Тіл білімінің 20 ғасырда туған ғылым салаларымен байланысы
жүктеу/скачать 488,55 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жалпы алғанда, XX ғасыр
- Жалпы түркологиядағы сияқты қазақ тілі
- Назарларыңызға рақмет!
Тіл білімінің 20 ғасырда туған ғылым салаларымен байланысыОрындағандар:Мәдібек А.Мұхым А.Оңласын Н.Шерубай Б.ХХ ғасыр жайлыҚазіргі заман тіл білімі жасграмматистерге қарсыкүресте туып, қалыптасты.XIX ғасырдың соңғы онжылы мен XX ғасырдың бас кездерінен бастап Батыс Европа тіл білімінде жас грамматистік бағыт қатты сынға алынды.Жалпы алғанда, XX ғасырлингвистикалық ойпікірлер дамуының жаңа кезеңі болды және әр түрлі бағытта дамып келеді. Әрине, бұл ғасыр ерекшекөтеріп отырған проблемалар-дың барлығы да бұрынғыларғаұқсамайтын мейлінше тыңтуындылар деуге болмайды. Басқа да ғылымдардағы сияқтыжалғастылық желілестік тілбілімінде де бар.Бұл кезеңнін, жаңалығы, тың проблемасы делініпжүргендердің көпшілігі өткен XIX ғасырда дүниеге келген, туа баста-ған ой-пікірдің жанарған, терендей, саралана түскен түрлері. Оның солай еке-нін XХ ғасырда қалыптас-қан лингвистикалық мектептердің еңбектерін талдауда байқауғаболады.Сөздер мен заттар. Бұл —тіл білімітарихында жас грамматикалық бағыттан біржола және үзілді-кесілді бас тарту ұранын тұңғыш көтерген мектеп. Оның өкілдері 1909 жылдан бастап Рудольф Мерингердің (1859—1931) басқаруымен шыға бастаған(Австрияда) «Сөздер мен заттар» деп аталатын журнал төңірегінетоптасқандықтан соның атымен аталған (журнал XX ғасырдың 40 жылдарына дейін шығып тұрды). Бұл мектептің ең көрнекті өкілі — роман тілдері мен жалпы тіл білімінің маманы Австрия лингвисі Гуго Шухардт (1842—1927).
Эстетизм туралы В.Гумбольдттың ізімен фосслер де тілді рухтың көрінісі. Тілге байланысты мәселенің қандайы болса тіл рухы арқылы айқындалады. Тіл- рухтық процесс. Тілдің даму заңын рухтан бөліп алуға болмайды. Қайта соның әрекеті ретінде зерттеу керек дейді. Эстетистер тілдің коммуникативтің ролін әлсіретіп, бірінші орынға оның экспрессивтік қызметін қояды. Олар тіл тарихы мәселесін де дұрыс шеш-кен жоқ.Тілдегі өзгеріс-құбылыстарды реттеп тұратын нәрсе -индивидуалдық рух, тілдің дамуы соған тәуелді. Тілді жасайтын да, қалыптастыратын да, қозғалысқа келтіретін де рух. Сондықтан тіл білімінің міндеті—рухты, тілдік рухты зерттеу деп есептейді. «Адамзат баласы қашанда өзін қоршаған ортадағы заттар мен құбылыстардың мәнін, сыр-сипатын жете білуге тырысқан. Бірте-бірте олардың даму заңдылықтарын ашып, дүние танымын кеңейткен», -деп ғалым Б.Сағындықұлы атап көрсеткендей, таным мәселелері адам баласының назарын әрдайым өзіне аударып келгендіктен, бірде арнайы, бірде қосымша қарастырылған тілтанымдық ұғымдар мен бірліктер, олардың ғылыми-теориялық ұстанымдары бүгінгі күні аса құнды тұжырымдар қатарын құрау үстінде. Олар жаңа когнитивтік концепциялардың дүниеге келуіне түрткі болумен қатар, тіл ғылымын соны әдіснамалық жетістіктер-мен қамтасыз етуге көмектесті. Жалпы түркологиядағы сияқты қазақ тілібілімінде де ерте заманнан бері сөз болыпкеле жатқан бірнеше салалар бар. Олардыңқатарына тілдің де, ол туралы ғылымның данегізіне жататын фонетика, лексикология,грамматика деп аталатын салаларжатады. Бұл үшеуінің әрқайсысы өз ішіненәртүрлі тарау-тармақтарға жіктеледі.Қорытынды Назарларыңызға рақмет!жүктеу/скачать 488,55 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|