Махмуд Қашқари. >.(Түркі сөздерінің жинағы)
жүктеу/скачать 1,34 Mb.
|
Тақырып: Махмуд Қашқари. <<Диуани лұғат-ат-түрк>>. (Түркі сөздерінің жинағы)Орындаған: Али Жандос пен Саруаров Темирлан Қабылдаған: Ахмет Ләззат Сұңқарбекқызы Өмірбаяны Махмуд Қашқари (1030-1090жж) шын аты Махмуд Хусейн ибн М9хаммед Қашқари. Әкесі Қашқар қаласында туған. Махмуд алғаш Қашқар қаласында , кейіннен Орта Азия мен Иранның ірі қалаларында білім алады. Араб тілін жетік білген ғұламағалым саналы ғұмырын өзінің тұған халқының тілін зерттеуге арнаған Махмұдтың әкесі белгілі қолбасшы, Барсханның әмірі болған. Ол кейін Қарахан әулеті билеген мемлекеттің мәдени саяси орталықтарының бірі Қашқарға ауысқан. Махмұд осында дәріс алған, ұзақ жылдар тұрған. Оның аты жөніне қай жерден шыққанын көрсететін дәстүрмен «Қашқариді» тіркеуінің мәнісі де содан.
Ғалымның туған, қайтқан жылы белгісіз. Ол жөнінде өзі де, басқа зерттеулер мен сол тұстағы жазбаларда да ештеме айтылмайды. Ол Қашқарда алған білімін одан әрі толықтыру мақсатымен, Бұқара Нишапур Бағдат қалаларында болады, түркі тілінің сыртында араб, парсы, тілдерін жетік меңгереді. Өз заманының аса білімдар филологы, тарихшысы, этнографы, географы ретінде танылады Диуани лұғат-ат-түрк Махмуд Қашқари 1072-1074 жылдары Бағдат қаласында жазған түркіше-арабша сөздік. Ол түркі тілдері бойынша ең ауқымды және ең маңызды ежелгі тіл жәдігері. Оның қолжазба нұсқасы 638 беттен тұрады, онда 9000-нан астам түркі сөзінің араб тіліндегі егжей-тегжейлі түсіндірме-аудармалары қамтылған. Түркілердің тарихы, жағырапиялық таралуы, тайпалары, диалектілері және дәстүрлеріне бойынша қосымша мәліметтер берілген. Көрнекті кеңес лингвист ғалымдары Н.А. Баскаков, А.Н. Кононов, А.К. Боровков, С. Муталлибов, В. Решетов т.б. осы сөздікке қатысты көптеген құнды зерттеулер жүргізді. Сөздіктегі өлең-жырлар мен мақал-мәтелдерді ақын Фариза Оңғарсынова қазақ тіліне аударды Еңбектері Түпнұсқа Көне дәуірдегі түркінің әлемдік картасын жасап, онда Барсхан, Баласұғын, Тараз, Екіөгіз, Қашқардан бастап түркі дүниесінің ежелгі шахарлардын, елді мекендердін түгел дерлік көрсетеді. Бұл ретте оны түркі жұртының тұңғыш энциклопедиялық анықтамлығы десе де болады. жүктеу/скачать 1,34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|