Екі санның пайыздық қатынасы Сабақтың мақсаты:
бір санның екінші санға пайыздық қатынасын таба білу және керісінше;
екі санның қатынасын қолдана білу;
Оқу мақсаттары: 5.1.2.35
бір санның екінші санға пайыздық қатынасын және керісінше табу;
5.1.2.36
берілген пайызы бойынша санды табу;
Пайызды ондық бөлшекке қалай айналдырамыз?
Ондық бөлшекті пайыз түрінде қалай жазамыз?
Кестені толтыр
Өзіндік жұмыс
Сөйлемді аяқтау үшін, көп нүктенің орнына сандарды дұрыс таңдаңыз. Бір сағатың 20% = . . . минут. Бір килограммның 15% = . . . грамм. Бір метрдің 78% = . . . дециметр. Бір минуттың 65% = . . . секунд. Бір граммның 25% = . . . милиграмм. Бір килограммның 35,5% = . . . метр. 15 минут бір сағаттың қанша пайызын құрайды?
30 минут бір сағаттың қанша пайызын құрайды?
12 минут бір сағаттың қанша пайызын құрайды?
350 грамм 1 кг-ның қанша пайызын құрайды?
45 см 1 метрдің қанша пайызын құрайды?
Бір санның екінші санға пайыздық қатынасын табу
Мысал 1. Егістіктің ауданы 140 га, оның 91 га бөлігіне картоп отырғызды. Картоп егістіктің қанша пайызын алып жатыр?
Бір сан екінші санның қанша пайызын құрайтынын табу үшін:
1) Бірінші санды екінші санға бөлу керек;
2) Шыққан бөлшекті пайызбен өрнектеу керек.
91 га ауданы 140 га ауданның қандай бөлігін құрайды?
2) Картоп егістіктің қанша пайызын алып жатыр?
0,65=(0,65∙100)%=65%
Есепті шешу үшін, 91 га жердің 140 га ауданының қанша пайызын құрайтынын білу керек:
Бір санның екінші санға пайыздық қатынасын табу
Мысал 2. Жер телімінің ауданы 1500 . Қарақаттың бұтақтары ауданы 450 жерді алып жатыр. Қарақаттың бұтақтары жердің қанша пайызын алып жатыр?
1. Қарақат жер телімі ауданының қанша бөлігін алып жатқандығын анықтайық: 450:1500
2. Алынған бөлшекті пайызбен өрнектейік.
Бір санның екінші санға пайыздық қатынасын табу үшін:
Бірінші санды екінші санға бөлу керек;
Шыққан бөлшекті пайыз тұрінде өрнектеу керек.
Әріптердің көмегімен келесі түрде жазуға болады: .
мұнда, – пайыз саны;
– сан (100% сәйкес келетін сан),
– пайызын табу керекті сан.
Бір санның екінші санға пайыздық қатынасын табу
Бос орындарды толтырыңыз 3 доллар 25 доллардың . . . % құрайды.
12 километр 800 километрдің . . . % құрайды.
6 килограмм 120 килограммның . . . % құрайды.
15 минут бір сағаттың . . . % құрайды.
5 доллар 10 доллардың . . . % құрайды. 15 километр 750 километрдің . . . % құрайды. 18 килограмм 120 килограммның . . . % құрайды. 21 минут бір сағаттың . . . % құрайды.
