Мырзан Жансая Нұрсултанқызы
жүктеу/скачать 15,11 Kb.
|
Документ (58) (1)
|
Эссе А.Байтурсыновтың "қырық мысал", "маса " жинақтарындағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып тарихи және көркемдік құндылығына баға беру. Мырзан Жансая Нұрсултанқызы Қазақ тілі мен әдебиеті 2 курс Екінші жоғары білім қазақ бөлімі ДОТ Myrzan.zhansaya@bk.ru Алашымыздың ардақтысы болған Ахмет Байтұрсынұлы И.А.Крыловтың мысал өлеңдерінің аударған бір тобы ол «Қырық мысал» атты атпен өзі жеке кітап болыпта жариялануын алаш жұртының оның руханиын өміріне деген серпілісін берген көп елеулі оқиғалар болғаны барлық,халыққа көпшілікке аян екені мәлім. Бұл мысалдың Көркемдік деңгейі өте жоғары, тағылымдық мәні үлкен зор, 20 ғасырдың басындағы әдебиетіміздегі жеткен оның шоқтығы тым биік мұраларымыздың бірі болған «Қырық мысал» көп жылдар бойы қапаста жатқаннан кейін де халқына қарай қайта оралып, өз құнын мүлдем жоймаған сол бойы қалпындағы бүгінгі қазақтың қауымының оның да руханилық қажетін де өтеп жатыр. Біз оны төменде осы «Қырық мысалдағы» Ахаңның туындатқан сол бір ерекше кезеңнің жаңа ерекше сөздерін және аудармасындағы авторының айрықшалығында қолданыстарындағы жөніндегі сөздер қозғамақпыз болды. «Қырық мысалға» келер болсақ, Ахаңның оның тәржімелеуі барысындағы өз жеке тарапынан орыстың мысалшысының өлеңіндегі көптегее бірқатар сөздерінің баламасы ретінде де жаңа атаулары жасалған болатын. Негізі бұл мысалды Ахмет Байтұрсынұлы аударған соң 5 жыл бойы бұны жарыққа шығармай келді. Сөйтіп ол 1909 жылы Петерборда жарық көріп,шықты. Автордың оны 5 жыл бойы жарыққа шығарманы туралы Әлихан Бөкейхан өзінің табылған мұражайдағы 5 хатынының ішінде жазып қалдырыпты. Осы мысалды жаза отырып ақын қарапайым халықты білімге,оқуға,олардың ұйықтап жатқан ой санасын оятып,бар жігерін,қайратын жұмсағаны көрініп ақ тұр. Ақын өщі жазған әр аудармасының соңында өзінің жеке ойын ашық түрде,өзі не айтайын дегенін анық түрде,қарапайым халқымыздың сол кездерді жағдайын,тұрмыс тіршілігін,психолониясына қарап,мінезіне қарай отырып қосып отырған. Былай қарап тұрсақ бұл аударма сыр көзге жай ғана кішкентай кітап сияқты көрінгенмен оның ішкі берер мағынасы қаншама тіпті айтып жеткізу мүмкін де емес. Осы кітапты оқыған әр қазақ ақынның білімге,жаңа затты білуге,халқын ойлауын бірден аңғаруға болады. Осыны толықтай оқитын болсақ біздің ой өрісімізді одан сайын жаңа сөзге байытып,сауатымызды арттыруға да болады. Жанымыздағы адамдарға да ақыл кеңес беріп осыны оқуға шақыратын едік. Адамның өз ойын ажаңа сөздерге байытып, дұрыс сауатын арттыратыны өте құнды дүниелердін тек қана біз кітапханаға барып ғана таба аламыз. Сол себепті,, адам баласы әдебиетті оқу арқылы рухани жаңа әлемге бой алдыра алған.. Өркениеттегі елдер де қазіргі уақытта кітап оқуға деген оның ынта-ықыласын арттырудағы көп түрлі тәсілдерін де ойластырып отыратын. Ал соо бізде 100-деген кітапты оқу не болмаса біздің сүйіктіқазақтың ақын-жазушыларымыздың оның кітаптарына деген оқу іс-шаралары өтғ жиі жүргізіліп келеді.Қырық мысал аудармасы бүкіл қазақты тәнті қылған аудармалардың бірі. Себебі,қарапайым халық оны оқу арқылы өзінің ой өрістерін дамытып,жан жағына назар аударып,өздері білім,оқуға қызыға бастаған. Ақынның негізгі мақсаты да осы болған еді ғой. Шын ниетпен жазған соң осындай дәрежеге жеткендері көрініп тұр. Біздің қазіргі өзіммен жасты жастар да,болашақ ұрпақтар да осы қазақтың нағыз ақынының аудармасын оқып,білімдерін одан сайын кеңейткенін қолдаймын. Әр қазақ жалғызым-демекші әрбір қазағымның сауатты,білімді,акыл өрісі дамыған,батыл,шынайы қазаққа жүоегі бұрып тұратын болғанын қалайтын едім менің ойым осы. Қорытындылай келе, ең көптеген бағалыда құнды қітаптардың бірі ретіндегі Ахмет Байтұрсыновтың «Қырық мысал» кітабын ең ерекше атауға тұрарлықтай екенін жасыру мүмкін емес. Себебі ақын оня қанша уақыт бойы аударып,зерттеп бар күш жігерін жұмсап жазды. Ол аударманың берер мағынасы өте құнды. Халықты білімге құштар қылғысы келді. Осындай терең мағыналы кітаптарды өз жақындарымзға да оқуға кеңес беретін едім. жүктеу/скачать 15,11 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|