Құрастырған: Мадалим Еркежан
ДӘСТҮРЛІ ҚАЗАҚ ҚОҒАМЫ: ЭТНИКАЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫ ЖӘНЕ
ӘЛЕУМЕТТІК ҰЙЫМДАСУЫ
&24. Қазақ қоғамындағы ру-тайпалық құрылымның қалыптасуы
• Ер адамның жағынан ата-бабаларын ауызша немесе жазбаша санамалайтын туыстық қатынастар
тізбегі:
шежіре
• Патрионимиялар иерархиясы бөлінеді:
үлкен, кіші, жанама
• Патрионимия:
ер адам жағынан ататегі ортақ топтар
• Туыс адамдардың үйленуіне тыйым салу:
экзогамия
• Қазақтардың бірыңғай этносқа тиістілігін ұғынған, ортақ этникалық аумақты мекендейтін,
шежіремен бекітілген ортақ генеалогиялық дәстүрі бар этникалық-аумақтық бірлестіктер:
жүздер
• Түркі және моңғол көшпелілерінің мемлекеттік құрылымдарына жатқызуға болады:
көшпелі
ұлыстық жүйені
&25. Қазақтардың ру-тайпалық құрылымы
• Ұлы жүз қазақтары иеленген аймақ:
Жетісу мен одан батысқа қарайғы жерлер
• Ұлы жүздердің жазғы жайылымдары орналасқан аймақ:
Алатау таулары
• Ұлы жүзге кіретін рулар:
жалайыр, дулат, сары үйсін, шапырашты, албан, суан ошақты,
қаңлы, шанышқылы, сіргелі, ысты
• Ұлы жүздің ірі тайпасы: дулат
• Орта жүз қазақтары иемденген аймақ:
Солтүстік, Орталық және Шығыс Қазақстан
• Наймандар мекендеген аймақ:
Қазақстанның шығыс бөлігі, Алтайдан Жетісу Алатауына
дейінгі жерлер және бүгінгі Қызылорда облысы аумағы
• Арғындар мекендеген аймақ:
Сарыарқа
• Қыпшақтар мекендеген аймақ:
Тобылдан бастап Сырдарияның төменгі ағыстарына дейін
• Керейлер мекендеген аймақ:
Солтүстік және Солтүстік-Шығыс Қазақстан
• Уақтар мекендеген аймақ:
Қазақстанның солтүстігі, Торғайдан Алтайға дейінгі аумақ
• Кіші жүз қазақтары біріккен үш ру-тайпалық бірлестік:
әлімұлы, жетіру, байұлы
• Бүкіл Батыс Қазақстан аумағын иеленген жүз:
кіші жүз
• Алты ата әлімұлы бірлестігіне кіретін рулар:
шекті, төртқара, шөмекей, кете, қаракесек,
