М. Хайдеггердің "фундаменталды онтологиясы"

Орындаған: Сайлаубай А

МАРТИН ХАЙДЕГГЕР — неміс ойшылы, қазіргі заман батыс философиясында ең ықпалды философтардың бірі, экзистенциализм, Феноменология, деконструкция, герменевтика, постмодернизм, саясаттану теориясы, психология және теология салаларына айтарлықтай үлес қосқан ғұлама.

Мартин Хайдеггер ХХ ғасырдағы аса маңызды философтардың бірі есептеледі. Оның идеялары өмірдің түрлі салаларына терең әсер етті. Оның онтологиялық талдаулары оны экзистенциялизмнің аса маңызды жаратушыларының біріне айналдырды.

Ол заманауи мода болған ұғымдардан – шындық, құндылық секілді ұғымдардан ашық бас тартты. Ол өз идеялар жүйесін этикалық тұрғыдан тануға қарсы болды. Осы секілді жағдайлар ол туралы көптеген қате түсініктер туғызды. Әсіресе оның саяси ұстанымы мен жеке әрекеттері қоғамның, оқымыстылардың сын садағына көп ілікті.

ХАЙДЕГГЕРДІҢ ОЙЫНША, ФИЛОСОФИЯНЫҢ ЕҢ БАСТЫ МӘСЕЛЕСІ БОЛМЫСТЫ ТҮСІНУ. ЕГЕР ГРЕК АНТИКАСЫ ЗАМАНЫНДА ФИЛОСОФТАР БОЛМЫСҚА ЖАҚЫНДАУ БОЛСА, КЕЙІНГІ ЗАМАНДАРДА ОДАН АУЫТҚЫП, МҮЛДЕ БАСҚА ЖАҚҚА, ЖАСАНДЫ ФИЛОСОФИЯЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕР ЖАСАУ ЖАҒЫНА КЕТІП ҚАЛҒАН.

«Болмыс және уақыт» кітабының бірінші бетінде Мартин Хайдеггер өзінің жазушылық жоспарын ұсынады: "нақты әрі нәзік түрде болмыс мәселесін айқындау – міне осы бұл кітаптың жазылу мақсаты.

Мартин Хайдеггердің мақаласында фундаментальды онтологиясына, оның мазмұнында диалектикалық логика элементтерінің болуынаталдау жүргізіледі. Егер диалектикалық логиканы түпкі және шексіз өзара қарым-қатынас туралы ілім ретінде анықтаса (басқалармен, аз мәнді, қарама-қайшылықтармен қатар), онда іргелі онтологияда түпкі орнына мән қоюға болады, ал шексіз орынға − Хайдеггер болмыс деп атайды.

Хайдеггерде диалектикалық логиканы құру үшін басқа ғылыми база бар. Оның фундаменталды онтологиясы математиканың теориялық-көпше негіздерімен үйлеседі.

ХАЙДЕГГЕР ДИАЛЕКТИКАЛЫҚ ЛОГИКА ОЙЛАУДЫҢ ОНТОЛОГИЯЛЫҚ ДЕҢГЕЙІНЕН ОНТОЛОГИЯЛЫҚ, ҚЫСҚА АЙТҚАНДА, БОЛМЫСҚА ДЕЙІНГІ ОЙ-ӨРІСІНІҢ БЕЙНЕЛЕУ ҚҰРЫЛЫМЫНДА КЕЗДЕСЕДІ. ОСЫҒАН БАЙЛАНЫСТЫ БІЗ ДИАЛЕКТИКАЛЫҚ ТЕРІСТЕУ МӘНІН ТҮСІНУ КЕРЕК, НӘТИЖЕСІНДЕ БІР ҚАТАРҒА БОЛМЫСҚА БЕЙБОЛМЫС ҚОЙЫЛАДЫ.