Жалпы қолданыстағы телефон желісінің (ЖҚтфж) сигнал беру желісі

Дәріс №6 
Бекітілген телефондық байланыс желісінің немесе 
ЖҚТфЖ даму келешегі 
Телекоммуникациялық жүйелер мен байланыс желілері пәні 
Кафедра: ИКТ 
Лектор: Ерішова Мереке Ӛмірзаққызы 
1-модуль.
Бекітілген телефондық байланыс желісіндегі 
қызмет кӛрсету сапасы 
6-апта. (2 сағат) 
27.02-02.03.2023 ж 

Әдебиет 
• 1. Б.С. Гольдштейн, А.Е. Кучерявый Сети связи пост-NGN. - СПб, 
БХВ-Петербург, 2014г. 
• 2. В.О. Тихвинский, В.А. Коваль, Г.С. Бочечка, А.И. Бабин Сети 
IoT/M2M: технологии, архитектура и приложения. - М.: Медиа 
Паблишер, 2017г. 
• 3. Б.С. Гольдштейн, Н.А. Соколов, Г.Г. Яновский Сети связи. - СПб, 
БХВ-Петербург, 2010г. 
• 4. Е. Е. Маликова, Ц. Ц. Михайлова, А. П. Пшеничников Расчѐт 
оборудования мультисервисных сетей связи. М.: Горячая линия – 
Телеком, 2014г. 
• 5. Джунусова Д.Т. «Телекоммуникациялар жүйелері мен байланыс 
желілері» пәні бойынша тәжірибелік жұмыстарды орындауға арналған 
әдістемелік нұсқаулар, Типография КазАТК, 2014г. 

Мазмұны: 
• 1. Телефон байланысының жүйелік даму аспектілері.
• 2. Телефон байланысының желілік даму аспектілері 
• 3. Сыртқы факторлардың әсер етуі: NGN ӛту. 

Телефония дамуының негізгі бағыттар 
топтастырылуы 

Ішкі факторлары жүйелік және желілік 
шешімдерін анықтайды
:
• Жүйелі шешімдер мысалы ретінде трафик пен нӛмірлену бақылау 
мәселелері, сонымен қатар, оперативті – ізденуші істерді 
функциясын енгізілуін қарастыруға болады 
• Желілік шешімдердің үш бағытталуы қарастырылады: ЖҚТЖ 
цифрлеу процессінің жалғастыру, қол жеткізу желісін жаңарту 
мен әмбебап қызмет кӛрсетуді қолдау.

Сыртқы факторларының осы дәрісте тӛрт 
сұрақ қарастырылады: 
• Біріншіден
, оператордың жұмыс принциптерінің ӛзгерістері әсер етеді. Бұл 
экономикалық қатынастарының ӛзгерістеріне байланысты.
• Екіншіден
, инфокоммуникациялық қызметтеріне әр түрлі талап қоятын 
абоненттер топтары құрылуда. Бұл процесс экономикадағы даму 
процесстеріне байланысты.
• Үшіншіден
, қазіргі электробайланыс даму деңгейін сипаттайтын 
интеграция мен конвергенция процесстерінің күшейтілуі.
• Тӛртіншіден
, NGN жүйесіне ӛтуге шарттар құрылды, бұл интеграция және 
конвергенция процесстерімен түсіндіріледі. Сыртқы факторлардың әсерінен 
қазіргі қолданыстағы телефондық желі болашақта пайдаланбайтын болады. 
Тек қана кейбір терминдер қолданыста қалатын шығар. 

• Жергілікті телефондық желі ішінде жалғанулар үшін тӛлем ақысы 
есептеу кезінде трафик кӛлемі әсер етпейтін. Бұл ереже таксофондардан 
шығыс байланыс пен ақылы ақпараттық-анықтама қызметтер 
операторларымен жалғануларға қатыспаған.
• ЖҚТЖ даму барысында жалғанулардың уақыт бойынша бақылау жүйесі 
ӛңделді. Бұл жүйенің енгізілуі телефон байланыс жүйесі функционалдық 
мүмкіндіктерінің кеңейтуіне алып келді. Жалғанулардың уақыт бойынша 
бақылау жүйесін қолданылуы жүктеме туралы статистикалық 
мәліметтерді алуға мүмкіндік береді. Статистикалық мәліметтер трафикті 
және желіні жоспарлау және т.б. мақсаттар үшін қажет.

ЖҚТЖ нӛмірлеу жүйесіндегі ӛзгерістер себептері 
жалпы және жеке меншік болып бӛлінеді: 
• Жалпы себептер барлық жергілікті желілерді сипаттайды. Типтік мысал 
ретінде – Еуропада қабылданған нӛмірлеу жоспары. Бұл жоспар барлық 
ҚТЖ мен АТЖ бірінші цифраның «1» босатылуына талап қояды.
• Жеке себептер нақтылы жергілікті телефондық желілеріндегі шарттарына 
байланысты.

Қазақстандық ЖҚТЖ цифрлеу тарихында бес 
негізгі аспектін бӛліп шығаруға болады:  
• Біріншіден
, ЖҚТЖ цифрлеу процессі ұзақ уақыт бойы қалаларда жүргізілді. Кӛп елдерде цифрлы 
коммутациялық жабдықтау біріншіден қаларалық телефондық желісінде орнатылатын.
• Екіншіден
, әр түрлі себептер әсерінен цифрлеу процессінің жүргізілуі жылдам емес. Бірінші цифрлы 
коммутациялық станцияның енгізілу уақытынан (1984 ж.) бастап цифрлеу деңгейі 60% болды. Басқа 
елдерінде цифрлеу процессі жылдамырақ жүргізілді.
• Үшіншіден
, ЖҚТЖ цифрлеу деңгейінің иерархия деңгейлер бойынша айырмашылықтары бар. 
Қалааралық желісінде цифрлеу процессі 100% болды. Ауылдық жерлерде бұл кӛрсеткіштер 
тӛменірек.
• Тӛртіншіден
, қалаларда цифрлеу процессінің басталу кезінде коммутациялық станциялардың 
сыйымдылықтары аналогты АТС сыйымдылықтарына тең болып алынатын. Басқа елдердегі 
Операторлар жоғары сыйымдылықпен цифрлы коммутациялық станцияларды орнатып, қол жеткізу 
желісін құру үшін шығарылатын концентраторларды қолданды.
• Бесіншіден
, стандартталмаған сигнал беру жүйелерін (ITU-T ұсыныстарына қатысты) қолдануы 
шетелде ӛңделген коммутациялық станциялардың программалық жабдықталуын толықтыруға 
қажетті жұмыстарды жүргізуге алып келді. Бұл коммутациялық жабдықтауына арналған 
шығындарды кӛбейтті, содан кейін ЖҚТЖ цифрлы бӛлігінде жалпы сигнал беру жүйесі қолданыла 
бастады.

ЖҚТЖ дамуының бір қатар сыртқы 
факторларының екі процессі: 
• Бірінші процесс 
- XX ғасырдың 90-шы жылдары жаңа Операторлар 
пайда болды. Бұл Операторлар кішігірім абоненттер тобына 
телефон байланысы үшін жоғары сапалы коммутацияланатын 
жалғанулар мен Интернетке модем арқылы қол жеткізуды 
қамтамасыз ететін.
• Екінші процесс 
қалааралық және халықаралық телефон байланыс 
нарығының демонополизациясына байланысты. Жалпы, олар 
ЖҚТЖ дамуына алып келді. ЖҚТЖ Операторының клиенттер 
базасының бӛлінуін екі қарау тұрысынан зерттеуге болады.

Абоненттердің топтарға бӛлінуі ЖҚТЖ функционалды мүмкіндіктері 
олармен қызметтерге қойылған талаптарға сәйкес болмауына байланысты 
болатын жағдайда екі негізгі шешім қолданады:
• Бірінші шешім – ЖҚТЖ жаңалату арқылы кейбір қызметтерді 
қолдау мүмкінсіз болатын жағдайда қосымша желі құру.
• Екінші шешім – шектелмеген қызметтер жиынын қолдауға 
бағытталған ЖҚТЖ толық жаңалату.
ЖҚТЖ Операторлары екінші шешімді қолдайды 

NGN ӛтуге негізгі факторлар: 
• - SLA келісімін енгізу нақтылы абоненттер топтарымен жаңа 
қызмет кӛрсету деңгейі мен инфокоммуникациялық қызметтердің 
кең спектріне талап қоюды білдіреді.
• - электробайланыстың қазіргі даму кезеңі интеграция және 
конвергенция процесстерімен сипатталады. Қазіргі интеграция 
процесстері желілер мен ресурстар біріктіруінің экономикалық 
тиімділігімен байланысты.

• Интеграциялық процесстерінің мысалы ретінде ISDN 
концепциясын қарастыруға болады. ISDN концепциясының 
негізінде бірнеше желілер интеграция мүмкіндігі жатады.
• Бастапқы кезеңінде ISDN концепциясы ЖҚТЖ негізгі даму 
бағыты ретінде қарастырылды. Бірақ, ISDN функционалдық 
мүмкіндіктерін тӛлей алатын абоненттердің саны шектеулі 
болды.
• Содан кейін NGN концепциясын құру кезінде «интеграция» 
термині аз қолданды 

Желілер интеграция процесстері (NGN концепциясы) 

Фиксирленген және жылжымалы 
желілердегі қызметтердің іске асырылуы 
Электробайланыс 
қызметінің түрі 
Фиксирленген 
байланыс желісі 
Жылжымалы
байланыс желісі
1 кезеңі II кезеңі 
1 кезеңі 
II кезеңі 
Телефон байланысы 
Иә
а)
Иә
а)
Иә 
Иә 
Мәліметтермен алмасу: 
56 кбит/с дейін 
жылдамдықпен 
Әрқаша
н емес
б)
Иә
в)
Жоқ 
Иә
г) д)
56 кбит/с жоғары 
жылдамдықпен 
Жоқ 
Иә 
Жоқ 
Иәд) е)
ISDN қызметтерді қолдау 
Жоқ 
Иә
в)
Жоқ 
Иә
в)
Теледидар 
бағдарламаларын тарату 
Жоқ 
Иә
ж)
Жоқ 
Толық емес
З)
Терминал мобильділігі 
Жоқ 
Толық 
емес
и)
Иә 
Иә 

кестеге ескертулер: 
• а) ЖҚТЖ білдіреді;
• б) I кезеңі ISDN қызметтер болмаған уақытымен байланысты; 
• в) II кезеңі ISDN функционалдық мүмкіндіктерін енгізу уақытынан басталады; 
• г) II кезеңі GPRS функциясын енгізу уақытынан басталады; 
• д) технологиялар туралы ақпарат мобильдік байланыс туралы дәрістерде берілген; 
• е) EDGE және Wi-Fi функциялары енгізілді;
• ж) теледидар бағдарламаларын беру желілерінде іске асырылады; 
• з) қызметтер қолдауы толық кӛлемінде іске асырылмайды;
• и) терминал мобильділігі сымсыз байланыс стандартымен шектеледі.