Реферат тақырыбы : БӨЖ №7 с тандарттардың үйлесімділігі Орындаған : Асанова. Ақжарқын Алдияр Назерке

КІРІСПЕ БӨЛІМ

Стандарттау термині ғылыммен техниканың ұзақ уақыттағы эволюиялық даму процесін нәтижесінде қалыптасты. Ұлттық және халықаралық деңгейдегі экономиканың қарым-қатынастың кеңейтілуі мен бұл терминмен қатар стандартау процесі дамып отырды. Мысалы: ежелгі Египетте құрылыс жұмыстарына тұрақты стандарты өлшемде кірпіштер қолданылған. Ол үшін тайпа көсемдер арнайы кірпіш бақылаумен айналысқан. Орта ғасырларда мұнайда тәсілдер кеңінен қолданыла бастады.XIX ғ. II жартысынан бастап, стандартау барлық өндіріс орындарында кеңінен қолдануға мүмкіншілік алды. Мұнда стандарттау процесі негізінде өндірістің өз ішінде жүргізіледі. Бұл жеке кәсіпкерлердің немесе өндіріс иелерінің кең көлемдегі табыс табуына әкелді. Мемлекеттік стандарттау ұйымы алғаш рет 1901 жылы Англияда құрылды. Бұл комитеттің мақсаты Британия мемлекетін экономикалық күшейтуге бағытталады. Мұндай мемлекеттік ұйымдар 1916 жылы Голландияда, 1917 жылы Германияда, 1918 жылы Швецария және АҚШ-та құрылды. Бірінші дүниежүзілік соғыстн кейін стандатауға экономикалық қажеттілік арта түсті. Осының салдарынан 1919 жылы Канада да, 1920 жылы Италияда, Жапонияда және т.б. мемлекеттер өздерінің мемлекеттік стандартау комитеттерін құрды. Тұрақты тауар алмасудың кеңейтілуі мен және ғылыммен техникалық әріптестіктің дамуына байланысты. Мемлекеттер арасындағы стандартау ұйымы қажет болды. Осының нәтижесінде халықаралық стандарттау ассоциациясы құрылды. Бұл ассоциация II дүниежүзілік соғыс басталғаннан кейін, өз жұмысын тоқтатты. II дүниежүзілік соғыс аяқталғаннан кейін, құлдыраған мемлекеттерді тез арада экономикалық жетістіктерге жеткізу үшін 1946 жылы Лондонда стандарттаудың халықаралық ұйымы (ИСО) құрылды. Бұның құрамы 33 мемлекет кірді. Ал қазіргі кезде бұл ұйым техникалық ұйымдардың ең үлкенінің бірі оның құрамында 100 аса мемлекет бар. ИСО 1952 жылы стандарттаудың ғылыми принциптерін оқып зерттеудің комитетін құрды (СТАКО). Бұл комитеттің негізгі міндеті стандартауға тиісті негізгі терминдерді анықтау болатын. СТАКО өте қажетті терминдер ретін анықтап, әзірледі. Мысалға: стандарт, стандарттау мамандандыру, унификация, өлшемдердің өзара алмасылымдығы және т.б. Бұл ұсынылған терминдерді ИСО кеңесі қабылданды. ИСО-ң терминдер құжатында стандартауға мынандай анықтама беріледі.

Страндарттау деген – ғылыммен техника және экономика саласындағы үйлесімділік деңгейіне бағытталған шешімді табу.

Ескерту: стандартауі жұмысындағы негізгі қорытынды болып өнімнің жарамдылығы немесе қызметің тағайындалуы табылады.

Стандарттау ғылыммен техниканың және экономиканың жеткен жетістіктеріне ғана емес сонымен қатар болашақтағы жетстіктеріне негізделеді. Бұдан шығатын қорытынды стандарттау бұл тұрақты мінездемелерді механикалық сараптау емес ғылымментехниканың перспективті дамуын ескере отырып, үйлесімді шешім қабылдау. ҚР-ның стандарттау туралы заңы 1999 жылы 16 шілдеде қабылданды. Заң 7-тараудан 28 баптан тұрады. Бұл заңда келесі түсініктер қолданылады:

1. 
   Өзара алмасымдылық – белгілі бір талапты орындайтын бұйым процесс және қызметтің басқа бір бұйым процесс немесе қызмет орнына қолданыла алуы.
   

2. 
   Мемлекетаралық стандарттау – мемлекеттер арасындағы қызушылықты тудыратын стандарттау объектісі.
   

3. 
   Мемлекетаралық стандарт – бұл мемлекетаралық стандарттау, сертификаттау және мемлекет кеңесінің немесе стандарттау жөніндегімемлекетаралық ғылыми-техникалық комиссиясының шешімімен қабылданған стандарт.
   

4. 
   Халықаралық стандарт – бұл стандарттау бойынша халықаралық ұйымдармен қабылданған стандарт.
   

5. 
   Ұлттық стандарт – стандарттау жөніндегі ұлттық органдармен қабылданған стандарт.
   

6. 
   Стандарттаудағы нормативті құжат – бұл стандарттау немесе олардың қорытындысында қолданылатын ережелер, мінездемелер, принциптер және орнатушы нормаларға тиісті құжат.
   

7. 
   Стандарттау облысы – стандарттау объектілерінің өзара байланысқан жиынтығы.
   

8. 
   Стандарттау жүйесі – нормативті құжаттардың талаптардың қызметтердің стандарттауға қатынасатын жиынтығы.
   

9. 
   Стандарт – өнімге, процеске қызметке бірыңғай талап қоятын құжат.
   

10. 
    Техникалық шарт – өнімге, қызметке, процеске нақты орнатушы талаптар қоятын ногрмативті құжат.
    

11. 
    Фирмалық стандарттау – жеке немесе заңды тұлғалардың әзірлеген тек сол жеке немесе заңды тұлғаларға қолданылатын өнімге, процеске және қызметке нақты опнатушы талап қоятын стандарт.
    

12. 
    Унификация – функционалды тағаындалуы бірдей элементтер санның қысқартдағы стандарттау әдісі.
    

13. 
    Гиптендіру – конструктивті техникалық ұйымдастырушылық және басқа да шешімдерде типтік орнатылған немесе әзірленіп, бекітлген стандарттау әдісі. Бұл терминмен қатар кей кездерде симплтикация термині қолданылады.
    

14. 
    Өнім сапасы – тағайындалуына сай қажеттілікті қанағаттандыратын өнім қасиеттерінің жиынтығы.
    

15. 
    Сенімділік – пайдалануда, жөндеуде, сақтауда тасмалдауда берілген режимге сәйкес функционалды орындайтын объекті қасиетті.
    

16. 
    Ұзақ мерзімділік объектінің шекті жағдайға дейін жұмыс істеу қабілетін сақтай алу қасиеті.
    

17. 
    Стандарттар көрсеткіштері – шарты бірлік көмегімен белгіленетін немесе түсіндірілетін стандартау объектілерінің мінездемелері.
    

Стандарттаудың негізгі мақсаты болып мыналар жатады:

1. 
   Өнімге, процеске, қызметке түрлі ережелерді мінездемелерді және нормаларды орнату.
   

2. 
   Өнімнің, процестің, қызметтің адам өмірімен, денсаулығына, меншігіне және қоршаған ортаға қауіпсіздігін қажет ету.
   

3. 
   Өнімнің, ішкі және сыртқы сауда сатықты бәсекелестік қабілетін қажет ету және техникалық жағдай жасау.
   

4. 
   Өнімнің өзара алмасымдылық, техникалық және информациялық бірігуін қаждет ету.
   

5. 
   Өлшем бірлікті қажет ету.
   

6. 
   Барлық ресурстар түрін тиімді пайдалану және сақтау.
   

7. 
   Елдің қауіпсіздік және мобилизациялық дайындығын қажет ету.
   

8. 
   Шаруашылық объектілерді табиғаттық, техникңалық және күтпеген апаттардан қауіпсіздігін қажет ету.
   

9. 
   Өнімге, процеске және қызметке деген тұтынушылардың құқығын қорғау.
   

ҚР мемлекеттік стандарттау жүйесі. Мемлекеттік стандарттау жзүйесі. Мемлекеттік стандарт қызметі.

ҚР мемлекеттік стандарттау жүйесі ат/у, сертификациялау және метрология саласындағы басты орган болып табылады және олардың еліміздегі дамуына қолданылуына, өркендеуіне жауап береді. Мемлекеттік стандарттау жүйесі стандарттау богйынша заңдыц актілердің, нормативтік құжаттардың негізгі қоры саналады. Бұл қор 4 деңгейі жүйедегі құралған:

1. 
   Техникалық заң шығарушы деңгей.
   

2. 
   Техника-экономикалық информациян.ы топтастырғыш. Мемлекеттік стандарт деңгейі.
   

3. 
   Салалар стандарттарды және ғылыми-техникалық (ежелгі( инженерлік стандарттар деңгейі.
   

4. 
   Кәсіпорын стандарттары және техникалық шарттар деңгейі.
   

1. 
   Стандарттардың мемлекеттік жүйесінің техникалық заң шығарушы деңгейі оның құқықтық негізі болып саналады. Бұл стандарттау аймағындағы заң шығарушы актілердің жиынтығы және өнім сапасын жұмысының, қызметінің мемлекеттік реттеу үшін қолоданылады. Мұнда құқықтық негізгі ҚР-ның стандарттау туралы сертификаттау туралы және өлшеу бірлікті қамтамасыз ету туралы заңдар құрайды. Техникалық заң шығарушы деңгейі жылдан жылға қорғау туралы актілермен толтырылып отырады. Өндірістердің даму нәтижесінде стандарттың жүйесі техникалық заң шығарушы деңгеймен нығалды.
   

2. 
   Техника-экономикалық информацияны топтастырғыш. Мемлекеттік стандарт деңгейі. Бұл деңгейге қатыстылар ҚР-ның мемлекеттікстандарттары бұрынғы кеңестер одағының мемлекеттік стандарттары құқық қорғау, банк ісі, кеден, транспорт, сауда стандарттары. Стандарттарға ұсынылатын нормалар мен ережелері бұл деңгейдің техникалық негізі болып стандарттау сертификаттау және метрология ережелерін талаптарын міндетті сақтайтын мемлекеттік және мемлекеттаралық стандарттар табылады.
   

3. 
   Түрлі салалардыің стандарттары ғылыми-техникалық және инженерлік қоғамдардың стандарттары кіреді. Бұлар халық шаруашылықтың белгілі бір салалары үшін қолданылады.
   

4. 
   Тек мекеме немесе кәсіпорын аймағымен шектелген стандарттар, мұнда техникалық шарттар нормативті немесе техникалық құжаттар орнына жүреді.
   

Мемлекеттік басқарут органы ретінде мемелекетттік стандарттау жүйесінің негізгі функциясы болып мыналар саналады:

1. 
   Стандарттардың техника-экономикалық ғылыми әдістемесін әзірлеу өндірістік бұйымдардың салааралық унификациялық және метрологиялық дамуының негізгі анықтау.
   

2. 
   Өнім сапасы көрсеткіштерін, олардың дкамуының жалпы талаптарын сынау әдістерін анықтау.
   

3. 
   Еліміздегі өлшемі бірлікті қамтамасыз дамыту және бекіту жоғары ділдіктегі құралдардың жаңадан жасау немесе үстеліп жүргендерін жетілдіру.
   

4. 
   Стандарттаудың техникалық шарттардың енгізілуін мемлекеттік қадағалау.
   

5. 
   Өндірістік жұмыстарды атттестауды ұйымдастыру.