Микрорганизмдер физиологиясы. Прокариоттардың химиялық құрамы
жүктеу/скачать 1,3 Mb.
|
|
Орындаған:Балабекова Аружан,Нұрханқызы Жамал,Тулаганова Умида, Қаюмбаева Диана Микрорганизмдер физиологиясы. Прокариоттардың химиялық құрамы Бактерия клеткасының химиялық құрамы басқа тірі ағзалардың химиялық құрамына өте ұқсас. Микроб клеткасының компоненттеріне су, минералды заттар және органикалық байланыстар –белоктар, нуклейн қышқылдары, көмірсулар, липидтер жатады. Вегетативті клетканың 75-90% массасын құрайды. Микробтардың қалыпты метаболизмі, өсуі мен көбеюі тек сулы ортада жүреді. Су органикалық заттар мен минералдардың еріткіші, коллоидтарға дисперсті орта, сутегі мен гидроксильді иондардың және де бактерия метаболизмі процесіндегі сутегі мен оттегінің көзі. Бактерия клеткасында су екі жағдайда орналасады: 1. Бос – еріткіш болып табылады, ассимиляция және диссимиляция процестеріне қатысады; 2. Клеткалық коллоидпен байланысады, цитоплазманың криоскопиялық нүктесінің мәнінің өзгеруіне себепші болады (микробтардың төменгі және жоғарғы температураға тұрақтылығын анықтайды). Осы кезде 110 белгілі химиялық элементтің ішінен тірі заттардың құрамына көбіне тек 22-сі кіреді, оның 16 элементі ағзалардың барлық топтарында кездеседі. Алты негізгі элементтер – көміртегі, оттегі, азот, сутегі, фосфор және күкірт бактерия клеткасының құрғақ биомассасының 95% құрайды. Көміртегі, азот, сутегі және оттегі электрондардың жұпталу көмегімен тығыз ковалетті байланыстарды оңай түзеді. Оттегі, азот, сутегі, фосфор және күкірт бактерия клеткасының құрғақ биомассасының 95% құрайды. оңай түзеді. Белоктар бактерия клеткасының 40-80% құрайды және жай белоктармен (протеиндермен) және күрделі белоктармен (протеидтермен) көрсетіледі. Протеиндер тек амин қышқылдарынан тұрады. Протеиндер амин қышқылдарынан және табиғаты белоксыз заттар – нуклеин қышқылдарынан (нуклеопротеидтер), липидтерден (липопротеидтер), көмірсулардан (гликопротеидтер), фосфатты топтан (фосфопротеидтер), темірден, мыстан, мырыштан (металопротеидтер), флавиннуклеотидтерден (флавопротеидтер) және т.б. тұрады. Бактерия клеткасында белоктардың болуы бактерия түріне, дақыл жасына, қоректік ортаның құрамына және т.б. байланысты өзгереді. Сол сияқты сібір жарасы клеткасының қоздырғышында 42%, ал дифтерия таяқшаларында 63,4% белок бар. Бактериялық клеткалар сол негізгі 20 амин қышқылдарынан тұрады, яғни өсімдік және жануарлар белоктары біріге отырып, полипептидті тізбек құрады. Нуклеин қышқылдары (НҚ) – күрделі полимерлер, көптеген мононуклеотидтерден (1500-5000000)тұрады. Мононуклеотидтер азотты негізден құралған, пуринді – аденин (А), немесе гуанин (Г), немесе перимидинді – урацил (У), немесе тимин (Т), немесе цитозин (Ц), рибозалар немесе дезоксирибозалар және фосфор қышқылының қалдығы. Мононуклеотидтер мононуклеотидті жалғастыратын 3 жағдайын бір 5 жағдайымен фосфодиэфирлі мостиктермен ковалентті байланысады. Полинуклеидтер нуклеин қышқылдары түзіледі. Нуклеин қышқылының екі типі кездеседі: рибонуклеинді (РНҚ), nрибонуклеотидтен тұрады, және дезоксирибонуклеинді (ДНҚ),дезоксирибонуклеотидтерден құрылған. Бактерияда екеуі де кездеседі. Бактериялардың клетка қабырғасында тейхой қышқылы болады. Олар полиоксимакромолекулалардың көп функциянальды әр түрлі типіне жататын, қайталанатын полиол, олар- моносахаридтің орнын басады. Тейхой қышқылы теріс зарядтты (анионды фосфатты топ) және 1-валентті және 2-валентті катионның мықты заты болып табылады. Сондықтан оның бір ерекше қызметі катионды байланыстырушы болып табылады. Бактерияның липополисахаридтерінің (ЛПС) (липополиқанттар — ЛПҚ) полисахаридтті бөлігі әр түрлі микробтарды әр түрлі көмірсу ретінде пайдаланады: Rhizobium бактерия туысы және Azotobacter глюкоза, рамноза, галактоза, фукоза, немесе глюкозамин түрінде болса, ал Neisseria perflava D-глюкоза және L-рамноза. Липополисахаридтер пептидагликанмен комплекс құра алуы мүмкін, яғни қышқыл полисахаридтті капсуламен. Қаныққан май қышқылы микробтарда кең тараған, мысалы, копрон (СН3(СН2)4СООН), пальмитин (СН3(СН2)14СООН). Қанықпаған май қышқылы екі байланысты қышқылдармен көрсетілген, негізінен гексадекенді (пальмитолентті СН3(СН2)5 НС=СН(СН2)7СООН) және т.б. ерекше май қышқылы циклопропанды сақинамен құралған және 17-19 көмірсу атомдарынан тұрады, мысалы, лактобацилдер. Микроорганизмдерде окси қышқыл микол жиі кездеседі (R1-СНОН-СНR2-СООН) R1 және R2 алкиль тобы бар әр түрлі атом санымен байланысып (20-дан 90-атомды көмірсуға), бұл β-окси қышқылы ұзын алифатикалық тізбектенген. Бұл қышқыл бактериялардың клетка қабырғасында және күрделі – эфирменьбайланыс арабиногалактонмен байланысқан (нокардио және корин тәрәзді бактериялар), бұл клетка қабырғасына гидрофобты әсер етеді. Бактерия клеткасының химиялық құрамы басқа тірі ағзалардың химиялық құрамына өте ұқсас. Микроб клеткасының компоненттеріне су, минералды заттар және органикалық байланыстар –белоктар, нуклейн қышқылдары, көмірсулар, липидтер жатады. Вегетативті клетканың 75-90% массасын құрайды. Микробтардың қалыпты метаболизмі, өсуі мен көбеюі тек сулы ортада жүреді. Су органикалық заттар мен минералдардың еріткіші, коллоидтарға дисперсті орта, сутегі мен гидроксильді иондардың және де бактерия метаболизмі процесіндегі сутегі мен оттегінің көзі. жүктеу/скачать 1,3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|