2. Жаулап алу соғыстары нәтижесінде ислам ҧлтаралық дінге
айналды.
3. жан-жақты қҧқық жҥйесі – шариғат қҧрылды.
4. Ақырында, ислам кӛптеген ішкі келеңсіздіктердің нәтижесінде
басынан бастап ӛзінің ішкі оппозициясын, кӛптеген мектептер мен
тармақтарды қалыптастырды.
Ортағасырлық ислам (IX-XV ғғ). VIII ғасырдың соңында
Омейядтардың зор империясы қанды ішкі қақтығыстардың салдарынан
шайқалды. Шииттер халифат басшылығында Мҧхаммед пайғамбардың
әулиетімен байланысы жоқ адамның отырғанына байланысты жағдаймен
келісе алмады. Барлық қарсы шыққандар Мҧхаммед пайғамбардың ағасы
Аббас әулиетінен шыққан – Аббасидтер туының астына жиналды. 750
жылы халиф тағы олардың қол астына кӛшті. Халифат астанасы Дамаскіден
Бағдат қаласына ауыстырылды. Бағдат халифтары ақыр соңында
талқандалған мемлекеттің бірлігін сақтау ҥшін дәрменсіз болды: оның
аумағында жеке халифтері мен сҧлтандары басқарған тәуелсіз мемлекеттер
пайда бола бастады.
X ғасырдың ортасында Бағдат халифаты ӛзінің мемлекет ретінде ӛмір
сҥруін тоқтатты. Бҧл зор империя сепаратистік қозғалыстар (Солтҥстік
Африка, Иран және т.б.), сонымен қатар, Селжҧттар (тҥркімендер) мен
Шыңғыстықтардың (моңғолдар) жаулап алу соғыстарының нәтижесінде
қҧлады.
Ортағасырлық исламда табынушылық кҥрестері де тоқтамады. Қатаң
таластар кӛптеген мәселелер бойынша, әсіресе, алдын ала анықтау
мәселесіне байланысты туындап отырды.
Джабариттер билеушілердің қолдануына ие болған, олар барлық
тірі жандардың іс-әрекеті, ойлары мен тіршілік ету әрекеттерін дҥниені
жаратқанға дейін Алланың алдын ала анықтағаны туралы идеяны ҧстанған.
