Кафедра: Қалыпты физиология Тақырыбы: Организмнің сыртқы ортағы бейімделудегі талдағыштар рөлі

• Қабылдаған: Бақбергенова А.С.
• Орындаған: Қалмаханова Ж.Е.

Кіріспе

• Кіріспе
• Талдағыштар туралы жалпы түсінік
• Негізгі бөлім
• Организмдегі талдағыштардың түрлері және механизмі
• Фото-Механо-термо-хеморецепторлардың организмдегі рөлі
• Қорытынды
• Анализатордың маңызы
• Пайдаланылған әдебиеттер

Талдағыштар дегеніміз белгілі бір ақпаратты қабылдауға және тануға арналған құрылымнан тұратын жүйке жүйесінің күрделі бөлігі.

• Талдағыштар дегеніміз белгілі бір ақпаратты қабылдауға және тануға арналған құрылымнан тұратын жүйке жүйесінің күрделі бөлігі.

Tалдағыштарға тән ортақ қасиеттері:

• Tалдағыштарға тән ортақ қасиеттері:
• Жоғары сезімталдық қасиет.
• Арнаулылық, талғамдылық қасиет.
• Әсерлілік (реактивтік) қасиеті.
• Сенсибилизация қасиеті.
• Бейімделгіштік (адаптация) қасиет.

Талдағыштар арқылы сыртқы дүние заттары мен құбылыстардың миымызда әр түрлі бейнеленуін қабылдаймыз.Танымдық процестерге: түйсік, қабылдау, ес, ойлау, қиял т.б. жатады.

• Талдағыштар арқылы сыртқы дүние заттары мен құбылыстардың миымызда әр түрлі бейнеленуін қабылдаймыз.Танымдық процестерге: түйсік, қабылдау, ес, ойлау, қиял т.б. жатады.
• Қабылдау – аса көп талдап, біріктіру қызметін керек ететін құрылымды әрі белсенді психикалық әрекет.

1. Шеткі (рецепторлық ) бөлімі - түрлі тітіркендіргіштерді қабылдау.

• 1. Шеткі (рецепторлық ) бөлімі - түрлі тітіркендіргіштерді қабылдау.
• 2. Аралық, өткізгіш бөлімі (афференттік талшықтар, нейрондар, қыртысасты орталықтары) - ақпараттарды рецепторлардан ОЖЖ-не жеткізу
• 3. Орталық бөлімі (ми қыртысының бөлімдері) -афференттік сигналдарды талдап құрастыру

-көру рецепторлары

• -көру рецепторлары
• -есту рецепторлары
• -дәм сезу рецепторлары
• -жанасу сезу
• -терморецепторлар
• -проприорецепторлар
• -вестибулярлық (тепе-теңдік)
• -ауырсыну
• -иіс сезу рецепторлары болып бөлінеді.

Фоторецепторлар – көру;

• Фоторецепторлар – көру;
• Механорецепторлар – есту, жанасу, вестибулярлы, проприорецепторлар;
• Хеморецепторлар – дәм сезу, иіс сезу;
• Терморецепторлар – тері.
• Ноцицепторлар – ауырғанды сезу.

Көру талдағышы жарық пен түсті ажыратуға бейімделген талдағыш.

• Көру талдағышы жарық пен түсті ажыратуға бейімделген талдағыш.

Қараңғылықтан жарыққа шыққанда адам уақытша көрмей қалады. Содан кейін көздің бірте-бірте жарыққа икемделуін оның жарыққа бейімделуі деп атаймыз. Алғашқы 10минут ішінде көздің сезімталдығы 50-80 рет ұлғаяды,ал 1 сағ ішінде бірнеше ондаған мың рет өседі.

• Қараңғылықтан жарыққа шыққанда адам уақытша көрмей қалады. Содан кейін көздің бірте-бірте жарыққа икемделуін оның жарыққа бейімделуі деп атаймыз. Алғашқы 10минут ішінде көздің сезімталдығы 50-80 рет ұлғаяды,ал 1 сағ ішінде бірнеше ондаған мың рет өседі.

Тері рецепторы-(түйсіну) арқылы заттың пішінін, қаттылығы мен жұмсақтығын, тегістігін, жылы-суықтығын анықтайды.

• Тері рецепторы-(түйсіну) арқылы заттың пішінін, қаттылығы мен жұмсақтығын, тегістігін, жылы-суықтығын анықтайды.

• Дәм сезу мүшесі - ауыз қуысына түскен заттың дәмін қабылдайды.

• Иіс сезу - заттың иісін қабылдау. Иіс сезу анализаторы иіс сезу рецепторларының жиынтығынан, иіс сезу жүйкесінен және иіс сезу орталығынан құралады.

• ауа

• ИІС СЕЗУ ЖҮЙКЕЛЕРІ

• ИІС БАДАНАСЫ

• БАДАМША БЕЗ

• ҚАБЫҚ

• мұрын

Есту деп организмнің дыбысты қабылдау қабілетін айтады. Ол есту мүшесінің күрделі қызметі арқылы іске асырылады.

• Есту деп организмнің дыбысты қабылдау қабілетін айтады. Ол есту мүшесінің күрделі қызметі арқылы іске асырылады.

Ауырсыну - күшті немесе шектен тыс тітіркендіргіш әсерінен организмдегі органикалық және функциялық өзгерістерден туындайтын ерекше психофизиологиялық жағдай.

• Ауырсыну - күшті немесе шектен тыс тітіркендіргіш әсерінен организмдегі органикалық және функциялық өзгерістерден туындайтын ерекше психофизиологиялық жағдай.
• Ауырсыну - организмнің интегративті қызметі. Ол көптеген функционалдық жүйелер қызметтерін белсендіріп, жарақаттандыру факторларына төзімділігін күшейтеді.

Талдағыштардың әлемді тануда маңызы өте зор. И.М.Сеченовтың айтуы бойынша, талдағыш – мидың сезіну ағзалары. Себебі әрбір психикалық іс-әрекет санада сезім арқылы қабылдау негізінде туады.

• Талдағыштардың әлемді тануда маңызы өте зор. И.М.Сеченовтың айтуы бойынша, талдағыш – мидың сезіну ағзалары. Себебі әрбір психикалық іс-әрекет санада сезім арқылы қабылдау негізінде туады.

Сәтбаева Х.Қ., Өтепбергенов А.А., Нілдібаева Ж.Б. Адам физиологиясы. – Алматы, Дәуір, 2005 (431-445, 459-462 б.).

• Сәтбаева Х.Қ., Өтепбергенов А.А., Нілдібаева Ж.Б. Адам физиологиясы. – Алматы, Дәуір, 2005 (431-445, 459-462 б.).
• Қалыпты физиология: студенттерге арналған әдістемелік нұсқаулар. – Алматы, 2007 (193-194 б. №1 жұмыс, 195-196 б. №3 жұмыс, 197-198 б. №2 жұмыс).
• Wikipedia.org

жүктеу/скачать 9,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: