Семинарлық жұмыс Тақырыбы: «Халықаралық туризмнің ролі мен маңызы туралы 1989 ж. Гаага декларациясы»

Туризм жөніндегі Гаага декларациясы 1989 жылы 10-14 сәуір аралығында Нидерландыда Гаагада өткен Дүниежүзілік туристік ұйымның (ДТҰ) және Парламентаралық Одақтың(ЖПҚ) қамқорлығымен туризм жөніндегі Парламентаралық конференциямен қабылданды. Конференция жұмысына 51 елдің парламенттерінің өкілдері, сондай-ақ қызметі ұлттық және халықаралық туризммен байланысты халықаралық ұйымдардың, кәсіпорындар мен фирмалардың өкілдері қатысты.

Конференцияда халықаралық туризмді дамытудағы парламентшілердің рөлі, оның экономикалық және әлеуметтік аспектілері, туристік саяхаттарды жүзеге асырудағы мүмкіндіктерді кеңейту және кедергілерді жою, туристер мен туристік нысандардың қауіпсіздігі мен қорғалуы туралы мәселелер талқыланды.

Гаага конференциясы Әлемдік туризм бойынша Манила декларациясының қағидаларын, туризмнің адамгершілік аспектісін айқындайтын турист Кодексі мен туризм хартиясын басшылыққа ала отырып, туризмнің барлық халықтардың өмір сүру сапасын арттыру құралы және бейбітшілік пен халықаралық өзара түсіністікті нығайтудың маңызды факторы ретіндегі жаңа рөлін растады.

Декларацияның мазмұны туризм саласындағы қатынастардың барлық қатысушыларына сақталуы керек 10 негізгі принципті бекітуге дейін азаяды. Әр қағидатта іргелі тезис және оны жүзеге асыру бойынша ұсыныстар бекітілген:

I қағидат

1. Туризм осы күндері жүздеген миллион адамдардың күнделікті өміріне енген құбылысқа айналды: а) ол адамдардың тұрғылықты жері мен жұмыс орнынан барлық еркін қозғалыстарын, сондай-ақ осы қозғалыстардан туындайтын қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін құрылған қызмет көрсету саласын қамтиды;

б) бұл адамдар мен қазіргі қоғамдардың өмірі үшін өте маңызды, жеке тұлғалардың бос уақытын пайдаланудың маңызды формасына және адамдар өмірінің барлық салаларын интернационалдандыру нәтижесінде қажет болған тұлғааралық қатынастар мен саяси, экономикалық және мәдени байланыстардың негізгі құралына айналған қызмет түрі.;

в) бұл қазіргі қоғамдағы өмір сапасының салдары және шешуші факторы болып табылады, сондықтан парламенттер мен үкіметтер қоғамның басқа да негізгі қажеттіліктері мен қызмет түрлерін қамтамасыз етуге үйлесімді түрде оның дамуын қамтамасыз ету үшін туризмге көбірек көңіл бөлуі керек.

2. Барлық үкіметтер ұлттық, өңірлік және халықаралық деңгейлерде бейбітшілік пен қауіпсіздікті нығайтуға ұмтылуы керек, бұл ұлттық және халықаралық туризмді дамытудың аса маңызды шарты болып табылады.

II қағидат

1. Туризм барлық елдердің әлеуметтік-экономикалық өсуіне ықпал етудің тиімді құралы бола алады, егер бір уақытта ең шұғыл ұлттық міндеттерді шешуге және ұлттық экономикаға өзін-өзі қамтамасыз етудің қолайлы деңгейіне қол жеткізуге мүмкіндік беретін қажетті шаралар қабылданса, онда ел туризмнен алуға үміттенгеннен көп ақша жұмсамауы керек.

2. Тиісінше, егер қажет болса, онда екіжақты және көпжақты техникалық ынтымақтастықтың әртүрлі нысандарының көмегімен мыналарды қамтамасыз ету үшін мынадай шараларды қабылдау қажет:

а) сенімді инфрақұрылым құрылды және негізгі объектілер болды;

б) туристік индустрияның әртүрлі деңгейдегі персоналдағы қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін оқу орындары құрылды;

в) туризм басқа басым секторлармен қатар елдің кешенді жоспарының бір бөлігін құрады: ауыл шаруашылығы, өнеркәсіп, денсаулық сақтау, әлеуметтік қамсыздандыру, білім беру және т. б.;

г) ұлттық туризмді дамыту халықаралық туризмді дамыту сияқты ынталандырылды, ұлттық туризмнің берік базасы елдегі халықаралық туризмді дамытуда үлкен артықшылық болар еді;

д) ұлттық туризмді жоспарлау кезінде де қоғамның игілігі үшін теңгерімді және кешенді өсуді қалыптастыру үшін дамудың жалпы жоспарын ескере отырып, аумақтық негізде тәсіл жасалады;

е) туристерді қабылдауға арналған табиғи, физикалық және мәдени ортаның жалпы қабілеті (өткізу қабілеті) әрқашан мұқият ескерілді.

III қағидат

1. Табиғи, мәдени және адам ортасы туризмнің дамуының негізгі шарты болып табылады. Туризмді неғұрлым ұтымды басқару физикалық қоршаған ортаны және мәдени мұраны қорғауға, сондай-ақ өмір сүру деңгейін жақсартуға айтарлықтай үлес қоса алады.

2) туризм мен қоршаған орта арасындағы осы терең өзара байланысты ескере отырып :

а) өздері баратын жерлерде табиғи, мәдени және адам ортасын сақтау және құрметтеу тұрғысынан ел ішінде де, шетелде де саяхаттайтын туристерді хабардар ету және ағарту;

б) Қоршаған орта және даму жөніндегі Дүниежүзілік комиссияның баяндамасында (Брундтланд баяндамасы) және БҰҰ Қоршаған орта жөніндегі бағдарламасының "2000 жылға дейінгі және одан кейінгі жылдарға арналған қоршаған орта болжамы" баяндамасында баяндалған "қолдау көрсетілетін даму" Тұжырымдамасы негізінде туристік дамуды кешенді жоспарлауға жәрдемдесу, бұл ретте екі құжатты да БҰҰ Бас Ассамблеясы мақұлдаған;

в) туристер баратын орындардың өткізу қабілеттілігінің деңгейін анықтаңыз және егер бұл белгілі бір кезеңдерде немесе маусымдарда осындай орындарға кіруді шектеуді білдірсе де, оның сақталуын қамтамасыз етіңіз;

г) Демалыс, спорт, тарих, археология, өнер, мәдениет, дін, ғылым, әлеуметтік орта немесе техника тұрғысынан қызығушылық тудыратын жасанды және/немесе табиғи туристік көрікті жерлердің тізбесін жасауды жалғастыруға және туристік даму жоспарлары қоршаған ортаны қорғауға қатысты мәселелерді ерекше ескеруге және туристердің, туристік индустрияның және жалпы жұртшылықтың табиғи және мәдени қоршаған ортаны қорғаудың маңыздылығы туралы хабардар болуына жәрдемдесуге шаралар қабылдауға міндетті;

д) туристер мен жергілікті халық арасындағы неғұрлым тығыз байланыс пен өзара түсіністікке ықпал ететін, мәдени өзіндік ерекшелікті сақтайтын және алуан түрлі және бірегей туристік өнімдер мен объектілерді ұсынатын туризмнің балама нысандарын дамытуды ынталандыру;

е) осы мақсаттарға Ұлттық, сондай-ақ халықаралық деңгейлерде қол жеткізуде мемлекеттік және жеке секторлардың қажетті ынтымақтастығын қамтамасыз ету.

IV қағидат

1. Туризмнің айқын адамгершілік сипатын ескере отырып, шетелдік туристер немесе өз елін аралап жүрген туристер болсын, туристердің өздеріне қатысты мәселелерге әрқашан назар аудару керек. Шетелдік турист-кез-келген адам:

а) саяхат жасауға ниетті және/немесе оның тұрақты тұратын жерінен басқа кез келген басқа әлемге саяхат жасайды;

б) үш айдан астам мерзімге рұқсат етілген немесе 3 айлық рұқсат қайта жаңартылған жағдайларды қоспағанда, саяхаттың негізгі мақсаты үш айдан аспайтын сапар немесе болу болып табылады;

в) баратын елде оған ұсынылған ба, жоқ па, қарамастан қандай да бір ақылы қызметті жүзеге асырмайтын;

г) көрсетілген сапардың немесе болудың соңында міндетті түрде баратын елден кететін немесе оның тұрақты тұратын еліне оралу үшін немесе басқа елге бару үшін кететін адам.

2. Егер белгілі бір адам I бөлімде көрсетілген барлық шарттарды қанағаттандырмаса, шетелдік турист ретінде қарастыруға болмайды, атап айтқанда, туристік сапар немесе болу мақсатында турист ретінде елге кіргеннен кейін осы елде қоныс аудару және/немесе ақылы қызметті жүзеге асыру үшін оның сапар немесе болу мерзімін ұзартуға тырысатын адам.

V қағидат

1. Әркімнің демалу және бос уақытқа құқығы, оның ішінде жұмыс уақытының және мезгіл-мезгіл төленетін демалыстың ақылға қонымды шектелу құқығы, сондай-ақ заңдарда айқын көзделген және шектелмеген ақылға қонымды шектеулер ескеріле отырып, еркін жүру құқығы. Қозғалыс еркіндігі қағидатына күмәндансаңыз, оны жалпыға бірдей мойындау керек.

2. Әрбір еркек пен әйелдің осы негізгі құқықтарын толық қамтамасыз ету үшін:

а) ұлттық және халықаралық туризмді және бос уақытты өткізумен байланысты қызмет түрлерін оларға қатысатындардың барлығының игілігі үшін үйлесімді дамыту саясатын әзірлеу және жүргізу;

б) әлемдік туризм жөніндегі Манила декларациясында, "Акапулько" құжатында, туризм Хартиясында және туристің кодексінде жазылған қағидаттарға, әсіресе мемлекеттер туризмді дамытудың саясатын, жоспарлары мен бағдарламаларын өздерінің ұлттық басымдықтарына сәйкес әзірлейтін немесе жүзеге асыратын жағдайларда тиісті назар аудару.

VI қағидат

Туризмді дамыту саяхатты жеңілдетуді талап етеді. Сондықтан мемлекеттік және жеке секторлар үшін тиімді шаралар қабылдау қажет:

а) пайдаланылатын көлік түріне қарамастан, жеке тәртіппен де, ұжымдық негізде де туристік саяхаттарды, сапарларды және болуды оңайлату;

б) паспорттарға, визаларға, Медициналық және валюталық бақылауға және шетелдегі туристік өкілдіктердің мәртебесіне қатысты туристік формальдылықтарды оңайлату жөнінде тиісті шаралар қабылдау арқылы туристік саяхаттарды, сапарларды кеңейтуге тиімді үлес қосу;В) осы мақсатта туристерге қолданылатын заңды ережелерді ырықтандыруға және Туристік кәсіпорындардың қызметіне қатысты техникалық нормаларды келісуге ықпал ететін туристік саяхаттарды, сапарларды басқару және болу жөніндегі Будапешт конвенциясын қабылдауға және, туристік агенттіктер мен туристерге қызмет көрсететін басқа да ұйымдар.

VII қағидат

Туристердің қауіпсіздігі мен қорғалуы және олардың қадір-қасиетін құрметтеу туризмді дамытудың міндетті шарты болып табылады. Сондықтан сізге мыналар қажет:

а) туристік саяхаттарды, сапарлар мен болуды оңайлату жөніндегі шаралар туристер мен туристік объектілердің қауіпсіздігі мен қорғалуын және туристердің қадір-қасиетін қамтамасыз ету жөніндегі шаралармен қатар жүруі үшін;

б) осы мақсатта туристер мен туристік объектілердің қауіпсіздігін және қорғалуын қамтамасыз етуге, сондай-ақ туристердің қадір-қасиетін құрметтеуге бағытталған тиімді саясат қалыптастыру;

в) туристер пайдаланатын заттарға байланысты ерекше назар аударуды талап ететін туристік тауарларды, объектілер мен жабдықтарды дәл анықтау;

г) туристік объектілерге және/немесе туристік көрікті жерлерге қауіп төнген жағдайда тиісті құжаттама мен ақпаратты дайындауға және оған қолжетімділікті қамтамасыз етуге міндетті;

д) әрбір жекелеген елдегі заңнама жүйелеріне тән рәсімдерге сәйкес туристерді қорғау саласындағы заңды ережелерді, атап айтқанда, туристердің өздеріне немесе олардың мүлкіне зиян келтіретін іс-әрекеттер болған жағдайда, әсіресе терроризм сияқты неғұрлым қауіпті актілер кезінде ұлттық соттарда тиімді сот қорғауына қол жеткізуге құқық қабілеттілігін қоса алғанда, орындауға міндетті;

е) мемлекет чюбалары ДСҰ шеңберінде туристердің қауіпсіздігі мен қорғалуы мәселелерін реттейтін ұсынылатын шаралар бағдарламасын дайындау кезінде ынтымақтасқан.

VIII қағида

Терроризм туризм мен туристік қозғалысқа нақты қауіп төндіреді. террористерге кез келген басқа қылмыстық элементтер сияқты қарау керек және оларға қатысты ескіру мерзімін қолданбай қудалану және жазалау қажет; бұл жағдайда ешбір ел террористер үшін қауіпсіз пана болмайды

IX қағидат

1. Тұлғааралық қызмет ретінде туризмнің сапасы көрсетілетін қызметтердің сапасына байланысты. Сондықтан мектептен бастап жалпы жұртшылыққа тиісті білім беру, туризм саласындағы мамандарды оқыту және оқыту және осы мамандықты игеретін жаңа тұлғаларды даярлау туристік индустрия мен туризмді дамыту үшін өте маңызды. 2. Осыған байланысты тиімді шаралар қабылдануы керек:

А) жеке тұлғаларды саяхат және туризм үшін даярлау, атап айтқанда, туризмді мектептер мен жоғары оқу орындарының оқу жоспарларына енгізу арқылы;

б) туристік кәсіптердің беделін арттыру және ең алдымен жастарды туризм саласында мансап таңдауға ынталандыру;

в) дипломдардың өзара танылуын және туристік персоналмен алмасуды жеңілдететін халықаралық деңгейде стандартталған оқу жоспары негізінде тек оқытуды ғана емес, сонымен қатар туризм саласында білім беруге қабілетті оқу орындарының желісін құру;

г) ЮНЕСКО-ның осы саладағы ұсынымдарына сәйкес оқытушыларды оқытуға, білім берудің тұрақты процесіне және барлық туристік персонал немесе оқытушылар үшін олардың деңгейіне қарамастан біліктілікті арттыру курстарын өткізуге жәрдемдесуге міндетті;

д) туризмді дамытуда бұқаралық ақпарат құралдарының маңызды рөлін тану.

X қағидат

1. Туризмді мемлекеттік билік орындары, сондай-ақ туристік индустрия осы феноменнің барлық аспектілерін ескере отырып, кешенді және дәйекті негізде жоспарлауы тиіс.

2. Туризм ұлттық өмірде экономикалық және әлеуметтік қызметтің басқа түрлері сияқты кем дегенде бірдей өнеркәсіптік мәнге ие болғандықтан және ғылыми-техникалық прогреске және бос уақыттың ұлғаюына байланысты туризмнің рөлі арта түсетіндіктен, барлық елдерде ұлттық туристік әкімшіліктердің құқықтары мен міндеттерін кеңейту қажет болып көрінеді, оларды басқа экономикалық секторларға жауап беретін әкімшіліктердің деңгейіне теңестіреді.