Сұранысқа әсер ететін факторлар

Сұраныс дегеніміз-нақты немесе ықтимал сатып алушының, тұтынушының тауарды осы сатып алуға арналған қаражатына сатып алу туралы өтініші. Сұраныс, бір жағынан, сатып алушының кейбір тауарларға немесе қызметтерге деген қажеттілігін, осы тауарларды немесе қызметтерді белгілі бір мөлшерде сатып алуға деген ұмтылысын және екінші жағынан, сатып алуды "қол жетімді" бағамен төлеу мүмкіндігін көрсетеді.

Сұранысқа әсер ететін факторлар:

бағасы;

сатып алушылар саны;

бағаның өзгеруін күту;

халықтың табыс деңгейі;

нарықта тауардың болуы;

балама тауарларды ұсыну және олардың бағасы;

сән;

2

Ұсыныс-бұл сатушылардың (өндірушілердің) белгілі бір баға деңгейінде нарыққа белгілі бір өнімді ұсыну ниеті мен мүмкіндігі. Ұсыныс, ең алдымен, ұсыныс мөлшерімен сипатталады – сатушылар осы бағамен сатқысы келетін және сата алатын тауарлар саны. Осылайша, оларда белгілі бір мөлшерде тауарды сатуға ниет (тауарды белгілі бір бағамен сатуға келісім) және мүмкіндік (тауарлардың қажетті санының болуы) болуы керек. сандық тұрғыдан алғанда, ұсыныс сатушы белгілі бір уақыт аралығында және осы жағдайларда мәміле жасауға дайын болатын белгілі бір түрдегі тауардың нақты мөлшерімен көрсетіледі.

Алмастырғыш тауарлардың болуы.

Қосымша тауарлардың (толықтырушы) болуы.

Технология деңгейі.

Ресурстардың көлемі мен қол жетімділігі.

Салықтар мен субсидиялар.

Табиғи жағдайлар.

Күтулер (инфляциялық, әлеуметтік-саяси).

Нарық өлшемдері.

3

Жетілмеген бәсекелестік келесі түрлермен ұсынылған: монополиялық бәсекелестік, олигополия, монополия. Мінсіз бәсекелестік-көптеген шағын фирмалар бірдей (стандартты, біртекті) өнімдер шығаратын және оның бағасын бақылауға мүмкіндігі жоқ нарық.

5

Ұсыныс шкаласы-бұл тауардың нарықтық бағасы мен сатушылар ұсынатын баға арасындағы байланыстың кестелік көрінісі.

6

Нарықтық бәсекелестік еркіндік дәрежесі бойынша бөлінеді:

несовершенную.

Мінсіз еркін. Ол экономикадағы жағдайға әсер ете алмайтын көптеген компаниялар мен тұтынушылардан тұрады.
Бұл ретте нарықтағы ұсыныстар мәні бірдей, тауарлар мен көрсетілетін қызметтер бірін-бірі алмастырады. Азаматтарға бағалар туралы толық және сенімді ақпарат беріледі. Сатушылар бір-біріне тәуелсіз жұмыс істейді. Кез келген азамат кәсіпкер болуға құқылы, ал сатып алушыларға қысым жасалмайды. Олар өнімді кез-келген нарықта сатып ала алады.

7

Монополия (грек тіл. monos — "бір" және poleo — "сатамын") — белгілі бір өнімді өндіруде немесе бөлуде бір кәсіпорын үстемдік ететін, бағаны толық бақылауды белгілейтін нарық моделі. Монополиялық нарық-бұл өндіріс пен капиталдың бір қолда шоғырлануы.

Олигополия-бұл нарықтың басым бөлігін басқаратын компаниялардың аз саны үстемдік ететін нарық.

Дуополия-бұл тек екі компанияның олигополиясының ерекше жағдайы.

9

Монополистік бәсекелестік-жетілмеген бәсекелестіктің нарықтық құрылымының бір түрі, онда нарықтық күші бар сараланған өнімді сатушылар сату үшін бәсекелеседі. Бұл мінсіз бәсекелестікке жақын нарықтың кең таралған түрі.

6

Акционерлік қоғам — капиталды орталықтандырудың және ірі кәсіпорындарды ұйымдастырудың негізгі формасы. Акционерлік қоғамдар капиталдың алғашқы қорлану кезеңінде пайда болған. Акционерлік қоғам ашық және жабық болып екі түрге бөлінеді. Егер акциялар тек құрылтайшылар арасында ғана бөлінетін болса, онда жабық акционерлік қоғам болып саналады. Ал ашық акционерлік қоғам акциялары еркін сатылады және сатып алынады. Акционерлік қоғам заңды тұлға болып есептеледі. Оның жарғысында қоғамның мақсаты, капитал мөлшері, іс басқару тәртібі айқындалады.

Нарықтық экономика, рыноктық экономика, базарлы экономика – еркін кәсіпкерлік, өндіріс құрал-жабдығына меншік нысандарының көптігі, нарықтық баға белгілеу, шаруашылық жүргізуші субъектілер арасындағы шарттық қатынастар, мемлекеттің шаруашылық қызметке шектеулі түрде араласуы қағидаттарына негізделген экономика, яғни тауарлар мен қызметтерді өндіру, бөлу, оны бағдарламалау және реттеу саласы нарықта біріктірілетін экономика.