Әлемдік жылыну

«Миға шабуыл»

Суреттер сөйлейді

Жылыжай эффектісі ( ғаламдық жылыну)

Бейнежазба

Ғаламдық жылыну

Ғаламдық жылыну — XX және XXI ғасырлардағы Жер атмосферасы мен Дүниежүзілік мұхиттың орташа – жылдық температурасының біртіндеп өсу процесі.

XVIII ғасырдың екінші жартысынан бастап жердің орташа температурасы 0,7 °C көтерілді және соңғы 50 жылдағы жылыну процесінің көп бөлігі адамзаттың кесірінен орын алған, бірінші кезекте газдардың атмосфераға шығарылуынан туындаған. Көмірқышқыл газы (CO2) мен метанның (CH4) қосылуы «жылу эффектісі» (Greenhouse effect) қалыптасты.

• XVIII ғасырдың екінші жартысынан бастап жердің орташа температурасы 0,7 °C көтерілді және соңғы 50 жылдағы жылыну процесінің көп бөлігі адамзаттың кесірінен орын алған, бірінші кезекте газдардың атмосфераға шығарылуынан туындаған. Көмірқышқыл газы (CO2) мен метанның (CH4) қосылуы «жылу эффектісі» (Greenhouse effect) қалыптасты.

Жылу эффекті (ағылш. greenhouse effect, орыс. парниковый эффект) ғарыштан байқалатын планетаның жылулық сәулелену температурасымен салыстырғанда планета атмосферасы төменгі қабаттары температурасының көтерілуін білдіреді.

• Жылу эффекті (ағылш. greenhouse effect, орыс. парниковый эффект) ғарыштан байқалатын планетаның жылулық сәулелену температурасымен салыстырғанда планета атмосферасы төменгі қабаттары температурасының көтерілуін білдіреді.
• Жылу эффекті - планетаның жылулық сәулеленуі атмосферадағы жылу газдары тарапынан сіңіріліп, жан-жаққа қайта сәулеленуге алып келетін процессті сипаттайды. Қайта сәулеленудің бір бөлігі жер бетіне және төменгі атмосфераға бағытталады. Нәтижесінде, жер бетінің орташа температурасы жылу газдарының әсерінен көтеріледі.

Әлемде энергиямен қамтамасыз ету атмосфераға жылу эффектісін қалыптастыратын газдардың ең көп мөлшерін бөліп шығарады. Екінші орында өнеркәсіп - 19,4%. Орман шаруашылығы 17,4%, ауыл шаруашылығы – 13,5%, көлік – 13,1%, ғимараттарды жылумен қамтамасыз ету - 7,9%,қалдықтарды өңдеу - 2,8%

Топтық жұмыс

1 топ

Жылыжай әсерінің қайсы ғылым саласы (салалары) зерттейді?

(оқушыларға мұның әлемдік проблема екені, ол нақты бір ғана ғылым саласының емес бірнеше ғылымның (химия, биология, экология, география) тоғысқан саласы екені айтылады)

2 топ

Жылыжай әсерінің артудан Қазақстандық және Жаһандық деңгейде қандай басты проблемалар туындауы мүмкін?

(Басты екпін жаһандық жылынуға және оның оң әсері мен теріс салдарларына тоқталады)

3 топ

Жылыжай әсерінің артуымен қалай және кім болып (қандай деңгейде) және қалай күресуіміз қажет?

(Атмосферада көмірқышқыл газының және басқа да зиянды қосылыстардың мөлшерін қалай тұрақтандырудың немесе азайтудың өзіңдік альтернативті жолдарын ұсыну)

Мадақтау сэндвичі арқылы топтардың өзара бағалауы жүргізіледі

Жұптық жұмыс

І жұп. Мәтінді оқи отырып, төмендегі берілген зардаптардың қайсысы жылы жай эффектісі газдарының жиналуынан екенін анықта.

1.ормандардың өртенуі

2. Көмірқышқыл газының көбеюі

3.Азия, АҚШ елдерінде астық дақылдарының түсімі азаюы

4.Дүниежүзілік мұхиттің көтерілуі

5.Мұздықтардың еруі

6.қатерлі ісі ауруларының көбеюі

7. ауа райының күрт төмендеуі

8. Өсімдіктердің үсік шалуы

жерлердің көбеюі

10.жер сілкінісінің жиіленуі

Дескриптор 1.Жылы жай эффектісін біледі

2.Жылыжай эффектісі газдарының жиналуынан туындайтын зардаптарды біледі.

ІІ жұп Кестені толтыр.

Дескриптор:1.Озон қабатының бұзылу себебін біледі

2.Озон қабатының бұзылу салдарын біледі

3. жылы жай газдары жиналуының зардаптарын біледі

3-жұп.Семантикалық картаны толтыр

Төмендегі кестеде берілген мәліметтердің дұрыс немесе бұрысын анықтап, кестені толтыр

Дескриптор:1.Берілген ақпараттың дұрыс не бұрыстығын табады

2.Бұрыс мәліметтің дұрыс нұсқасын табады

Жеке жұмыс

Деңгейлік тапсырмалар орындау

Рефлексия

Білемін

эффектісінің түзілу жолдарын білемін.

2. Қандай газдар әсерінен болатынын білемін.

Түсінемін

 Жылыжай әсерінің артуынан жаһандық деңгейде қандай басты проблемалар туындауы мүмкін екенін түсінемін.

 Қолданамын

Жылыжай эффектісін болдырмау жолын ұсына аламын