Оқу мақсаттары 7.2.2.6 тыныштық,домалау және сырғанау үйкелістерін сипаттау; 7.2.2.7 үйкеліс күшінің пайдалы және зиянды әсерлеріне мысалдар келтіру;
Бағалау критерийі 1. Тыныштық, домалау және сырғанау үйкелістерін ажыратады 2. Үйкеліс күшінің түрлерін сипаттайды және салыстырады 3. Өмірдегі қолданысына мысалдар келтіреді
Құндылықтарға баулу«Зайырлы қоғам және жоғары руханият» Денсаулық, достық және айналадағыларға қамқорлық көрсету
Тапсырма №1 Үй жұмысын тексеру
Жауаптары: 1. Денелердің өзара әрекеттесуін сипаттайтын физикалық шама (күш) 2. Жердің табиғи серігі (Ай) 3. Дененің салмағы қандай шама? (векторлық) 4. Күшті өлшеуге арналған құрал (динамометр) 5. Заттың химиялық қасиеттерін бойына сақтаған оның ең кіші бөлігі (молекула) 6. Күштің әрекеті тоқтағаннан кейін дененің бастапқы пішіні мен өлшемі қайтадан қалпына келетін деформация түрі (серпімді) 7. Денелердің инерттілігінің өлшемі (масса) 8. Серпімділік күшін ашқан ғалым (Гук) 9. Грекше «гелиос» қандай мағынаны береді? (күн) 10. «Атомос» - сөзі қай тілден алынған? (грекше) 11. Тарихта Аристотель қаншаншы ұстаз атанды? (бірінші)
Білеушеге әрекет ететін күштерді анықтау
Үйкеліс :
Жанасатын беттердің қандай материалдан жасалғандығына,
Олардың өңделу сапасына;
Бір беттің екінші бір бетке түсіретін қысым күшіне тәуелді.
Дененің өзі жанасып тұрған бетке тік бағытта түсіретін күшін нормаль қысым күші деп атайды.
N –нормаль қысым күші. N=mg
Fүйк=µN µ - үйкеліс коэффициенті
G
A
B
D
E
C
F
Дескриптор:
Үйкеліс түрлерін анықтайды
Үйкеліс түріне сәйкес суреттерді топтастырады
Суретте көрсетілген жағдайларды сәйкесінше топтастырыңыз.
Техникада үйклісті азайту тәсілдері
Төмендегі жағдайларда пайда болатын үйкеліс түрін анықтаңыз. Қай жағдайда үйкелісті арттыру не азайту керектігін түсіндіріңіз.1. Көктайғақта жолға неге құм себеді? 2. Футболшы киетін аяқ киімнің табанына үшкір шегелер қағылады. Оның қажеті не? 3. Неліктен тірі балықты ұстап тұру қиын? 4. Бәтеңкенің жібек бауы, мақта бауға қарағанда оңай шешіліп қалады. Неге? 5. Неге автомобилдердің балондары кедір-бұдыр?
Дескриптор:
1. Үйкеліс күшінің пайдалы және зиянды әрекеттерін ажыратады;
2.Үйкелісті қай кезде арттыру не азайту керектігін түсіндіреді
Массасы 70 кг шкафты орнынан жылжыту үшiн қандай күш жұмсау керек? Үйкелiс коэффициентi μ =0,3.
2. Массасы 50 кг дене 200 Н күштiң әрекетiнен жазық бетте бiрқалыпты қозғалып келедi. Үйкелiс коэффициентi неге тең?
3. Машинаның жүгiмен қоса есептегендегi массасы 7 т, оның қозғалтқышы 35 кН тарту күшiн өндiре алады. Машинаның жетекшi доңғалақтары мен жолдың арасындағы үйкелiс коэффициентiн табыңдар (машина бiрқалыпты қозғалады деп есептеу керек).
Практикалық жұмыс
1.Берілгені:
m=70кг
μ=0,3
т/к Fүйк -?
g=9,8 Н/кг
Шешуі:
Fүйк = μN
N=mg
Fүйк=μmg
Fүйк=0,3∙70кг∙9,8Н/кг=
205,8 Н≈206Н
Жауабы: Fүйк≈206Н
2.Берілгені:
m=70кг
F=200 H
т/к μ -?
g=9,8 Н/кг
Шешуі:
Fүйк = μN
N=mg
Fүйк=μmg
μ=Fүйк/mg
μ= 200H/70кг∙9,8Н/кг = 0,29 ≈ 0,3
Жауабы: μ ≈ 0,3
3.Берілгені:
m=7т
F=35кH
т/к μ -?
g=9,8 Н/кг
ХБЖ
7∙103кг
35∙103 Н
Шешуі:
Fүйк = μN
N=mg
Fүйк=μmg
μ=Fүйк/mg
μ=35∙103 Н / 7∙103кг ∙9,8 Н/кг = 0,5
Жауабы: μ=0,5
Үйге тапсырма
Сырғанау, домалау және тыныштық үйкелістерін сипаттау үшін Венн диаграммасын толтыру
Рефлексия
Жасыл алма- тақырыпты толық меңгердім
Сары алма- жартылай меңгердім,қайта қараймын
Қызыл алма- тақырыпты меңгере алмадым, көмек керек
