Қазақстан Республикасы ғылым және жоғары білім министрлігі
«Қарағанды индустриалды университеті» КеАҚ
«Химиялық технология және экология» кафедрасы
ОҚУ ПРАКТИКАСЫ ТУРАЛЫ
ЕСЕП
Тақырыбы: Фармацевтикалық терминологияны дамыту
«Химиялық технология және экология» кафедрасында
2023 жылғы 29 мамырдан бастап 2022 жылдың 11 маусымна дейін
ТФП-22к-4 тобының студенті________________ _____________
қолы ТАӘ
Тәжірибе жетекшісі ________________ _________________
қолы ТАӘ
Жұмыстың орындалуын бағалау ________________ ___________
Комиссия мүшелері қолы ТАӘ
________________ ___________
қолы ТАӘ
Мазмұны
1 Кіріспе.......................................................................................................3
2 Негізгі бөлім............................................................................................5
2.1 Фармацевтикалық терминологияны дамыту.....................................5
2.2 Фармацевтикалық терминологияның дамуына байланысты кейбір аспектілер.............................................................................................................7
2.3 Фармацевтикалық технологиялардың дамуы..................................8
2.4 Ғылыми жаңалықтар мен инновациялар .........................................9
2.5 Биотехнологиялық препараттар ......................................................11
3 Қорытынды...........................................................................................14
4 Пайдаланылған Әдебиеттер тізімі......................................................15
Кіріспе
Фармацевтикалық терминология ғылыми және медициналық жаңалықтардың дамуымен бірге үнемі дамып, жетілдіріліп отырады. Фармацевтикалық терминологияның дамуына байланысты кейбір аспектілер:
Жаңа дәрі-дәрмектер мен сыныптар: жаңа дәрі-дәрмектер мен белсенді заттар кластарының пайда болуымен олардың химиялық құрылымын, фармакологиялық әсерін және терапевтік қолдану саласын сипаттайтын жаңа терминдер пайда болады. Бұған есірткі тобының жаңа атаулары (мысалы, киназа ингибиторлары), әсер ету механизмдері мен фармакодинамиканы сипаттайтын терминдер және жаңа жіктеу жүйелері кіруі мүмкін.
Биотехнологиялық препараттар: Биотехнология мен гендік инженерияның дамуы биологиялық препараттар мен биологиялық аналогтар сияқты дәрілік заттардың жаңа түрлерінің пайда болуына әкелді. Осыған байланысты биологиялық өндіріс технологиясына, гендік терапияға, жасушалық терапияға және биотехнологиялық препараттарды әзірлеу мен қолданудың басқа аспектілеріне қатысты нақты терминология дамуда.
Молекулалық фармакология және фармакогеномика: молекулалық фармакология және фармакогеномика саласындағы зерттеулер дәрілік заттардың организмдегі молекулалармен және гендермен өзара әрекеттесуін тереңірек түсінуге мүмкіндік береді. Нәтижесінде мақсатты молекулалармен, биомаркерлермен, фармакокинетикамен және фармакодинамикамен байланысты жаңа терминдер пайда болады.
Фармацевтикалық технологиялардың дамуы: дәрілік заттарды өндіру және жеткізу технологияларының дамуымен бірге фармацевтикалық формаларға (мысалы, нанобөлшектер, липосомалар), дәрі-дәрмектерді жеткізу әдістеріне (мысалы, трансдермальды жеткізу, тіл ішілік жеткізу) және сапа мен тұрақтылықты бақылау әдістеріне қатысты жаңа терминдер пайда болады.
Реттеуші талаптар мен стандарттар: фармацевтикалық терминологияның дамуы фармацевтика индустриясындағы реттеуші талаптар мен стандарттардың дамуымен де байланысты. Жаңа ережелер мен нұсқаулықтар салада біртұтас түсінік пен коммуникацияны қамтамасыз ету үшін жаңа терминдер мен анықтамаларды енгізе алады.
Бұл фармацевтика саласындағы байланыстың анықтығын, дәлдігін және тиімділігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.Фармацевтикалық терминологияның дамуы фармацевтика саласындағы ғылымның, технологияның және практиканың дамуын көрсететін тұрақты процесс болып табылады. Фармацевтикалық терминологияны дамытудың бірнеше негізгі аспектілері:
Ғылыми жаңалықтар мен инновациялар: жаңа дәрілік заттардың, технологиялардың және зерттеу әдістерінің пайда болуымен осы жаңалықтар мен инновацияларды көрсететін жаңа терминдер пайда болады. Мысалы, фармацевтикада гендік терапияның немесе нанотехнологияның дамуымен осы салаларға қатысты жаңа терминдер пайда болады.
Реттеуші талаптар: реттеуші органдар мен ұйымдар дәрілік препараттарды тіркеуге, сапасын бақылауға, қауіпсіздігі мен тиімділігіне байланысты стандарттар мен терминдерді әзірлейді және айқындайды.
Бұған фармакологиялық классификацияға, биоэквиваленттілікке, тұрақтылыққа, нормаларға және басқа аспектілерге қатысты терминдер кіреді.
Халықаралық келісімдер мен стандарттар: фармацевтикалық индустрияның жаһандық ынтымақтастығы мен үйлесімділігі аясында фармацевтикалық терминологияға әсер ететін халықаралық келісімдер мен стандарттар әзірленуде. Мұндай келісімнің мысалы ретінде дәрілік заттарды терапевтік әсерге қарай жіктеу үшін қолданылатын анатомиялық терапевтік химиялық (ATC) жіктеу болып табылады.
2.1 Фармацевтикалық терминологияны дамыту
Фармацевтикалық терминологияның дамуы фармацевтика саласындағы ғылымның, технологияның және практиканың дамуын көрсететін тұрақты процесс болып табылады. Фармацевтикалық терминологияны дамытудың бірнеше негізгі аспектілері:
Ғылыми жаңалықтар мен инновациялар: жаңа дәрілік заттардың, технологиялардың және зерттеу әдістерінің пайда болуымен осы жаңалықтар мен инновацияларды көрсететін жаңа терминдер пайда болады. Мысалы, фармацевтикада гендік терапияның немесе нанотехнологияның дамуымен осы салаларға қатысты жаңа терминдер пайда болады.
Реттеуші талаптар: реттеуші органдар мен ұйымдар дәрілік препараттарды тіркеуге, сапасын бақылауға, қауіпсіздігі мен тиімділігіне байланысты стандарттар мен терминдерді әзірлейді және айқындайды. Бұған фармакологиялық классификацияға, биоэквиваленттілікке, тұрақтылыққа, нормаларға және басқа аспектілерге қатысты терминдер кіреді.
Халықаралық келісімдер мен стандарттар: фармацевтикалық индустрияның жаһандық ынтымақтастығы мен үйлесімділігі аясында фармацевтикалық терминологияға әсер ететін халықаралық келісімдер мен стандарттар әзірленуде. Мұндай келісімнің мысалы ретінде дәрілік заттарды терапевтік әсерге қарай жіктеу үшін қолданылатын анатомиялық терапевтік химиялық (ATC) жіктеу болып табылады.
Ғылыми зерттеулер мен жарияланымдар: фармацевтикалық журналдардағы ғылыми зерттеулер мен жарияланымдар жаңа терминдер мен тұжырымдамалардың дамуына ықпал етеді.
Олар сондай-ақ жаңа деректер мен жаңалықтарды ескере отырып, бар терминдердің жаңа анықтамалары мен түсіндірмелерін ұсына алады.
Байланыс және білім: білім алмасу, фармацевтика мамандары арасындағы байланыс, оқу бағдарламалары және халықаралық конференциялар фармацевтика саласындағы терминологияның дамуы мен стандартталуына ықпал етеді.
Жалпы, фармацевтикалық терминологияны дамыту сала ішінде және ғылыми қоғамдастықпен қарым-қатынаста айқындықты, дәлдікті және біркелкілікті қамтамасыз етуге, сондай-ақ фармацевтикалық практиканың қауіпсіздігі мен тиімділігіне жәрдемдесуге бағытталған.
Фармацевтикалық терминологияның дамуы саланың дамуының маңызды аспектісі болып табылады және фармацевтикалық қауымдастық ішіндегі байланыстың дәлдігін, біркелкілігін және айқындылығын қамтамасыз етеді.
Бұл ғылыми зерттеулердің, жаңа препараттар мен технологиялардың дамуының, сондай-ақ реттеуші талаптардың эволюциясының нәтижесінде пайда болады. Фармацевтикалық терминологияны дамытудың кейбір негізгі аспектілері:
Жаңа препараттар мен белсенді ингредиенттер: жаңа препараттардың дамуы олардың жіктелуіне, әсер ету механизмдеріне, фармакокинетикасына және фармакодинамикасына байланысты жаңа терминдердің пайда болуына әкеледі. Әрбір жаңа препараттың бірегей атауы және оның қасиеттері мен қолданылуына байланысты белгілі бір терминдер болуы мүмкін.
Технологиялық инновациялар: дәрі-дәрмектерді өндіру мен жеткізудегі жаңа технологиялардың дамуы терминологияға да әсер етеді.
Мысалы, нанотехнологиялардың, биотехнологиялардың, дәрі-дәрмектерді жеткізудің жаңа жүйелерінің және басқа технологиялардың пайда болуы осы салаларға қатысты жаңа терминдердің пайда болуына әкеледі.
Реттеуші талаптар: FDA (АҚШ-тың Азық-түлік және дәрі-дәрмектерді бақылау басқармасы), EMA (Еуропалық дәрі-дәрмек агенттігі) және басқалары сияқты реттеуші органдар жаңа дәрілік стандарттар мен талаптарды әзірлейді және енгізеді. Нәтижесінде препараттарды әзірлеу, тіркеу, сапаны бақылау және қауіпсіздік процесіне байланысты жаңа терминдер пайда болады.
Жаһандық ынтымақтастық: фармацевтикалық терминологияның дамуы сонымен қатар саладағы жаһандық ынтымақтастық пен стандарттауды көрсетеді. Халықаралық стандарттау ұйымы (ISO) және фармацевтикалық терминологиялық қауымдастық (фармацевтикалық терминология қауымдастығы) сияқты ұйымдар терминологияны біріздендіру және халықаралық стандарттарды әзірлеу үшін жұмыс істейді.
Зерттеулер мен жарияланымдар: Ғылыми зерттеулер, жарияланымдар және фармацевтика саласындағы тәжірибе алмасу терминологияның дамуына ықпал етеді. Әрбір жаңа жаңалық немесе Даму жаңа терминдер мен түсініктерге әкелуі мүмкін.
Фармацевтикалық терминологияның дамуы үздіксіз процесс болып табылады және саладағы өзгерістерге үнемі жаңару мен бейімделуді қажет етеді. Бұл мамандар арасындағы қарым-қатынаста айқындық пен біркелкілікті қамтамасыз етуге көмектеседі және дәрілік заттардың тиімді дамуы мен қолданылуына ықпал етеді.
Фармацевтикалық терминологияның дамуы фармацевтикалық ғылым мен өнеркәсіптің дамуымен бірге жүреді. Уақыт өте келе жаңа дәрі-дәрмектер, зерттеу әдістері, өндіріс технологиялары және басқа да инновациялар пайда болады, бұл олардың қасиеттері мен процестерін сипаттау үшін жаңа терминдер жасауды талап етеді.
2.2 Фармацевтикалық терминологияның дамуына байланысты кейбір аспектілер:
Жаңа препараттар: жаңа молекулалар мен препараттардың пайда болуымен олардың жіктелуіне, әсер ету механизміне, фармакокинетикасына және фармакодинамикасына байланысты жаңа терминдер пайда болады. Мысалы, «биологиялық препараттар», «биосимилярлар» және «мақсатты препараттар» терминдері қазіргі фармацевтикалық терминологияда кеңінен қолданыла бастады.
Зерттеудің жаңа әдістері: жоғары тиімді сұйық хроматография (HPLC), газ хроматографиясы (GC), масс-спектрометрия (MS) және басқалары сияқты дәрілік препараттарды зерттеудің аналитикалық әдістерін дамыту әдістеме мен аналитикалық процестерге қатысты жаңа терминдерге әкеледі.
Өндірістің жаңа технологиялары: нанотехнология, микросфералар, липосомалар, нанобөлшектер және басқалары сияқты технологиялардың дамуы наномедицина мен бақыланатын босатуға байланысты жаңа терминдерді енгізуді талап етеді.
Реттеуші талаптар мен стандарттар: фармацевтикалық реттеуші саланың дамуы тіркеу, құжаттама, тұрақтылық, сапаны бақылау процесіне және т. Б. Талаптарға байланысты жаңа терминдердің пайда болуына әкеледі.
Халықаралық стандарттар және үйлестіру: фармацевтика саласындағы терминологияны үйлестіру және біріздендіру мақсатында Ich (International Council for Harmonisation of technical Requirements for Pharmaceuticals for Human Use) сияқты халықаралық стандарттар әзірленді және енгізілді. Бұл халықаралық қауымдастық ауқымында терминологияны біріктіруге және түсінуге ықпал етеді.
Фармацевтикалық терминологияның дамуы динамикалық процесс екенін және фармацевтика ғылымы мен өнеркәсібіндегі соңғы жетістіктер мен тенденцияларды көрсету үшін терминдерді үнемі жаңарту және бейімдеу қажет екенін ескеру маңызды.
Фармацевтикалық терминология фармацевтика ғылымы мен индустриясындағы прогреске сәйкес үнемі дамып келеді.
2.3 Фармацевтикалық технологиялардың дамуы
Фармацевтикалық терминологияның дамуы бірнеше бағытта жүреді:
Жаңа дәрі-дәрмектер: жаңа дәрі-дәрмектердің пайда болуымен олардың ерекше қасиеттері мен әсер ету механизмдерін көрсететін жаңа терминдерді енгізу қажеттілігі туындайды. Мысалы, моноклоналды антиденелермен, гендік терапиямен, нанотехнологиямен және дәрі-дәрмектерді дамытудың басқа инновациялық әдістерімен байланысты терминдер.
Фармакологиялық сыныптар және әсер ету механизмдері: препараттардың жаңа фармакологиялық кластарының пайда болуы олардың әсер ету механизмдерін сипаттау үшін терминологияның кеңеюіне әкеледі. Мысалы, фермент ингибиторларымен, рецепторлардың модуляторларымен, антагонистермен және агонистермен байланысты терминдер.
Өндіріс және жеткізу технологиялары: дәрілік заттарды өндіру мен жеткізудің жаңа технологияларының дамуы нанобөлшектерге, микросфераларға, липосомаларға, бақыланатын босатуға, трансдермальды жеткізуге және т. Б. Қатысты жаңа терминдерге әкеледі.
Реттеуші және құқықтық аспектілері: фармацевтикалық терминологияның дамуы дәрілік препараттарды тіркеу, сапасын бақылау, қауіпсіздік және тиімділік саласындағы жаңа ережелердің, нормалар мен реттеулердің пайда болуымен де байланысты. GMP (жақсы өндірістік тәжірибелер), GCP (жақсы клиникалық тәжірибелер), тіркеу құжаттары және басқалары сияқты терминдер үнемі дамып, жетілдіріліп отырады.
Пәнаралық зерттеулер: фармацевтикалық терминология сонымен қатар пәнаралық зерттеулер мен биология, химия, физика, информатика және т.б. сияқты басқа ғылыми салалармен білім алмасу арқылы дамиды.
Фармацевтикалық терминологияны дамыту фармацевтикалық қауымдастық ішінде біркелкі және дәл қарым-қатынасты қамтамасыз ету және есірткі саласындағы жаңа жетістіктерді түсіну және тиімді пайдалану үшін маңызды.
Фармацевтикалық терминология фармацевтика ғылымы мен өнеркәсібінің дамуымен бірге үнемі дамып келеді. Жаңа жаңалықтар, технологиялар, дәрі-дәрмектер мен процестер жаңа терминдер мен анықтамаларды енгізуді талап етеді.
Фармацевтикалық терминологияны дамытудың бірнеше мысалдары:
Жаңа дәрі-дәрмектер: жаңа дәрі-дәрмектердің пайда болуы олардың әсер ету механизміне, химиялық құрылымына, фармакокинетикасына және фармакодинамикасына байланысты жаңа терминдердің енгізілуіне әкеледі. Мысалы, моноклоналды антиденелерді енгізу «моноклоналды антиденелер», «аминқышқылдарының реттілігі», «иммунотерапия» және т. Б. Сияқты терминдерге әкелді.
2.4 Ғылыми жаңалықтар мен инновациялар
Фармацевтикалық технология: дәрі-дәрмек өндірісіндегі жаңа әдістер мен технологиялардың дамуы да жаңа терминдердің пайда болуына әкеледі. Мысалы, фармацевтикаға нанотехнологияны енгізу «нанобөлшектер», «нанобөлшектерді жеткізу жүйелері», «нанокапсулалар» және т.б. сияқты терминдерге әкелді.
Фармакологиялық классификациялар: дәрілік заттардың фармакологиялық қасиеттеріне байланысты жаңа терминдер мен классификациялар пайда болады. Мысалы, антибиотиктердің жаңа кластарының пайда болуы «карбапенемдер», «гликопептидтер», «циклдік липопептидтер» және басқалары сияқты жаңа терминдердің енгізілуіне әкеледі.
Генетикалық терминология: генетикалық зерттеулер мен гендік терапияның дамуымен фармацевтикада генетикалық мутацияларға, гендік векторларға, гендік терапияға және т. Б. Байланысты жаңа терминдер пайда болады.
Фармацевтикалық терминологияны зерттеу үшін фармацевтикалық ұйымдар мен реттеушілер ұсынатын арнайы оқулықтарға, ғылыми журналдарға, анықтамалықтарға және ресурстарға жүгінуге болады.
Фармацевтикалық терминология үнемі дамып келеді және фармацевтика саласындағы жаңа жаңалықтарға, технологияларға және талаптарға бейімделеді.
Фармацевтикалық терминологияның дамуына әсер ететін бірнеше факторлар:
Ғылыми зерттеулер және жаңа тұжырымдар: Фармацевтика саласындағы үздіксіз ғылыми зерттеулер жаңа дәрілік заттардың, емдеу әдістерінің және технологиялардың пайда болуына әкеледі. Осы жаңа ұғымдар мен нысандарды сипаттау үшін жаңа терминдер мен ұғымдарды әзірлеу қажет.
Технологиялық прогресс: дәрілік заттарды өндіруде, талдауда және жеткізуде жаңа технологиялардың дамуы да тиісті терминологияны қажет етеді. Мысалы, нанотехнология мен биотехнологияның дамуымен нанобөлшектерге, гендік терапияға, биоүйлесімділікке және т. Б. Байланысты жаңа терминдер пайда болады.
Халықаралық стандарттар мен реттеуші талаптар: Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДҰ), Еуропалық фармакопея және АҚШ фармакопеясы сияқты реттеуші ұйымдар фармацевтика индустриясында қолданылатын терминологияны анықтайтын стандарттар мен нұсқаулықтарды әзірлеуде. Бұған дәрілік заттардың жіктелуі, талдау әдістері, сапа критерийлері және басқа аспектілер кіреді.
Пәнаралық өзара әрекеттесу: Фармацевтика химия, биология, физиология және клиникалық медицина сияқты басқа ғылыми және медициналық пәндермен өзара әрекеттеседі. Нәтижесінде әртүрлі салалардағы білімді біріктіретін жаңа терминдер мен ұғымдар пайда болады.
Байланыс және білім беру: фармацевтикалық салада нақты және нақты қарым-қатынасты қамтамасыз ету мақсатында ғылыми басылымдарда, оқулықтарда, конференцияларда және білім беру бағдарламаларында қолданылатын арнайы терминология дамуда.
Фармацевтикалық терминологияның дамуы салада, ғалымдарда, медицина қызметкерлерінде және реттеушілерде біртұтас тіл мен түсінікті қамтамасыз етеді. Бұл ақпаратпен тиімді алмасуға, зерттеулер жүргізуге және түсіндіруге, сондай-ақ дәрі-дәрмектерді қауіпсіз және тиімді пайдалануды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
2.5 Биотехнологиялық препараттар
Фармацевтикалық терминология медицина ғылымы мен фармацевтика өнеркәсібіндегі прогреске сәйкес үнемі дамып, жаңарып отырады. Фармацевтикалық терминологияның дамуына қатысты бірнеше аспектілер:
Жаңа дәрі-дәрмектер мен дәрі-дәрмектер кластары: жаңа дәрі-дәрмектер мен дәрі-дәрмектер кластарының пайда болуымен оларды сипаттау және жіктеу үшін жаңа терминдер қажет.
Мысалы, биологиялық препараттардың пайда болуы (биологиялық аналогтар, биологиялық дәрілік өнімдер) оларды өндіруге, әрекет етуге және реттеуге байланысты арнайы терминологияның дамуына әкелді.
Молекулалық медицина және геномика: молекулалық медицина мен геномикадағы Прогресс фармацевтикалық терминологияға өзгерістер енгізуде. Генетикалық маркерлермен, геномдық зерттеулермен, жекелендірілген медицинамен және фармакогенетикамен байланысты жаңа терминдерді енгізу дәрілік заттардың әсер ету механизмдерін және олардың ағзамен өзара әрекеттесуін дәлірек сипаттауға және түсінуге мүмкіндік береді.
Жеткізудің жаңа технологиялары мен формалары: дәрі-дәрмектерді жеткізудің жаңа технологиялары мен формаларының дамуымен бірге осы технологияларды сипаттау үшін жаңа терминдер қажет.
Мысалы, нанотехнологияға, липосомалық жеткізілімге, тасымалдаушы жүйелерге, бақыланатын шығарылымға және дәрі-дәрмектерді тұжырымдау мен жеткізудің басқа аспектілеріне қатысты терминдер жиі кездеседі
Фармацевтика ғылымы мен клиникалық зерттеулердің дамуы: фармацевтика ғылымы мен клиникалық зерттеулердегі әрбір жаңа жаңалық немесе жетістік жаңа тұжырымдамаларды, әдістемелерді және зерттеу нәтижелерін сипаттайтын жаңа терминдердің пайда болуына әкелуі мүмкін.
Реттеуші талаптар мен стандарттар: фармацевтикалық терминологияға реттеуші талаптар мен стандарттар да әсер етуі мүмкін.
Мысалы, құжаттамаға, таңбалауға, GMP стандарттарына (жақсы өндірістік тәжірибелер) және есірткі өндірісі мен сапасын бақылаудың басқа аспектілеріне жаңа талаптардың пайда болуы тиісті терминологияны қолдануды талап етеді
Фармацевтикалық терминологияны жаңарту және дамыту фармацевтика мамандары, ғылыми зерттеушілер, Денсаулық сақтау мамандары мен пациенттер арасындағы біркелкі түсінік пен байланысты қамтамасыз ету үшін маңызды.
Фармацевтикалық терминологияның дамуы ғылыми және медициналық білімнің, технологиялар мен препараттардың дамуын көрсететін үздіксіз процесс.
Бұл жаңа дәрі-дәрмектердің, есірткі кластарының, зерттеу әдістерінің және фармацевтикалық тәжірибенің басқа аспектілерінің пайда болуымен байланысты.
Дәрілік заттардың жаңа кластары: биологиялық препараттар, гендік терапиялар, басқарылатын шығарылатын препараттар және т.б. сияқты дәрілік заттардың жаңа кластарының пайда болуымен олардың әсер ету механизміне, құрылымына және қолданылуына байланысты жаңа терминдер мен анықтамалар пайда болады.
Технологиялық инновациялар: нанотехнология, микроинкапсуляция, дәрілік заттарды тасымалдау технологиялары және т.б. сияқты фармацевтикалық технологияның дамуы осы технологиялармен байланысты жаңа терминдер мен ұғымдардың пайда болуына әкеледі.
Зерттеу әдістерін дамыту: жоғары тиімді сұйық хроматография (HPLC), масс-спектрометрия, спектроскопия және т.б. сияқты дәрілік заттардың сапасын талдау, диагностикалау және бағалау әдістерін жақсарту жаңа терминдер мен техникалық өрнектерге әкеледі.
Медициналық тәжірибені кеңейту: медициналық тәжірибені дамыту және дәрі-дәрмектерді қолдану аясын кеңейту, соның ішінде жаңа терапевтік бағыттар, сирек кездесетін ауруларды емдеу және жеке медицина осы салаларға қатысты жаңа терминдерге әкеледі.
Жаһандану және стандарттау: қазіргі әлемде фармацевтикалық терминология барған сайын жаһандық және стандартталған болып келеді.
Халықаралық патенттелмеген атаулар (МНН), фармакопеялар мен реттеуші органдардың стандарттары сияқты жалпы қабылданған терминдер мен анықтамаларды енгізу бүкіл әлемде біркелкілік пен түсіністікке ықпал етеді.
Заманауи фармацевтикалық терминологиямен танысу үшін ғылыми журналдарға, мамандандырылған басылымдарға, реттеуші органдардың ресми құжаттарына, халықаралық фармакопеяларға және фармацевтика ғылымы мен практикасына арналған басқа да дереккөздерге жүгінуге болады.
Фармацевтикалық терминологияның дамуы-бұл фармацевтикалық ғылымның, технологияның және тәжірибенің дамуын көрсететін үздіксіз процесс.
Фармацевтикалық терминологияны дамытудың бірнеше негізгі аспектілері:
Жаңа дәрілік заттар мен технологиялар: ғылыми зерттеулердің дамуымен және жаңа дәрілік заттардың ашылуымен олардың құрылымын, әрекеті мен қасиеттерін сипаттайтын жаңа терминдер пайда болады.
Мысалы, гендік терапиямен, моноклоналды антиденелермен немесе нанотехнологиямен байланысты терминдер жиі кездеседі.
Фармацевтикалық тәжірибе саласының кеңеюі: фармацевтикалық тәжірибе фармакогенетика, фармакоэпидемиология, фармакоэкономика және фармакотерапия сияқты салаларды қоса кеңейеді.
Нәтижесінде осы салаларды және олардың зерттеу әдістерін сипаттайтын жаңа терминдер пайда болады.
Халықаралық стандарттар және реттеу: фармацевтика индустриясында дәрілік заттарды тіркеу талаптарын үйлестіру жөніндегі халықаралық конференция (ICH), Еуропалық дәрі-дәрмек агенттігі (EMA), дәрілік заттардың сапасын бақылау федералды басқармасы (FDA) және басқалары сияқты халықаралық стандарттар мен реттеуші ұйымдар бар.
Бұл ұйымдар фармацевтикалық өнімдерді реттеу мен құжаттауда қолданылатын терминология мен анықтамаларды белгілейді.
Ақпараттық технологиялар және электрондық құжаттама: фармацевтика өнеркәсібінде Ақпараттық технологиялар мен электронды деректерді басқару жүйелерін енгізу терминологияның дамуына да әсер етеді. Электрондық медициналық жазбаларға, Есірткіні бақылау жүйелеріне және процестерді цифрландырудың басқа аспектілеріне байланысты жаңа терминдер мен қысқартулар пайда болады.
Пәнаралық өзара әрекеттесу: Фармацевтика биология, химия, физика, медицина және т.б. сияқты басқа ғылыми және медициналық салалармен өзара әрекеттеседі.
Фармацевтикалық терминологияны дамыту фармацевтикалық саладағы байланыстың анықтығы мен біркелкілігін қамтамасыз ету үшін маңызды.
Осы саланың мамандары фармацевтика ғылымы мен практикасындағы заманауи тенденциялар мен жетістіктерден хабардар болу үшін өз білімдерін үнемі жаңартып отырады және жаңа терминдер мен анықтамаларды ұстанады.
Халықаралық ынтымақтастық және ақпарат алмасу: фармацевтика саласы елдер мен ұйымдар арасында белсенді ақпарат пен тәжірибе алмасуды жүргізеді. Бұл әлемдік қоғамдастық ауқымында ғылыми және клиникалық ақпаратпен тиімді алмасуға мүмкіндік беретін жалпы қабылданған терминология мен стандарттардың дамуына ықпал етеді.
Қорытынды
Фармацевтикалық терминология фармацевтика саласындағы ғылым мен технологияның дамуымен бірге үнемі дамып, жаңарып отырады. Фармацевтикалық терминологияның дамуына әсер ететін бірнеше факторлар:
Жаңа дәрілік заттар мен технологиялар: жаңа дәрілік заттар мен технологияларды енгізу олардың химиялық құрылымын, әсер ету механизмін, фармакокинетикасын және басқа да қасиеттерін сипаттау үшін жаңа терминдер мен анықтамалар жасауды талап етеді. Мысалы, биологиялық препараттардың, нанотехнологиялардың және гендік терапияның пайда болуы «моноклоналды антиденелер», «нанобөлшектер» және «гендік терапия»сияқты жаңа терминдердің енгізілуіне әкелді.
Фармацевтика ғылымының дамуы: фармакология, фармакокинетика, фармакодинамика, фармацевтикалық технология және басқа салаларды қоса алғанда, фармацевтика ғылымының тұрақты дамуы жаңа терминдер мен ұғымдардың пайда болуына әкеледі. Жаңа зерттеулер мен жаңалықтар ақпарат алмасу және нәтижелерді талқылау үшін нақты терминологияны қажет етеді.
Халықаралық стандарттар мен Реттеулер: Мемлекеттік фармакопея, Еуропалық фармакопея, АҚШ фармакопеясы және басқалары сияқты фармацевтика саласындағы стандарттар мен Реттеулер белсенді түрде әзірленуде және жаңартылуда. Олар фармацевтикалық терминологияда қолданылатын терминдер мен анықтамаларды коммуникацияда біртектілік пен айқындықты қамтамасыз ету үшін анықтайды.
Жалпы, фармацевтикалық терминологияны дамыту ғалымдар, медицина қызметкерлері, реттеуші органдар және басқа да мүдделі тараптар арасындағы байланыста айқындықты, дәлдікті және біркелкілікті қамтамасыз етуге бағытталған. Бұл дәрі-дәрмектерді тиімді және қауіпсіз пайдалану және жалпы фармацевтикалық ғылымды дамыту үшін маңызды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Литературный обзор (Literature review): Систематическое изучение и анализ предшествующих литературных источников, связанных с определенной темой или проблемой, с целью получения обзора актуальных знаний и исследований.
Библиографический список (Bibliography): Перечень литературных источников, использованных в научной работе, диссертации, статье или книге, включая название, авторов, журналы или издания, год издания и другую информацию.
Журнал (Journal): Специализированное периодическое издание, публикующее научные статьи, исследования и обзоры в области фармацевтической науки и практики.
Публикация (Publication): Опубликованная научная статья, книга, руководство или другой информационный материал, доступный для широкой аудитории в печатном или электронном виде.
Первоисточник (Primary source): Оригинальный научный исследовательский документ или статья, содержащая первичные данные и результаты, полученные исследователем самостоятельно.
Рецензирование (Peer review): Процесс оценки и анализа научных статей и исследований квалифицированными экспертами в соответствующей области перед их публикацией, с целью оценки их качества, достоверности и актуальности.
Достарыңызбен бөлісу: |