы дамудың қатерлері болып: әлі де созылып жатқан қаржылық дағдарыстың экономикаға әсер етуі; әлемдік өнеркәсіп нарығындағы жағдай; отандық кәсіпкерліктерінің төмен бәсекелестік қабілеті; экономиканың құрамдық байяулау қатері мен әлемдік пен ішкі нарықтардағы абыройсыз бақталастық бола алады. 4.Қазақстанның экономикалық өсуінің келешегі. XXI ғасырдағы экономиканың қазақстандық үлгісі. ЭКСПО-2017 өткізудің Қазақстан үшін маңызы. «Дамыған елдер соңғы бір жарым ғасырдан бері бір-біріне жетістіктерімен мақтанып,табыстарын таразылап қою үшін өзара бас қосып,барын базарлап отыруды дәстүрге айналдырып келеді.Бұл дәстүр ел арасында халықаралық көрме немесе ЭКСПО деп аталдады.ЭКСПО атауы өзінің аты айтып тұрған, «экспонат» деген сөзден шыққан,қазақшасы-жәдігер. Дүние жүзі халықтарының өмірдің түрлі саласында қол жеткізген жетістіктерін,жәдігерлерін көрсететін алаң. Бүгінде бұл көрмеге дүниежүзінің 161 мемлекеті мүше болып отыр.Оның жұмысын ұйымдастыру үшін арнайы Халықаралық Көрмелер Бюросы (ХКБ) құрылған.Штаб пәтері Парижде орналасқан.Қазақстан ХКБ- ға 1997 жылы мүше болып кірді. Жалпы,ЭКСПО көрмесінің екі түрі бар.Оның бірі- халықаралық әмбебап көрме.Ол бес жылда бір рет өткізіледі. Екіншісі- халықаралық мамандандырылған көрме.Ол белгілі бір тақырыпқа арналып,2-2,5 жылда бір рет өткізіледі.Мерзімі – үш ай.Қазақстанның әлем елдері үшін өткізетіні байқауы да – соңғысы. Астанадағы бүкіләлемдік көрме 3 айға дейін жалғасатын болады. Оған әлемнің 100-ге жуық елі және 10 халықаралық ұйым қатыса алады. Көрмеге 2 миллионнан астам адам қатысады деп күтіліп отыр. ЕХРО-2017 көрмесінің «Болашақтың энергиясы» тақырыбы ең үздік әлемдік энергия сақтау технологиясын, бүгінде бар баламалы энергия көздерін пайдалануда жаңа әзірлемелер мен технологияны пайдалануға мүмкіндік береді»[1]. Көрме сондай-ақ елдің өндірістік қуаты мен ғылыми базасын технологиялық жаңғырту және экономиканы жүйелі әртараптандыру үшін қуатты серпін береді. Мұндай ауқымды іс-шараны өткізу ісіне, соның ішінде көрмелер объектілері құрылысы мен инфрақұрылымына шағын және орта бизнес атсалысатын болады. «Тәуелсіздігімізді алғаннан бері еліміз Елбасының бастауымен экономикалық және әлеуметтік маңызы зор жобаларды қолға алып, әлемдік деңгейдегі іс-шаралардың өтуіне ұйытқы бола білдік. Жахандық мәселелер талқыға түскен кешегі ЕҚЫҰ-ның саммиті,Астана Экономикалық форумы,,Инвестициялық форум, жас мемлекетіміздің мерейін үстем етіп , абыройын асқақтатты. Ең бастысы даму бағытын айқындап берді.Осындай істердіңжалғасы ретінде Қазақстан 166 жылдық тарихы бар ЭКСПО-2017 көрмесін өткізу құқығын жеңіп алды. Келесі кезекте оқушыларымыз алдын ала берілген тапсырмалар бойынша өздері ізденіп слайдтар, мәліметтер жинақтап дайындалып келді. Алғашқы халықаралық көрмені лондондық Гайд-паркте арнайы жасалған Хрусталь сарайы өткізген уақыттан бастап есептегенде,2015 жылы 164 жыл толыпты.Бұл, қатысушы елдер қонақтарға өз өндірушілерінің шеберлігін және бірдей, бірақ әртүрлі елде жасалған тауарлардың сапасын салыстыруға мүмкіндік бере отырып,ұлттық өндірістің заттарын бір жерде және бір мезгілде көрсетуге келісті Дәл сол кезде көрмелік тұрғылар тәжірибеге енгізіле бастады,уақыт өте келе олар міндеттіге айналып,кейін тиісті халықаралық нормативтік актілерге белгіленді. Бүкіләлемдік көрмелер өзінің ауқымы,жалпы саяси және экономикалық мәнділігі бойынша теңдессіз оқиғалар болып табылады.Басты мақсаты- жаңа ғылыми техникалық жетістіктер,даму келешегісондай-ақ қатысушы елдердің дәстүрлері тарихының жұрт алдындағы көрсетілімі,шеруі. ЕХРО көрмесін өткізу кезінде Қазақстанның астанасы әлемнің түкпір-түкпірінен келген түрлі мәдениеттердің үндесетін орнына айналмақ. Көрменің аумағында күн сайын концерттер, шоу, ұлттық күндер және өзге де ойын-сауық іс-шаралары өтетін болады. Нысандарды пайдалану үшін энергия үнемдеу технологиялары қолданылатын болады. Көрме кешенінің ғимараттары халықаралық BREEM эко-стандарттары арқылы бағаланып, арнайы куәліктер беріледі. Көрме өткеннен кейін ЕХРО-2017 базасында ерекше мәртебеге ие «Астана» қаржы орталығы құрылатын болады. ЭКСПО ғимараттарын салуда «жасыл экономиканың» негізгі қағидалары сақталып, қалаларды байыпты жобалау қағидалары ескерілетін болады»[2]. Ең әуелі көрменің инфрақұрылымы халықаралық көрмелердің техникалық талаптарына сай болуы тиіс, оның ішінде экологиялық қауіпсіз материалдарды пайдалану, қуатты үнемдейтін нысандар салу керек. «Кезекті «Экспо-2017» халықаралық көрмесін өткізетін ел мәртебесі Қазақстанның елордасы Астана қаласына бұйырғандығы 2012 жылдың 22 қарашасында Францияның астанасы Париж қаласында өткен ХКБ-нің EXPO халықаралық бюросы Бас ассамблеясының 152-ші сессиясы барысында белгілі болды. Жасырын дауыс беру қорытындысы бойынша ХКБ-ның 103 мүше-мемлекеті Астана қаласына дауыс берсе, біздің бәсекелесіміз бельгиялық Льеж қаласы 44 дауыс жинаған. Біздің елдің ұйымдастырушыларының тарапынан ұсынылған Future Energy, яғни Болашақ қуаты тақырыбы сарапшылардың көпшілігінің көңілінен шығып, «Экспо-2017» халықаралық көрмесінің тақырыбы ретінде қолдау тапты. Астанадағы ЕХРО-2017 Орталық Азия аймағы мен ТМД елдерінде өткізілгелі отырған алғашқы халықаралық көрме болмақ. Астанадағы ЕХРО көрмесі 3 айға — 2017 жылғы 10 маусымнан 10 қыркүйекке дейін созылады. Оған әлемнің 100-ге тарта елі және 10-ға жуық халықаралық ұйымдар қатысады деп күтілуде. Көрмеге 5 миллионнан астам адам келеді.» [3]. Қазақстан тарапынан барған ұйымдастырушылар Астанада өткізілетін «ЭКСПО-2017» көрмесінінің басты тақырыбы ретінде «Болашақтың энергиясы» атты тақырыпты ұсыну себебі, ол ең алдымен, баламалы энергия көздерін дамытуды қоса алғанда, энергетикадағы сапалы өзгерістер жолы мен оны тасымалдау тәсілдерін іздестіруге бағытталғандығы болып табылады. Екіншіден, орнықты энергиямен жабдықтау осы күнде жаһандық көлемдегі негізгі мәселе болып саналады және оны шешу экономикалық өсімді қамтамасыз ету және қоршаған ортаға келер зиянды төмендетуге септігін тигізеді. Үшіншіден, Қазақстанның бұл тақырыпты таңдауының басты негізі — еліміздің дәстүрлі энергиялық ресурстардың елеулі қорына ие бола отырып, баламалы энергия көздерін пайдалану жөніндегі шараларды дәйекті түрде қабылдауда және «жасыл» экономика құру бағытын ұстанғандығы. ЭКСПО — индустрилиазацияның символы. Техникалық жетістіктер мен техниканың өзін назарға салатын халықаралық көрме. «ЭКСПО» көрмелерінде әлемнің барлық мемлекеті өздерінің ең үздік технологиялық, ғылыми, мәдени жетістіктерін көрсетеді. Олар жаһандық дамудың жаңа күн тәртібін қалыптастырады. Мұндай іс-шараға барлық құрлықтың ондаған елінен миллиондаған адам қатысады. «Бәсі биік бәсекеде Астананың жеңіп шығуы бекерден бекер емес. Оған бірнеше факторлар ықпал еткендігі аян: Біріншіден, елордамыздың әлемдік-деңгейдегі шараны лайықты өткізе алатын орталық ретінде қалыптасқаны баршаға белгілі болды. Екіншіден, таңдаудың Қазақстан пайдасына шешілуі мемлекетіміздің табыстары жоғары бағаланғанын білдіреді және Еуразия өңірінде-де оның даму келешегі кемел екенін айғақтай түседі. Үшіншіден, біздің «Болашақтың энергиясы» атты өзекті тақырыпты ұсынуымыз жеңіске жетуімізге көмектесті. Көп жылғы тарихы бар «ЭКСПО» көрмесі техникалық және технологиялық жетістіктерді, сондай-ақ оған мүше елдердің тарихын, дәстүрі мен мәдениетін көрсету үшін өткізіледі. Бұл көрме бүкіл әлемдік қоғамдастықтың және оны тамашалаушы миллиондаған адамның назарын өзіне аударатын ірі оқиға болып саналады. Сонымен қатар, «ЭКСПО» көрмесі экономикалық, әлеуметтік, мәдени дамудың жаңа үрдістерін қалыптастыру алаңы қызметін атқарады. Ең алғашқы ЭКСПО Англияның принці Альберттің ұсынысы бойынша 1851 жылы Гайдпаркте өткен болатын. Хрустальды сарайда орын алған ЭКСПО-ның тақырыбы: «Барлық ұлттардың өнеркәсіптік жұмыстарының ұлы көрмесі» болып аталды. Сенсеңіздер, дәл сол көрмеден кейін халықаралық аренада дизайн мектептері, туризм саласы және өндіріс өнері пайда болды. Осы көрме халықаралық сауданың жандануына септігін тигізді. Одан кейін 1855, 1878 жылдары Парижде, 1939 жылы Нью-Йоркте, 1985 жылы Цукуба — Жапонияда, 1992 жылы Севилья — Италияда, 1998 жылы Лиссабон — Португалияда, 2000 жылы Шанхай — Қытайда ЭКСПО халықаралық көрмелері болып өткен» 5. жүктеу/скачать 29,37 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|