Фотоальбом
жүктеу/скачать 2,93 Mb. Pdf көрінісі
|
| КеА Қ «Астана медицина университеті» Адам анатомиясы кафедрасы • Мазм ұны : • Бас с үйек топографиясы. Бас с үйек шұңқырлары , шекаралары, құрамы . • Қанат таңдай шұңқыры . Шекаралары, қатынастары , тесіктері. • Самай ж әне самайасты шұңқырлары, құрамы. • К өзшарасы қабырғалары, құрамы. К өзшарасы тесіктері және қатынастары. • М ұрын қуысы қабырғалары, тесіктері . • Бас с үйек негізінің ішкі топографиясы , тесіктері. • Бас с ү йек негізіні ң сырт қ ы топографиясы, тесіктері. • • Бас с үйектің жас ерекшеліктері. Тақырып: №6. Бассүйек топографиясы. Дабыл қуысы, қанат- таңдай, самай, самайасты шұңқырлары. Ми сауыты мен бет қ а ңқ асыны ң шекарасы 1. Ма ң дай с ү йекті ң к ө з ү сті жиегі. 2. Бет с ү йегіні ң арт қ ы қ ыры. 3. Сырт қ ы есту тесігіні ң алды ңғ ы қ ыры. Ми сауытыны ң негізі мен к ү мбезіні ң шекарасы Бас с ү йек негізі (Бас с ү йегіні ң ішкі негізі) алды ңғ ы бас с ү йек ш ұңқ ыры орта ңғ ы бас с ү йек ш ұңқ ыры арт қ ы бас с ү йек ш ұңқ ыры Ма ң дай с ү йек- Торлы с ү йек- Сына т ә різді с ү йек- Т ө бе с ү йек- Самай с ү йек (пирамида)- Ш ү йде с ү йек- Fossa cranii anterior орта ңғ ы ш ұңқ ырынан сына т ә різді с ү йекті ң кіші қ анатыны ң арт қ ы жиегімен шектеледі. Ол ма ң дай с ү йекті ң екі к ө здік б ө ліктерінен, оларды ң ортасында ғ ы торлы с ү йекті ң торлы пластинкасы, артында сына т ә різді с ү йекті ң кіші қ анатымен толы қ тырыл ғ ан. Торлы тесіктер ар қ ылы м ұ рын қ уысымен қ атысады. Со қ ыр тесікке миды ң қ атты қ абы ғ ыны ң ө сіндісі бекиді. Fossa cranii media cына т ә різді с ү йекті ң кіші қ анатыны ң арт қ ы жиегі мен самай с ү йекті ң пирамидасыны ң жо ғ ар ғ ы жиегімен сына т ә різді с ү йекті ң т ү рік ершігімен шектелген. К ө ру ө зегі, жо ғ ар ғ ы к ө з са ң ылауы ар қ ылы к ө з шарасымен қ атысады, домала қ , сопа қ , кырлы, жыртыл ғ ан тесіктер ар қ ылы бас с ү йек негізіні ң сыртымен қ атысады. К ө ру ө зегі ар қ ылы к ө ру нерві мен к ө з артериясы ө теді. Жо ғ ар ғ ы к ө з са ң ылауы ар қ ылы III, IV, VI, V ж ұ п нервісіні ң I тарма ғ ы, домала қ тесік ар қ ылы Vж ұ п нервісіні ң II, сопа қ тесік ар қ ылы V ж ұ п нервіні ң III тарма ғ ы, қ ылтана қ тесік ар қ ылы орта ңғ ы менингеалды артерия, жыртыл ғ ан тесік ар қ ылы VII ж ұ п нервіні ң улкен таста қ нерв тарма ғ ы ө теді. Fossa cranii posterior орта ңғ ы ш ұңқ ырдан самай с ү йекті ң пирамидасыны ң жо ғ ар ғ ы жиегімен шектелген. Омырт қ а ө зегіне ө тетін ү лкен тесік бар. Одан сопа қ ша ми, омырт қ а артерия, веналары ө теді. Қ амытты тесік ар қ ылы IX,X,XI ж ұ п нервтері, қ амытты вена ө теді. Ішкі есту тесігі ар қ ылы VII,VIII ж ұ п нервтері мен лабиринт артериясы, тіласты ө зек ар қ ылы XII ж ұ п нерві, кіреберіс суа ғ арыны ң сырт қ ы тесігінен ішкі құ ла қ ты ң эндолимфа а ғ ысы. Бас с ү йекті ң сырт қ ы негізі Бас с ү йекті ң сырт қ ы негізі ү ш б ө лімнен т ұ рады. Алды ңғ ы б ө лім: та ң дай с ү йегіні ң горизонталды жапыра қ шасыны ң арт қ ы қ ырымен шектеледі. Орта ңғ ы б ө лім: та ң дай с ү йегіні ң горизонталды жапыра қ шасыны ң арт қ ы қ ыры ж ә не ш ү йде с ү йегіні ң ү лкен тесігіні ң алды ңғ ы жиегімен шектелген. Арт қ ы б ө лім: ш ү йде с ү йегіні ң ү лкен тесігіні ң алды ңғ ы қ ырымен орта ңғ ы б ө лімнен шектелген. Бас с ү йекті ң сырт қ ы негізі Бас с ү йекті ң сырт қ ы негізі Самай ш ұңқ ыры (fossa temporalis),самайасты ш ұңқ ыры (fossa infratemporalis), қ анат та ң дай ш ұңқ ыры (fossa pterygopalatina). Самай ш ұңқ ыры Алды ңғ ы, ү сті ң гі, арт қ ы жа ғ ынан ма ң дай с ү йегіні ң бет ө сіндісі т ө бе с ү йегіні ң самай сызы ғ ына linea temporalis ж ү ргізілген сызы қ пен ә рі қ арай арт қ а ж ә не т ө мен құ ла қ қ ал қ аныны ң арт қ ы жа ғ ымен шектеледі. Т ө менгі жа қ та самай ш ұңқ ыры бет с ү йегіні ң до ғ асымен, ал самай с ү йек ала ң ында самай астылы қ қ ыр қ асымен (crista infratemporalis) шектеледі, ол самай ш ұңқ ырын самайасты ш ұңқ ырынан б ө ліп т ұ рады.Ш ұңқ ырда аттас б ұ лшы қ ет шандырымен орналас қ ан. Самай ш ұңқ ыры Самай ш ұңқ ыры Шекаралары: Медиалды жа ғ ынан ма ң дай, тобе, ш ү йде қ абырша ғ ы, сына с ү йегіні ң ү лкен қ анаттары. Латералды жа ғ ынан бет до ғ асы. Алды ңғ ы жа ғ ынан бет с ү йегі. Т ө менгі жа ғ ынан самайасты ш ұңқ ырмен қ атынасады. Самайасты ш ұңқ ыр Жо ғ ар ғ ы қ абыр ғ асы: самай с ү йегі, сына с ү йегіні ң ү лкен қ анаты. Медиалды қ абыр ғ асы: сына т ә різді с ү йекті ң қ анат т ә різді ө сіндісіні ң латералды пластинкасы. Алды ңғ ы қ абыр ғ асы: жо ғ ар ғ ы жа қ с ү йекті ң т ө мпегі. Латералды қ абыр ғ асы: бет с ү йекті ң самай ө сіндісі, т ө менгі жа қ с ү йекті ң тарма ғ ы. Т ө менгі к ө з са ң ылауы ар қ ылы к ө з ұ ясымен қ атынасады. Қ анат-та ң дай ш ұңқ ырымен қ анат-жо ғ ар ғ ыжа қ са ң ылауы, қ анатт ә різді ө зек ар қ ылы қ атынасады. Ішкі басс ү йек негізімен сопа қ тесік, жыртыл ғ ан тесік, ұ й қ ы ө зегіні ң сырт қ ы тесігі ар қ ылы қ атынасады. Бет до ғ асы самай ш ұңқ ырын самайасты ш ұңқ ырынан ажыратып т ұ рады. Қ анат- та ң дай ш ұңқ ыры Алды ңғ ы қ абыр ғ асы: жо ғ ар ғ ы жа қ с ү йегіні ң т ө мпегі. Арт қ ы қ абыр ғ асы: сына т ә різді с ү йекті ң қ анат т ә різді ө сіндісі. Медиалды қ абыр ғ асы: та ң дай с ү йекті ң перпендикуляр пластинкасы. К ө з ұ ясымен т ө менгі к ө з са ң ылауы ар қ ылы қ атынасады . М ұ рын қ уысымен сына т ә різді та ң дай с ү йегімен қ атынасады . Ауыз қ уысымен ү лкен ж ә не кіші та ң дай ө зектері ар қ ылы қ атынасады . Домала қ тесік ар қ ылы орта ңғ ы басс ү йек ш ұңқ ыры, қ анатт ә різді ө зек ар қ ылы басс ү йекті ң сырт қ ы тесігімен қ атынасады. К ө з ұ я- басс ү йекті ң ж ұ п ш ұңқ ыры. Медиалды қ абыр ғ асы- жо ғ ар ғ ы жа қ с ү йегіні ң ма ң дай ө сіндісі, к ө зжас с ү йегі, торлы с ү йекті ң к ө з ұ ялы қ пластинкасымен сына т ә різді с ү йекті ң денесі. Жо ғ ар ғ ы жа ғ ынан ма ң дай с ү йекті ң к ө з ұ ялы қ б ө лігі, сына т ә різді с ү йекті ң кіші қ анаты. Сырт қ ы жа ғ ынан сына т ә різді с ү йекті ң ү лкен қ анатыны ң к ө з ұ ялы қ беткейі, бет с ү йегіні ң к ө з ұ ялы қ беткейі. Т ө менгі жа ғ ынан жо ғ ар ғ ы жа қ с ү йегіні ң к ө з ұ ялы қ беткейі, та ң дай с ү йегіні ң к ө з ұ ялы қ ө сіндісі, бет с ү йегіні ң к ө з ұ ялы қ беткейі. К ө з ұ ясы, б ү йір қ абыр ғ асы К ө з ұ ясы, медиалды қ абыр ғ асы К ө з ұ ясыны ң медиалды қ абыр ғ асы К ө з ұ ясыны ң қ атынастары К ө ру нервісіні ң ө зегі (n.opticus, a. ophtalmica) Жо ғ ар ғ ы к ө з са ң ылауы(r.ophtalmicus n. trigemini, n.trochlearis, n.abducens, n. oculomotorius, v.ophtalmica superior) Т ө менгі к ө з са ң ылауы(n.infraorbitalis, n.zygomaticus, v.ophtalmica inferior) Алды ңғ ы ж ә не арт қ ы торлы тесіктер(n.ethmoidalis posterior et anterior, a. ethmoidalis posterior et anterior, v. ethmoidalis posterior et anterior) М ұ рын қ уысы Жо ғ ар ғ ы қ абыр ғ асы торлы с ү йекті ң торлы жапыра қ шасынан т ұ рады. Арт қ ы б ө ліміні ң к ү мбезі сына т ә різді с ү йекті ң денесімен шектелген.Б ү йір қ абыр ғ алары жо ғ ар ғ ы жа қ с ү йегіні ң денесі мен м ұ рын, торлы с ү йектен т ұ рады, қ уысты ң ішіне м ұ рын кеуілжір қ ал қ андары еніп ілініп т ұ рады. Т ө менгі кеуілжір жеке с ү йек ретінде жо ғ ар ғ ы жа қ с ү йегіне бекітілген. Т ө менгі қ абыр ғ асын жо ғ ар ғ ы жа қ с ү йегіні ң та ң дай ө сіндісі мен та ң дай с ү йекті ң к ө лдене ң жапыра қ шасы т ү зеді. М ұ рын қ уысыны ң пердесі, медиалды қ абыр ғ асы-торлы с ү йекті ң перпендикулярлы пластинкасынан, желбезектен т ү рады.Алдында алм ұ рт т ә різді тесік, артында хоана бар. М ұ рын қ уысы, б ү йір қ абыр ғ асы. М ұ рын қ уысыны ң жолдары М ұ рын қ уысыны ң жо ғ ар ғ ы, орта ңғ ы кеуілжір аралы ғ ында жо ғ ар ғ ы м ұ рын жолдары, орта ңғ ы ж ә не т ө менгі кеуілжір аралы ғ ында орта ңғ ы м ұ рын жолдары ж ә не т ө менгі кеуілжір мен м ұ рын қ уысыны ң т ө менгі қ абыр ғ асы арасында т ө менгі м ұ рын жолдары бар. М ұ рын қ уысыны ң б ү йір қ абыр ғ асы М ұ рын қ уысыны ң с ү йекті пердесі М ұ рын қ уысыны ң пердесі К ө з ұ ясы мен м ұ рын қ уысы ж ә не оны ң қ ойнаулары М ұ рын жолдарыны ң қ атынастары Жо ғ ар ғ ы м ұ рын жолы 4- сына т ә різді қ ойнау мен 3- торлы с ү йекті ң арт қ ы ұ яшы қ тарымен катынасады. Сонымен қ атар торлы пластинка тесіктері ар қ ылы бас қ а ңқ асыны ң алды ңғ ы ш ұңқ ырымен қ атынасады. Орта ңғ ы м ұ рын жолы 8- ма ң дай қ ойнауы,1- жо ғ ар ғ ы жа қ қ ойнауы, 2- торлы с ү йекті ң алды ңғ ы ж ә не орта ңғ ы ұ яшы қ тарымен қ атынасады. Т ө менгі м ұ рын жолы 7- к ө з жас ө зегімен қ атынасады. Дабыл қ уысы Алды ңғ ы қ абыр ғ асы, paries carotica б ұ лшы қ ет т ү тік ө зегі ж ә не ұ й қ ы ө зегі, ұ й қ ы дабыл ө зекшелері ашылады. Т ө менгі, paries jugularis қ амытты к ө ктамыр; арт қ ы, paries mastoideus пирамидалы қ т ө мпешігі ж ә не aditus ad anthrum,дабыл шегі ө зекшесі ая қ талады. Paries tegmentalis т ө бесі, paries labyrinthica-медиалды қ абыр ғ асында- promontorium, sulcus promontorii, fenestra cochleae et vestibuli, prominentia canalis fasialis бар ж ә не латералды, paries membranacea дабыл жар ғ а ғ ымен құ рал ғ ан. Дабыл қ уысы Дабыл қ уысы (орта ңғ ы құ ла қ ) Орта ңғ ы құ ла қ Дабыл қ уысы Дабыл қ уысыны ң нервтері Самай с ү йегіні ң ө зектері Бас қ а ңқ асыны ң жас ерекшеліктері Н ә рестені ң бас қ а ңқ асыны ң ерекшеліктері: е ң бектеріні ң болуы,алды ңғ ы,ма ң дай е ң бегі -1,5-2,0 жасына бітіседі. Арт қ ы, ш ү йделік-2-6 ай аралы ғ ында бітіседі. Б ү йір, сына ж ә не емізік т ә різді е ң бектер екі, ү ш айда бітіседі. Басс ү йек негізінде шеміршекті ң болуы, к ү мбезінде жіктерді ң болмауы,тек ү ш ай бол ғ анда ғ ана тісті жіктер пайда болады. Ма ң дай, т ө бе т ө мпектеріні ң жа қ сы жетілуі, тістеріні ң болмауы, қ асасты до ғ аларыны ң болмауы, м ұ рынма ң ы қ ойнауларыны ң болмауы, ө сінділерді ң д ұ рыс жетілмеуі. Жіктер ү ш,бес жаста т ү зіледі.Бас с ү йекті ң дамуы, жіктерді ң с ү йектенуі 25- 30жаста ая қ талады. Қ артай ғ ан ша қ та тістерді ң т ү суіне байланысты альвеолярлы ө сінділерді ң атрофиясы бай қ алады. Бет қ а ңқ асы кішірейеді. Ты ғ ыз затыны ң ж ұқ арып, кеуекті затыны ң азаюы бай қ алады. Сонды қ тан егде тарт қ ан адамдарда бас с ү йек негізіні ң сыны қ тары кездеседі. Бас қ а ңқ асыны ң жас ерекшеліктері Н ә рестеде алты е ң бегі болады:1- алды ңғ ы, 2- арт қ ы, 3- ж ұ п сына т ә різді, 4- ж ұ п еміздік т ә різді. Бас қ а ңқ асыны ң н ә рестедегі ерекшеліктері Емізікше т ә різді ө сінді ай қ ын жетілмеген; Ма ң дай ж ә не т ө бе т ө мпектері конус пішіндес болып ай қ ын дамы ғ ан; Ш ү йде с ү йегі т ө рт жеке б ө ліктен т ұ рады; Сына т ә різді с ү йек ү ш б ө ліктен, ма ң дай с ү йек екі жартыдан т ұ рады. С ү йектер ж ұқ а, ж ұ мса қ , тегіс. Диплоэсы т ү зілмеген ж ә не бір с ү йек пластинкасынан т ұ рады. Бет қ а ңқ асыны ң жасына байланысты ө згерістері Тісті ң т ү суіне байланысты,жа қ с ү йектеріні ң альвеолярлы ө сінділеріні ң атрофиясына байланысты жа қ с ү йектеріні ң биіктігі т ө мендейді. Бет до ғ асы жалпаяды. К ө з ұ ясыны ң жиегіні ң ж ұқ аруы. М ұ рын шеміршектеріні ң дистрофиялы қ ө згерістері. Бетті ң ө згеруіне с ү йектерді ң құ рылысыны ң ж ә не к ө леміні ң ө згерісі ә келеді. Бет қ а ңқ асыны ң с ү йекті құ рылысыны ң ө згерісі ж ұ мса қ тіндерді ң ө згерісіне қ ара ғ анда, бет ә лпетті ң ө згерісіне к ө п ы қ палын тигізеді. Жынысына байланысты ерекшеліктері Ер адамны ң бас с ү йегі ә йел адамдікіне қ ара ғ анда ү лкен ж ә не ауыр. Ә йел адамдікі домала қ тау ж ә не жо ғ арыда жі ң ішкерген. Ә йел адамдарда к ө з ұ ясы аны қ , ал ер адамдарда жиектері домаланып келеді. Бет с ү йегі ер адамдарда шы ғ ы ңқ ы. Ә йел адамда жа қ с ү йек домалан ғ ан, ер адамда т ө ртб ұ рышты болып келеді. Ер адамдарда бас қ а ңқ асы жа қ сы дамы ғ ан. Қ ас ү сті до ғ алары ер адамдарда ү лкен ж ә не шы ғ ы ңқ ы келеді. Ер адамдарды ң иегі к ө лемді ж ә не т ұ йы қ б ұ рышты шы ғ ы ңқ ы келеді, ал ә йел адамдарда ү шкір б ұ рышты болып келеді. жүктеу/скачать 2,93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|