ТЕРІ ҚҰРЫЛЫСЫ Тері адам денесінің сыртқы жабын мушесі. Теріде,морфофункциялық бірлікте тұратын эпидермисті,дерманы,тері асты шел майын бөледі. Терінің пайда болуы ұрықтың 1 апталығында эктодерма мен мезенхимадан басталады. Эктодерманың ұрық жапрақшасынан –эпидемис, Мезодермадан-дерма мен тері асты шел майы дамиды. Эмбриогенездің 6-7 аптасында ұрық терісінің эпителиі 2 қабаттан тұрады-базалды және перидерма. 7 айлығында ұрықтың терісі толығымен қалыптасып болады. Эпидермис-(тері беті)терінің көп қабатты сыртқы бөлігі. - Эпидермис-(тері беті)терінің көп қабатты сыртқы бөлігі.
- Ол бір-бірінен жасушаларының көлемімен, пішінімен,сондай-ақ қызметімен ерекшеленетін 5 қабаттан тұрады -мүйізді қабат
- -шыны тәрізді қабат
- -дәнді қабат
- -тікенек тәрізді қабат
- -базлды қабат
- Дерма-( нағыз тері)жасушалық элементтер,талшықты субстанция,аралық заттан тұрады.
- Дерма қалындығы 0,49- дан 4,75-ке дейін ауытқып отырады.
- Терінің дәнекер тінді бөлігі айқын шектелмеген 2 қабаттан тұрады-эпителидің астындағысы –емізікті және торлы қабаттан тұрады.
- Дерманың жоғарғы қабаты тікенекті жасушалардың эпителиіне кіріп тұратын емізікшелер түзеді. Ол аморфты, құрылымсыз зат пен коллаген және элластикалық талшықтардан құрылатын дәнекер ұлпаның нәзік талшықтарынан тұрады.Олардың арасында көтеген жасушалық элементтер,тамырлар жүйке үштары орналасқан.
- Гиподерма-(тері асты шел май қабаты)ілмектерінде түрлі көлемде шар тәрізді май жасушалары орналасқан ,дәнекер тінінің жуан будаларынан құралған.Тері асты шел май қабатында қан тамырлары,жүйке бағаналары, жүйке ұштары,тер бездері,шаш қапшытары орналасқан.Тері асты шел май қабаты фасциямен жиі периост немесе бұлшық ет апоневрозымен щектелген.
ТЕРІ ҚҰРЫЛЫСЫ Терінің негізгі қызметі - Тері-ағзаның күрделі физиологиялық қызметтер кешенін атқартын сыртқы жамылғысы.Ол белсенді түрде су,минерал,май,көмірсу,дәрумен,энергетикалық сияқты,зат алмасу үрдістеріне қатысады.
- Тері-көмірсу,токсиндер,айналыстағы иммундық кешендер,антиген мен антидене және басқа да жалпы және тіндік зат алмасу өтімдерінің жинақталған үлке қоры.
- Тері ағзаның барлық маңызды үрдістеріне қатыса отырып, мынадай арнайы қызметтерді атқарады:
иммундық,қорғаныш,секреторлық,рецепторлық және т.б. Тері иммундық мүше.Зақымдалмаған сау тері мен кілегей қабық арнайы пенетрация аппараты жоқ көптеген микроорганизмдерге тосқауыл бола алады. Т-лимфоциттер иммундық жүйенің негізгі элементі болуына байланысты эпидермис кератиноциттерінің айырша безінің эпителиалды жасушаларымен анатомиялық, молекулярлық,фукционалдық ұқсастығы дәлелденген.Керотиноциттер терінің иммундық және қабыну реакцияларына қарсы қатысатын бірқатар арнайы емес медиаторлар мен биологиялық белсенді заттарды өндіреді.Олардын ішінде май қышқылы метаболиттері простагландиндер, лейкотриендер,май қышқылы гидроксидтері т.б. - Тері иммундық мүше.Зақымдалмаған сау тері мен кілегей қабық арнайы пенетрация аппараты жоқ көптеген микроорганизмдерге тосқауыл бола алады. Т-лимфоциттер иммундық жүйенің негізгі элементі болуына байланысты эпидермис кератиноциттерінің айырша безінің эпителиалды жасушаларымен анатомиялық, молекулярлық,фукционалдық ұқсастығы дәлелденген.Керотиноциттер терінің иммундық және қабыну реакцияларына қарсы қатысатын бірқатар арнайы емес медиаторлар мен биологиялық белсенді заттарды өндіреді.Олардын ішінде май қышқылы метаболиттері простагландиндер, лейкотриендер,май қышқылы гидроксидтері т.б.
- Қорғаныс қызметі. Сыртқы ортаның механикалық әсерлерінен қорғайды. Суықтан, ыстықтан, ауру қоздырушы микробтардан, зиянды заттардан да қорғайды.Коллаген және элластикалық талшықтарының беріктігімен және тері асты шел май қабатының созылмалы тосенішінің болуымен байланыстыралы.Тері жамылғысының беткейінде орналасқан мүйізді қабат пен су-майлы мантия оны құрғап қалудан сақтайды.Мұйізді қабат көптеген химиялық және физикалық әсерлерге төтеп бере алады.Тері әртүрлі микробтарға қарсылық көрсете алады.
Секреторлық қызметі.Терінің бұл қызметі кератоциттердің секреторлық касиетімен,имундық реттеуші жасушалардың және тер мен май бездерінің функционалдық қасиетімен байланыстырылады. - Секреторлық қызметі.Терінің бұл қызметі кератоциттердің секреторлық касиетімен,имундық реттеуші жасушалардың және тер мен май бездерінің функционалдық қасиетімен байланыстырылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
