Жарықтың шағылуы, шағылу заңдары Оқу мақсаты: – эксперимент арқылы түсу және шағылу бұрыштарының тәуелділігін анықтау;
– айналық және шашыранды шағылудың мысалдарын келтіру және түсіндіру;
Жұмыс барысы:
Жарықтандырғышты тоқ көзіне қосыңыз. (1-сурет)
Жарықтандырғышқа бір саңылаулы пластинаны бекітіңіз. Қағаз бетіне орналастырыңыз (2-сурет)
Сурет1
Сурет 2
Жарықтандырғыштан 10см қашықтықта диагональ бойымен қағаз бетіне кара картон орналастыр. (3-сурет) . Сәуленің қағаздың қара бетіне түсу орнын зерттеңіз. Бақылауыңызды 1-кестеге жаз.
Сурет 3
Сурет 4
Сурет 5
Тәжірибені қағаз бен фольганың әр түрін алып қайталаңыз. Бақылауларыңызды 1-кестеге көрсетіңіз.
Картонды айнамен алмастырып тәжірибені қайталаңыз. Бұл бақылауларыңыз алдыңғы бақылауларыңыздан немен ерекшеленеді?
Нәтижеңізді кестеге жазыңыз.
Жарықтандырғышқа 3 саңылауы бар диафрагманы бекітіңіз (сурет 5) айнаның орналасуын өзгертіңіз. Сәуленің түсу бұрышын ақырын өсіріңіз.
Жарық сәулесінің айнаға дейінгі және айнадан шағылғаннан кейінгі траекториясын қағазға салыңыз.
Бақылау нәтижелері
Кесте 1
Кедергі
Жарық сәулесі түсу нүктесіндегі бет аймағын бақылау
Қара картон қағаз
Ақ қағаз
Түрлі-түсті қағаз
Алюминий фольга (кедір-бұдыр)
Алюминий (тегіс)
Айна
Бақылау нәтижелерін талдау
Зерттелген денелердің қайсысы жарықты толығымен дерлік шағылдырады? _______________________________________________________________________
Мұндай денелер басқа денелерден несімен ерекшеленеді? _______________________________________________________________________
Жарық шағылуы дегеніміз не? _____________________________________________ _______________________________________________________________________
Не себепті мұражайлардағы суреттер шынымен қорғалмайды? _______________________________________________________________________
Не себепті қатты шаң басқан айнадан өз бейнеңізді көре алмайсыз? _______________________________________________________________________
Қосымша тапсырма 1. Қайсы жағдайда жарық сәулесiнiң жазық айнадан шағылу бұрышы үлкен?
2. Жазық айнаға екi жарық сәулесi суретте көрсетiлгендей болып түседi. Шағылған жарық сәулелерiн сызыңыз.
3. Шағылған сәулемен айна жазықтығы арасындағы бұрыш 200. а) Жарықтың түсу бұрышын анықтаңыз.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
б) Түскен сәуле мен шағылған сәуле арасындағы бұрышты анықтаңыз.
_____________________________________________________________________________