Мінез-құлық бұзылуының зерттелу тарихы
жүктеу/скачать 21,65 Kb.
|
|
Мінез-құлық бұзылуының зерттелу тарихы Психопатиялық тұлғаны, ең алғаш рет сипаттаған Морел (1857). Ол адамның қалыпты ақыл-ой қабілетінің, әлеуметтік тұрғыда қате болып саналатын мінезқұлыққа бейімділігін ерекше атап корсетеді Е.Крепелин психопатияның классификациясын ұсынады, оған қозғыштар, импульсивті адамдар, тұрақсыздар, патологиялық ұрылар, өтірікшілер мен алаяқтар , қоғам жаулары, кикілжіңіне бейім адамдар сияқты 7 тип кіреді 1921 ж. Э.Кречмердің конституциональды типологиясы пайда болды. Ол адамның дене құрылысының типін, ерекше мінез-құлықпен байланыстырады. Конституция типтері мен олардың үйлесуі, Э.Кречмер бойынша, екі түрлі озара, қарама-қарсы патологиялық тұлға типтерін корсетеді: маниакальды–депрессиялық және шизофрениялық. Бірінші тип бойынша, даму ерекше дене құрылысын түзеді, ал екінші тип – астениялық және атлеттік дене құрылысын түзеді. Кречмер шекаралық күйлерді шизоидтық деп атайды (шизофренияға жақын күйлер) және циклоидтық (маниакальды-депрессиялық психоздардың негізгі симптомдарын корсетеді). Кандинский орыс психиатриясында алғашқылардың бірі болып психопатия ұғымын негіздеді, сонымен қатар алғаш рет Психикалық автоматизм синдромын (Кандинский — Клерамбо синдромы) сипаттады. 1882 жылы Ресейде бірінші болып Кандинский Санкт-Петербург психиатриялық ауруханасында енгізілген психикалық аурулардың жіктелуін ұсынды. Ол жұмыс істеген ғажайып шебер Николас онда "идеофрения" ұғымын анықтады (қазіргі шизофренияға сәйкес келеді).1882 жылы қайта құрылған классификацияға 16 психикалық бұзылыс кірді: мания, идеофрения, деменция, психоэпилепсия, имбецилизм, идиотия және т. б. классификация Melancholia — меланхолия (мрачное помешательство). Mania — мания. Paranoia: первичное сумасшествие: acuta — острое первичное сумасшествие. chronica — хроническое первичное сумасшествие. Dementia — слабоумие: a) melancholia, mania, paranoia, — вследствие психозов: меланхолии (мрачного помешательства), мании, первичного сумасшествия, b) e laesione cerebri organica, — вследствие органических поражений мозга, c) senilis — старческое слабоумие. Paralysis generalis progressiva — общий прогрессивный паралич. Psychoses hystericae — истерическое помешательство. Psychoses epilepticae — эпилептическое помешательство. Psychoses periodicae — периодическое помешательство. Delirium tremens — острый бред алкоголиков, или «белая горячка». Delirium acutum — острый бред. Imbecicillitas — имбецильность. Idiotismus et cretinismus — идиотия и кретинизм. Особые случаи. В.М.Бехтерев Көптеген жылдар бойы Мен маскүнемдік, соның ішінде гипноздың және ұсынысы мәселелері зерттелді. 20 жылдан астам жыныстық мінез-құлық және балаларды тәрбиелеу мәселелерін зерттеді. Балалардың нейропсихологиялық дамуын зерттеудің объективті әдістері жасалды. Бірнеше рет психоанализ (Зигмунд Фрейд, Альфред Адлер соавт.) 1891-1893 жылдары Кохтың "психопатикалық кемтарлық (жеткіліксіздік, дәрменсіздік)"еңбегінің үш шығарылымы жарық көрді. Кох-адамның психикалық өміріндегі патологиялық процестер мен жай-күйлерде: 1) дербес қарапайым 'психикалық ауытқулар; 2) психопатикалық кемтарлық; 3) психоздар мен психотикалық жай-күйлер. Психоздар ақылсыздық пен ақылсыздыққа бөлінеді.( идиотию и помешательство.) С.С.Корсаков, Ол "Корсаковский синдромы" және "Корсаковский психозы" (полиневритпен бірге) деп аталатын кеңістіктік және уақытша дезориентациямен бірге болатын маңызды оқиғаларға жадтың бұзылуының клиникалық сипаттамасын берді.Корсаков paranoia hyperphantasica (паранойя гиперфантазиясы) деп аталатын тағы бір психикалық бұзылысты анықтады және сипаттады П. Б. Ганнушкин .психиатриялық мектептің негізін қалаушы. П. Б. Ганнушкин мінез-құлық патологиясының белгілерін нашарлау, толықтық және тұрақтылық бейімділігі түрінде сипаттады П. Б. Ганнушкин психопатикалық тұлғалардың келесі түрлерін анықтады: астениктер, шизоидтар, параноидтар, эпилептоидтар, истерикалық кейіпкерлер, циклоидтер, тұрақсыз, қоғамға қарсы және конституциялық-ақымақ. Кербиков о. в. ұсынған психопатияның типологиясы кеңестік психиатрияда кең таралған түрлердің бірі болды және келесі түрлерді қамтыды: Қозғыш түрі. Тұрақсыз түрі. Астеникалық (ингибирленген) түрі. Психастениялық түрі. Шизоид түрі. Мозаикалық (аралас) түрі. Кешіктірілген дамудың клиникалық көрінісі (психикалық "үйлесімсіз" инфантилизм түрі бойынша) г.Е. Сухарева психопатияның формаларын қарастырады, онда адамның қалыпты зияткерлік мүмкіндіктері ("тұрақсыз", "қозғыш", "истероид" және психопатияның басқа да түрлері) бар ерікті қызметтің жоғары формаларының дамымауы басым болады. 1) Қызықты жіктеу В. В. Ковалев (1979). Ол биологиялық факторлардың әсерінен ZPR үш нұсқасын анықтайды: - дизонтогенетикалық (психикалық инфантилизм жағдайында); - энцефалопатиялық (ОЖЖ-ның Кебек емес Органикалық зақымдануларында); - Сенсорлық ақаулар кезіндегі қайталама сипаттағы ЗПР, - төртінші нұсқа В. В. Ковалев ерте әлеуметтік депрессиямен байланысты. 2) В. В. Ковалев бойынша психопатиялардың жіктелуі 1. Қозғыш психопатия 2. Эпилептоидты психопатия 3. Тұрақсыз психопатия 4. Астениялық психопатия 5. Психастениялық психопатия 6. Истероидты психопатия 7. Гипертимиялық психотерапия. Екеуынын бреусы гана дурыс Тұлғаның акцентуациясы (К.Леонхард, 1964)Карл Леонхард акцентацияның он екі түрін анықтады. Олардың шығу тегі бойынша олар әртүрлі локализацияға ие. Темперамент, Табиғи форма ретінде, Леонхард типтерді атады: гипертимиялық-белсенділікке деген ұмтылыс, тәжірибеге ұмтылу, оптимизм, сәттілікке бағдарлану; дистимдік-летаргия, этикалық аспектілерді, тәжірибелер мен қорқыныштарды атап өту, сәтсіздіктерге назар аудару; аффективті-лайықты-ерекшеліктердің өзара өтемақысы, әртүрлі стандарттарға назар аудару; шок-экзальтированный — воодушевление, алмастырды сезімін, тұрғызу эмоциялар культ; дабыл (боязливый) — боязливость, робость, мұсылмандар үшін қасиетті орын; эмотив-мейірімділік, қорқыныш, жанашырлық. Мінезге, әлеуметтік тұрғыдан қалыптасқан білім ретінде, ол түрлерін жатқызды: демонстрациялық-өзіне деген сенімділік, бос әурешілік, мақтаныш, өтірік, жағымсыздық, өзін-өзі бағдарлауға бағдарлау; педантикалық-шешушілік, ар-ождан, гипохондрия, өз идеалдарына сәйкес келмеуден қорқу; кептеліп қалу-күдік, сезімталдық, бос әурешілік, көтерілуден үмітсіздікке көшу; қозғыш-темперамент, ауырлық, педантизм, инстинкттерге назар аудару. Түрлері жеке деңгейге жатқызылды: экстраверттелген; интроверттелген. Мінез акцентуациясы (А. Е. Личко, 1977)Астено-невротикалық Астено-невротикалық түрі шаршау мен тітіркенудің жоғарылауымен сипатталады. Гипертимикалық Гиперфтимикалық (шамадан тыс) екпін түрі үнемі көтеріңкі көңіл-күйде (гипертимия түрі бойынша) және тонуста, тоқтаусыз белсенділік пен қарым-қатынасқа деген шөлдеуде, шашыраңқы үрдісте және басталғанды аяғына дейін жеткізбеуде көрінеді. Истероид Сондай-ақ қараңыз: истерикалық тұлғаның бұзылуы Истероидты түрі бар адамдарда эгоцентризм айқын көрінеді және назардың ортасында болуға шөлдейді. Конформды Сәйкестік түрі қоршаған ортаға сәйкес келеді, мұндай адамдар "басқалар сияқты ойлауға"тырысады. Лабильный Акцентацияның лайықты түрі көңіл-күйдің айқын өзгеруін білдіреді. Тұрақсыз Мінез-құлықтың тұрақсыз түрі жалқаулықты, еңбек немесе оқу іс-әрекетін жүргізуге құлықсыздықты анықтайды. Психастеникалық Психастеникалық тип интроспекция мен рефлексияға бейімділікті анықтайды. Психастениктер шешім қабылдауда жиі ауытқиды және өздері үшін және басқалар үшін жоғары талаптар мен жауапкершіліктерге жол бермейді. Сезімтал Акцентацияның сезімтал (сезімтал) түрі бар адамдар өте әсерлі, өздерін төмен сезіну, ұялшақтық, ұялшақтық сезімімен сипатталады. Циклоидты Сондай-ақ қараңыз: Циклотимия Циклоидтық сипатта сипатта екі фазаның болуы байқалады-гипертимия және субдепрессия. Шизоид Сондай-ақ қараңыз: Шизотимия және Шизоидты тұлғаның бұзылуы Шизоидтық екпін адамның оқшаулануымен, басқа адамдардан оқшаулануымен сипатталады. Эпилептоидты Эпилептоидтық екпін түрі адамның қозғыштығымен, шиеленісімен және авторитаризмімен сипатталады. 9. Күрделі кемістіктердің зерттелу тарихы Ең бірінші көзі көрмейтін-естімейтін бала, 1894 ж. Е.К.Грачеваның Петербургте ұйымдастырған ауыр дәрежедегі ақыл-ойының кемістігі бар балаларға арналған паналату орнына қабылданды. Ресейде ақыл-есі кем балаларға арналған алғашқы бастауыш мектеп 1898 жылы тамызда ашылды. Сол жылы баспана «Приютом во имя Царицы Небесной» аталды. Екатерина Константиновна Ресейде ақыл-есі кем балаларды тәрбиелеу және оқыту әдістері туралы алғашқы кітаптарды жазды. Хелен Келлер (1880-1968) алғашқы соқыр американдық жазушылардың бірі және бакалавр дәрежесін алған ұқсас физикалық ерекшеліктері бар алғашқы адамдардың бірі болды. Саяси белсенді және оқытушы, ол денсаулығына байланысты тіпті көп нәрсеге қол жеткізуге болатындығын дәлелдеді. 1908 ж. ай сайын шығатын орыстың «Слепец» журналында, неміс педагогы және зерттеушісі Г.Риманның 1905 ж. Берлинде жарыққа шыққан «Естімейтін–сөйлемейтін-көзі көрмейтіндерге психологиялық бақылау жасау» («Психологические наблюдения над глухонемыми слепцами») атты еңбегі жарияланды Күрделі кемістігі бар балалармен педагогтар М.А.Захарова мен Ю.А.Якимова жұмыс істей бастады, олар оз қызметтерін 1917 ж. тоңкерістен кейін көзі көрмейтін-естімейтін балалар Петроградтағы отофонетикалық институт (кейінірек Ленинградтық есту және сойлеу институтына айналды) жанындағы естімейтіндер тобына енгенде де жалғастырды. Олар 1941 ж. дейін оқытылды Күрделі кемістіктерге ие балалардың пайда болу уақыты бойынша жіктемесін алғаш рет психолог А. В. Ярмоленко жасап ұсынған болатын. Туа біткен күрделі кемістіктерге ие балалар: мәселен, көру немесе есіту анализаторлары бірдей уақытта туылғаннан зақым алған немесе өте ерте баалық шақ кезеңіндегі кемістіктерге ие балалар Жүре пайда болған күрделі кемістіктерге ие болған балалар: мұнда бәрдй уақытта және әр түрлі уақытта кемістіктері пайда болған балалар жатады. 1923 жылдан 1937 жылға дейін И.А. Соколянский ұйымдастырған Харьковтегі көзі көрмейтін-естімейтіндерге арналған мектеп өте қарқынды жұмыс істеді. И. А. Соколянский мидың орталық бөлімдерінің өрескел бұзылуларынсыз, көру және есту анализаторларының шеткі бөлігі функциясының туа біткен немесе жүре пайда болған толық немесе ішінара бұзылуы бар балаларды ғана шынайы соқырлыққа жатқызды. Ол көру және есту қабілеті бұзылған ақыл-есі кем балаларды "церебральды жеткіліксіздікке"жатқызды. О.И.Скороходова КСРО Педагогикалық Ғылымдар Академиясының Дефектология ғылыми-зерттеу институтында жұмыс істей жүріп, әлемдегі жалғыз соқыр-саңырау ғылыми қызметкер болды. Көру және есту қабілеті толық болмаған кезде ол саңырау балаларды дамыту, тәрбиелеу және оқыту мәселелеріне қатысты бірқатар ғылыми жұмыстар жасады.1947 жылы оның "Мен әлемді қалай қабылдаймын" кітабы жарық көрді, ол дефектологияға ерекше қызығушылық тудырды. 1954 жылы кітап екінші бөліммен толықтырылып, "мен қоршаған әлемді қалай қабылдаймын және елестетемін" деген атпен жарық көрді, 1972 жылы "мен қоршаған әлемді қалай қабылдаймын, елестетемін және түсінемін"деген атпен толықтырылды және жарық көрді. Атақты психологтар А.Н.Леонтьев пен А.И.Мещеряковтың жетекшілігімен 1971 – 1977 жж. Аралығында, М.В.Ломоносов атындағы ММУ-нің психология факультетінде, 4 зағип-саңырау студентті оқыту ісі ұйымдастырылды жүктеу/скачать 21,65 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|