Көру функциялары. Физиологиялық оптика. Рефракция, аккомодация.
Орындаған:Бектемір Мадина ОМК-201 Қабылдаған:Каримова Рахия Байкеновна КӨКШЕТАУ АТЫНДАҒЫ ШОҚАН УӘЛИХАНОВ УНИВЕСИТЕТІ
Көздің көру қызметі:
Көру анализаторлары 5 көру қызметін жүзеге асырады.
жарықты сезу
шеткі, түнгі көру
орталық немесе күндізгі көру
түсті көру
бинокулярлы көру
Жарық сезу
Көру анализаторының жарықты қабылдау қабілеті. Жарықты сезу – көру ағзасының филогенезінің қарапайым қызметі. Жарыққа жоғары сезімтал таяқшалардың қызметімен қамтамасыз етіледі.Таяқша жарыққа өте сезімтал, төменгі жарық энергиясымен қозады (ымырта, қараңғыда). Жарықсезгіштік тітіркендіру табалдырығымен (минимальды жарық ағымын қабылдау) және ажырату табалдырығымен (жарықтанудағы минимальды айырмашылықты ажырату) сипатталады .
Шеткі немесе түнгі көру
Түнгі көру мен ымыртта көру адамдарда шеткі көрумен қамтамасыз етіледі және ол кеңістікте еркін қозғалуға мүмкіндік береді. Көзді қозғалтпай бірқалыпта ұстау жағдайында кеңістіктегі көру көлемін анықтау. Торлы қабаттың таяқшалар орналасқан перифериялық бөлігі арқылы жүзеге асырылады.
Шеткі көруді анықтау тәсілдері:
Периметрия (көру аймағының шекарасын анықтау, көру аймағы ішіндегі өзгерістерді анықтау)
Кампиметрия (көру аймағының орта бөлігіндегі, яғни сары дақ пен көру нервісі дискісіндегі өзгерістерді анықтауға мүмкіндік береді )
Бақылау тәсілі (көп жағдайда төсек тартып жатқан науқастардың көру аймағын жорамалдауға мүмкіндік береді)
Адаптометрия (адам көзінің жарыққа немесе қараңғыға бейімделуі
Орталық көру немесе күндізгі көру
Құтышалармен жүзеге асырылады және көздің жоғары көру өткірлігімен сипатталады
Көру өткірлігі – бір – бірінен минималды қашықтықты орналасқан екі нүктенің бір минутқа тең бұрышта көру қабілеті
Түсті сезу
Ломоносов теориясы бойынша табиғатта негізгі үш түс бар : қызыл, жасыл, көк.
Ұзын толқын – қызыл
Орта толқын – жасыл
Қысқы толқын – көк
Олар бірге тітіркенетін болса - ақ түс, тітіркену біркелкі болмаса - қара түс.
Түсті көру Рабкиннің полихроматикалық кестесімен анықталады кестеге үш түсті (қызыл, жасыл, көк) 3 қасиетімен ажыратуға принципі салынған. Олар реңі ,қоюлығы, ашықтығы (жарықтығы). Қалыпты адамның түсті қабылдауы бұзылмаса қалыпта үш хромаат.Түрлі патологиялық жағдайларда түсті көру бұзылады.
Түсті көру Рабкиннің полихроматикалық кестесімен анықталады кестеге үш түсті (қызыл, жасыл, көк) 3 қасиетімен ажыратуға принципі салынған. Олар реңі ,қоюлығы, ашықтығы (жарықтығы). Қалыпты адамның түсті қабылдауы бұзылмаса қалыпта үш хромаат.Түрлі патологиялық жағдайларда түсті көру бұзылады.
Протопия – қызыл түсті толық қабылдамау.
Дейтеранопия – жасыл түсті толық қабылдамау
Тританопия – көк түсті толық қабылдамау.
Түсті қабылдаудың әлсіреуі: протаномолия, дейтераномалия, тританомалия.
Дихромазия – екі түсті ғана қабылдау, монохромазия – бір түсті ғана қабылдау. Іштен туа пайда болған өзгерістер жиі 2 жақты, жиі ерлерде көк және жасыл түстерге жүре пайда болған өзгерістер. Жүре пайда болған өзгерісетер тор қабық ауруларында, нерв ауруларында , онж ауруларында іштен туа пайда болған өзгерістерге қарағанда жүре пайда болғандар ауру барысында және емнің нәтижесінде өзгереді. Оған жататындар :
Дихромазия – екі түсті ғана қабылдау, монохромазия – бір түсті ғана қабылдау. Іштен туа пайда болған өзгерістер жиі 2 жақты, жиі ерлерде көк және жасыл түстерге жүре пайда болған өзгерістер. Жүре пайда болған өзгерісетер тор қабық ауруларында, нерв ауруларында , онж ауруларында іштен туа пайда болған өзгерістерге қарағанда жүре пайда болғандар ауру барысында және емнің нәтижесінде өзгереді. Оған жататындар :
Эритропсия – айналаны қызыл түсте көру, катарактаны алғаннан кейін.
Цианопсия – айналаны көк түсте көру, себебі сол.
Ксантопсия айналаны сары түсте көру акрихин немесе никотин қышқылымен уланғанда.
Хлоропсия – айналаны көк түсте көру , хлормен уланғанда.
Түсті көрудің бұзылуын нақтылы анықтау үшін аномалоскопия тәсілі қолданылады, ол арнайы аппаратта анықталады.
Бинокулярлы көру – екі көзбен көру. Оның қалыптасу шарттары:
Ең нашар көретін көздің көру өткірлігі 0,3 дптр. төмен болмау керек
Көз алмасы көз ұясында орталықта орналасуы керек
Тор қабықта түс сезудің бейнесі анық болуы керек
Екі көзден тор қабыққа түсетін бейне екі көздің бірдей аймағына түсуі керек
Тор қабық пен ми қыртысы арасында қалыпты байланыс сақталуы керек
Бинокулярлы көруді анықтау тәсілдері:
Төрт нүктелі түсті сынама
Қарапайым сынама:
Соколов сынамасы
Бізбен сынама
Қаламмен сынама
Саусақ кесіндісі
Бинокулярлы көрудің бұзылу түрлері:
Монокулярлы – бір көзбен көру
Бір уақытта көру – екі көзбен кезек көру Бұларға көздің ауытқуларында қылилыққа әкеледі.
Бинокулярлық көрудің бұзылуын неғұрлым ерте кездесе 3-4 жастан соғұрлым емнің нәтижесі де жоғары. Көру қызметтері адам өмірінде мамандық таңдауда, еңбек және әскери экспертиза да маңызды.
