Диффузды уытты зоб (Грейвс ауруы, базедов ауруы) калканша безі
жүктеу/скачать 19,43 Kb.
|
|
ДИФФУЗДЫ УЫТТЫ 30Б Диффузды уытты зоб (Грейвс ауруы, базедов ауруы) калканша безі функциясынын жогарылауымен (гипертиреоз) сипатталып, онын диффуз- ды улгаюымен (зоб), офтальмопатия (бадырак коз), тахикардиямен корініс береді. Басым жагдайда эйелдер ауырады. Тиреоидты гормондардын шамадан тыс секрециясымен журетін кал-канша безі гиперфункциясы байкалады. Калканша безі екі гормонды се- крециялайды: тироксин (тетрайодтиронин; Т.) жоне трийодтиронин (Т,). Аталган гормондардын биологиялык белсенділігі ағзага тусетін йодты бай-ланыстырумен байланысты. Без фолликуласында тиреоглобулин - ірі мо-лекулярлы гликопротеид синтезделеді, бул норуыздардын ішінде тирозин йодталып, йодтиронин курылымы тузіледі. Ал, бул курылымдардан Т, жоне Т, синтезделеді. Канга тускен гормондар, байланыстырушы жоне тасымалдаушы наруыздар преальбумин жене глобулиндермен байланысады. Бул жагдайда Т, жоне Т,-н аз гана белігі плазмада бос денгейінде калады. Бос Т, мен Т, онын ішінде Т, (Т, тіндерде Т,-ке конвертацияланады) есебінен клиникалык керіністер дамиды. Тиреотропин (тиреотропты гормон, ТТГ) - калканша безі функциясын стимуляциялайтын гипофиздін алдынны белігінін гормоны. ТТГ секрециясы кері байланы заны аркылы плазмада Т, жоне Т, жогарылаганда темендейді.Этиологиясы ні Диффузды уытты 30б жиі жандайда Аг HLA-B8 тасымалдаушылынымен уйлеседі. Тукым куалаушылык манызды рол аткарады. Аурудын дамуына септігін тигізетін иммундык бузылыстарга да ман беріледі. Тиреотиксикозда коптеген коріністердін дамуы Т, Т, эсерінен адренорецепторлардын катехо-ламиндерге сезімталдыны артуымен тусіндіріледі. Кей жандайларда аурудын бірінші рет психикалык жаракаттардан жене куйзеліс жандайлардан кейін дамыганы аныкталады.Клиникалык коріністері:Наукастар жогары козныштыкка, куйгелектік, тершендікке, журеккагысына шарымданады. Тебеттін жаксы болуына карамастан салмакты жогалту, булшык еттін олсіздігі, субфебрилитет дамиды. Калканша бездін улгаюы Зобтын дамуына байланысты мойын аймарынын улаюын керуге болады. Калканша бездін тек мойнагынан бастап, мойын пішінін озгертетін улкен елшемдерге дейін улаюынын бірнеше дарежесін ажыратады. Без кенірдек пен онешті айналдыра тестін артында орналасуы мумкін. Ау-скультацияда онын васкулизациясынын кушеюіне байланысты шуды естуге болады.Кездік симптомдар Коптеген наукастарда елеулі коздік симптомдарды: коз санылаунын кенеюін, теменге караганда жогаргы кабак пен нурлы кабаттын арасынданы ак кабыктын (склера) аймарын (Грефе симптомы), сирек кірпік каруды (Штель-ваг симптомы), конвергенциянын элсіздігін (Мебиус симптомы) керуге бо-лады. Журек-кан тамыр жуйесінін езгерісі Эдетте, пульстін жиілеу (минутына 100-140 рет) байкалады. Кейбір жагдайларда уелде пароксизм ретінде жыбыр аритмиясы дамуы мумкін. Гипердинамиялык кан айналым белгілері аныкталады: систолалык АК жогарылап, диастолалык АК темендейді. Журектін ундері кушейеді, кей-де журектін озіндегі кан анысынын кушеюіне байланысты систолалык шу естіледі. Аурудын узак агымында миокардтын дистрофиялык езгерістері дами-ды. Онын гипертрофиясынан баска камераларынын дилатациясы, журектін жетіспеушілігі дамиды. ЭКГ-да тахикардия жене журекшелердін жыбыры, со-нымен бірге ST сегменті жене Т тісшесінін озгерісі аныкталады.Журек-кан тамыр жуйесінін езгерісі Эдетте, пульстін жилеуі (минутына 100-140 рет) байкалады. Кейбір жагдайларда зуелде пароксизм ретінде жыбыр аритмиясы дамуы мумкін. Гипердинамиялык кан айналым белгілері аныкталады: систолалык АК жогарылап, диастолалык АК темендейді. Журектін ундері кушейеді, кей-де журектін озіндегі кан агысынын кушеюіне байланысты систолалык шу естіледі. Аурудын узак агымында миокардтын дистрофиялык озгерістері дами-ды. Онын гипертрофиясынан баска камераларынын дилатациясы, журектін жетіспеушілігі дамиды. ЭКГ-да тахикардия жене журекшелердін жыбыры, со-нымен бірге ST сегменті жоне Т тісшесінін озгерісі аныкталады.Баска жуйелердін езгерістері Ішектін козгалыстык беленділігінін кушеюіне байланысты диарея, диспепсиялык белгідер (журек айну, кусу) дамиды. Жыныстык функциянын бузылыстары, саусактардын треморы байкалады.Жогарыда аталгандарды жинактай келе, гипертиреоздын негізгі кли-никалык коріністеріне келесі аталгандарды жаткызады: • табеттін кушеюіне карамастан салмак жогалту; • ыстыкты кетере алмау; • козгыштык, тітіркенгіштік; • усак тремор; • тахикардия, жыбыр тахиаритмиясы; • 3об; • рефлекстердін кушеюі.Зертханалык жене аспаптык зерттеу адістері Канда холестерин денгей азайып, кальций денгейі жогарылайды. Канда Т, жане Т гормондарынын жонарылауынын диагностикалык манызы бар. Радиобелсенді йодтын жогары мелшерде сінірілу тон. Калканша бездін олшемдерін УД3 жене »Тс колдана отырып, изотопты сканерлеу аркылы аныктайды. Канда неруызбен байланыскан йодтын мелшері кобейеді. ГИПОТИРЕОЗ Гипотиреоз (микседема) - жуйке-психикалык бузылыстармен, беттін, аяк-кол жэне дененін ісінуімен, брадикардиямен корініс беретін калканша бездін жеткіліксіздік синдромы.Этиология Гипотиреоз - калканша без тиреоидты гормондарынын жеткіліксіз секре- циясына байланысты дамиды. • Калканша безлін біріншілікті зардаптануы: идиопатиялык атрофия жане дамуы аутоиммунды Хасимото тиреоидиті • Субтоталды тиреоидэктомия немесе тиреотоксикалык зобты радиоактивті йодпен емдеу. • Йод, литий, амиодоронмен узак уакыт емдегендегі дорілік зардаптанулар. • Гипофиз немесе гипоталамустын гипофункциясы. Калканша без гормонынын жеткіліксіздігі зат алмасудын барлык тур-лерінін бузылысына, тоты-у удерістерінін азаюына, ОЖЖ, журек-кан тамыр, ас корыту жуйелерінін ауыр функциялык озгерісіне, кілегей кабаттардын ісінуіне экеледі. Клиникалык коріністері Наукастар тежелген, уйкышыл, апатиялык, ісінген болып корінеді. Негізгі алмасулар баяулап, дене кызуы темендейді. Дауыс карлыгады жене жуандай-ды, терісі бозгылт, кургак, жарылган, устаганда муздай болады, шаштардын тусу байкалады. Эдетте, сирактардын айтарлыктай ісінуін, жасушалардын мукополисахаридтермен инфильтрациясына байланысты терінін калындауын байкауга болады.Барлык наукастарда брадикардия, журек шекарасынын ыгысуы аныкталады. Миокардтаны озгерістер интерстиций тіндерінін ісінуіне жоне мио-кард талшыктарынын дистрофиясына байланысты. Журектін ундері туйыкталган. ЭКГ-да тісшелердін вольтажы темендеп, ST сегменті жане Т тісшесі озгереді. Гемодинамика журек лактырысынын азаюымен, артериялык гипотензия немесе гипертензиямен корініс береді. Перикардка суйыктык жиналуы мумкін, ол ЭхоКГ комегімен аныкталады. Сонымен бірге ішек моторикасынын бузылысына байланысты іш катулар, метеоризм дамиды. Ішектегі сінірілудін бузылысы салдарынан (гипохромды анемия дамуы мумкін. Кейбір жагдайларда гипотиреоз пернициозды анемиямен уйлеседі. Ауру удеген сайын ОЖЖ бузылыстары: элсіздік, апатия, уикышылдык, депресияна (сіресе егде жаста) дейін баратын психиканын бузылыстары кушейе туседі. Жиі парестезиялар, рефлекстердін томендеу байкалады. Со-нымен бірге жыныстык жуйе кызметінін бузылыстары: ерлерде либидонын, эйелдерде меноррагиянын томендеуі байкалады. Баска жагдайларда евстахи-ев тутігінін ісінуіне байланысты есту кабілетінін бузылысы, тілдін улгайып, ісінуі байкалуы мумкін.Зертханалык белгілері Аурудын туракты белгісі - гиперхолестеринемия. Біріншілік гипотиреозда жалпы жене байланыскан тироксиннін курамы канда азайып, ТТГ денгейі жогарылайды. Егер ТТГ калыпты денгейдін ше-карасында жатса, ал тиролиберин енгізгеннен кейін онын мелшері кобейсе, онда біріншілік гипотиреоз туралы ойлауга болады. Екіншілік гипотиреоз-да ТТГ денгейі томен болып кала береді. Диагностикада гипофиз немесе гипоталамустын баска да патологиялык белгілерінін маныздылыны бар. Жогарыда аталгандарды жинактай келе, гипотиреоздын негізгі клиникалык коріністеріне келесі аталандарды жаткызады. • Элсіздік. • • Кургак, калын тері. • Кабактардын ісіну. • Суыкка сезімталдык. • Жадтын бузылысы. • Іш катулар. • Дене салманынын артуы. • Шаштардын тусуі. • Перифериялык ісінулер. • Дауыстын жуандауы. ГИПЕРКОРТИЦИЗМ Гиперкортицизм буйрек усті безі кыртысы гормондарынын артык ондірілуімен сипатталатын жагдай. Кортизолдын коп тузілуне байланысты неруыз, май, комірсу жене электролиттік алмасу бузылыстары дамиды.Себептері Гиперкортицизи кортикостероидтардын гиперсекрециясына байланысты, ол жиірек екі жагдайдын салдарынан дамиды: Ищенко- Кушинг синдромы коне ауруы. • Иценко-Кушинг ауруы АКТГ секрециясынын жогарылауымен журетін жоне натижесінде буйрек усті безі кыртысынын екі жакты гипер-плазиясына экелетін гипоталамо-гипофиз жуйесінін ауруы (гипофиздін алдынты белігінін аденомасы). Бул удеріс глюко- жене минералокорти-койд секрециясынын жогарылауына экеледі. • Иценко- Кушинг синдромы буйрекусті безі кыртысынын аденомасын-да (сирек жандайда бурек усті безі кыртысынын катерлі ісіктері) не-дилокринді жуйе жане заттек алмасуы месе буйрек усті безінен тыс ісіктерден (АКТГ тарізді заттектер тузетін брохогенді обырда) дамиды. • Гиперкортицизимнін дамуы ятрогендік болуы мумкін, мысалы, аутоим- мунды ауруларда, дерматоздарда, кан ауруларында жане т.б. глюкокорти- коидтарды узак уакыт колдану. Ауру сонымен бірге ми жаракаты немесе нейроинфекция салдарынан дамуы мумкін, нотижесінде гипоталамус зардапталып, кортиколиберин секрециялары, АКТГ жогарылайды.* оргс ми жаракаты немесе нейроинфекция салдарынай дамуы мумкін, натижесінде гипоталамус зардапталып, кортиколиберин секрециялары, АКТГ жогарылайды. клиникалык керіністері жене диагностикасы Аурудын сипатты коріністері - біркелкі емес семіру, артериялык гипер-тензия, гипергликемия жоне біркатар бузылыстар. *. Семіру артык майдын бет аймагында (ай торізді бет), мойыннын арткы жоне томенгі беттерінде, бугана астында жиналуларымен корініс береді. Сонымен бірге булшык егтердін гипотрофиясы, наруыз алма-суына кортикостероидтардын катоболиктік эсерінен теріде кан куйылу ощактары аныкталады («Тері асты шел-май кабаты», 4-тарауды караныз). Іштін томенгі, буйір аймактарында кызыш-кокшіл ренді жолактар (стриялар) пайда болады. • Наукастардый % артериялык типертензия дамиды. Кардиалгия жоне реполяризациянын бузылыстарымен журетін миокардтын дистрофиясы корініс алады. • Кемірсу алмасуынын симптомдары - стероидты диабет немесе неме-се тез ерістейтін гипергликемия жоне/немесе глюкозуриямен журетін глюкоза а толеранттыктын темендеуі. Гиперкортицизм кезіндегі гипергликемия кетоацидоздын дамуына си-рек алып келеді. Катоболиктік осерлер аурудын ерте сатысында буын жоне суектердін ауырсынуымен корініс беретін, кейде кездейсок сынулар ту-дыратын остеопороздын дамуына экеледі. Су-электролиттік тепе-тендіктін бузылысында натрийдін кідірілуімен жоне гипокалиемиямен уйлесетін ісінулер дамуы мумкін. Асказан-ішектік бузылыстар іштін ауырсынуымен си-патталып, асказан жара ауруынын беталысына экелу мумкін. Эдетте, гирсу-тизм жоне етеккір бузылыстарынын дамуы байкалады. Наукастар бастын ауырсынуына, элсіздікке, шаршаныштыкка ша-гымданады. Коптеген наукастарда куйгеліктік, коніл-куй тураксыздырымен байкалатын психикалык-эмоциялык бузылыстар дамиды. Зерттеу бары- сында канда нейтрофилді лейкоцитоз, кейде зритремия, гипокалиемия, метаболизмдік алколоз аныкталады. Канда кортизолдын, ал туліктік несепте байланыспаган кортизол жогарылауынын маныздылыны бар.Иценко-Кушинг ауруында кан плазмасында АКТГ жогарылайды. Гипофиз жоне буйрекусті безі оскіндері (КТ немесе (МРТ комегімен аныкталуы мумкін. Иценко-Кушинг ауруын Иценко-Кушинг синдромы-нан ажырату ушін, дексаметазонмен сынама колданылады (дексаметазонды енгізгенде канданы кортизолдын денгейін аныктайды).Emi Гипофизге тікелей эсер ететін сеулелік терапия, криохирургия, гипо-физэктомия жоне адреналоэктомия эдістерін колданады. АКТК немесе кортикостероидтардын секрециясын тежеу ушін дорілік терапияны (бром-криптин, стероидогенезді блоктайтын аминоглутетимидті) колданады. Ко-сарланган терапия колданылуы мумкін: рентгентерапия немесе дарілік еммен жаласатын адреналэктомия. жүктеу/скачать 19,43 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|