Урбанизацияның геоэкологиялық МӘселелері
жүктеу/скачать 360,58 Kb.
|
Урбанизацияның геоэкологиялық мәселелері экология
- Бұл бет үшін навигация:
- ҚАЛА ЖАҒДАЙЫ Қазір Қазақстанда 87 қала мен 200-ден аса қала типтес елді мекендер бар.
- 011 551 адам). Егер ХХ ғасырдың 20-жылдарында қалаларда
- Қарағанды (79,5%) және Павлодар сияқты өндірістік (70,7%) облыстарда басым. Бұл аталған аймақтарда қала халқының басым болуы өнеркәсіптің дамуымен тікелей байланысты.
УРБАНИЗАЦИЯНЫҢ ГЕОЭКОЛОГИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІЖОСПАР
УРБАНИЗАЦИЯ
шеліктеріне сәйкес дамитын әлеуметтік-экономикалық, демографиялық, географиялық секілді көп жақты қырлары бар күрделі құбылыс. Көне латын тіліндегі мағынасы "қалалық" деген ұғымды білдіреді. Яғни, ең қысқаша айтар болсақ, урбанизация, бұл – қала тіршілігі мен тұрмысы және мәдениетінің үстемдікке ие болуы. ҚАЛА ЖАҒДАЙЫҚазір Қазақстанда 87 қала мен 200-ден аса қала типтес елді мекендер бар.Республикада 3 миллионер қала бар: Алматы (1 854556 адам), Астана (1 078 362 адам) және Шымкент (1011 551 адам).Егер ХХ ғасырдың 20-жылдарында қалалардахалықтың 9%-ы ғана тұратын болса, қазір оның үлесі бүкіл қала халқының 57,8%-ын құрайды. Болжам бойынша жақын арада 60%-ға жетеді. Қала халқыҚарағанды (79,5%) және Павлодар сияқты өндірістік (70,7%) облыстарда басым. Бұл аталған аймақтарда қала халқының басым болуы өнеркәсіптің дамуымен тікелей байланысты.МӘСЕЛЕЛЕРКіші қалалардағы өнеркәсіп бір-екі кәсіпорынмен немесе оның мүлдем болмауымен шектеледі. Бұл халықты жұмыс орындарымен, көлік қатынасымен, ауызсумен қамтамасыз етуде күрделі әлеуметтік-экономикалық жағдайдың туындауына себепші болды. Мұндай жағдайда Кентау, Жаңатас, Қаратау, Талғар қалаларына тән. Елде осы қалалардың маңызды мәселелерін шешу мақсатында жасалатын шараларды басқарып, реттеу үшін 2012-2020 жылдарға моноқалаларды дамыту бағдарламасы қабылданған болатын. Бағдарлама аясында инженерлік инфрақұрылымды салу, өнеркәсіптік аймақтарды және индустриялық зоналарды қалыптастыру іске асырылмақ. Қазақстанда атмосфераны ластайтын заттардың максималды концентрациясы басым бірнеше қала бар. Бұлар: Ақтөбе, Алматы, Астана, Қарағанды, Талдықорған, Балқаш және т.б. қалалар. Алматыда ластанудың 15,5%-ы зауыттарға, 23,3%-ы қалааралық көлікке, 58,6%-ы автокөлікке тиесілі. Алматы қаласының ауасында жоғары температурада отынның жануы кезінде пайда болатын азот диоксиді басым. Оның негізгі көздері автокөлік қалдық газдары, ЖЭС-тің ауаға зиянды шығарылымдары, қатты қалдықтарды жағу мен газдың жануы болып табылады. Қаланың лас ауасы тұрғындардың денсаулығына зиян, ал күкірт қосылыстары тарихи сәулеттік ескерткіштерге кері әсер тигізеді. Мұндай қалаларда көмірқышқыл газын сіңіріп, оттегін бөліп шығаратын, шуды төмендететін орман алқаптарын отырғызып, ал өндірістік кәсіпорындарында тазалау сүзгілерін орнату керек. Қала мен қала шегінде шоғырланған өнеркәсіптік, әсіресе энергетикалық, металлургиялық, химиялық және өзге де кәсіпорындар қоршаған ортаға айтарлықтай теріс ықпал етеді. Өнеркәсіптердің отынды жағуынан, түрлі залалды заттардың атмосфераға шығарылуынана, автокөлік газынан қала ауасы ластанып, денсаулыққа қауіп төндіреді. Осының нәтижесінде қала ауасы ауылдық мекендерге қарағанда 15 есе артық ластанған. ҚАЛА ЭКОЛОГИЯСЫ
қанағаттандыруға қолайлы қалада тұратыны мәлім. Алайда қалалар негізгі экологиялық мәселелердің де орталығы болып табылады. 2001 жылы тарихта алғаш рет қалалардағы тұратын халық саны планетадағы адамдардың 50%- нан асты. «демографиялық жарылыс» орын алуда. Кезінде (XIX ғасырдың бас кезінде) экономист Мальтустың өзі халық санының бақылаусыз өсуі азық- түліктің тапшылығына алып келетінін айтқан болатын. Қазіргі таңда кейбір ғалымдардың айтуынша (мысалы, ағылшындық климатолог-ғалым Джеймс Лавлок) Жер үшін 1 млрд немесе соған жақын халық саны оптималды деп есептейді. БОЛЖАМДАР БОЙЫНША 2030 ЖЫЛҒА ҚАРАЙ ҚАЛАДА ТҰРАТЫН АДАМДАРДЫҢ САНЫ АУЫЛ ТҰРҒЫНДАРЫНЫҢ САНЫНАН 2 ЕСЕДЕЙ КӨП БОЛАДЫ ДЕП КҮТІЛУДЕ. СОҢҒЫ ҒАСЫР ІШІНДЕ ҚАЛАЛАРҒА БАЙЛАНЫСТЫ АУҚЫМДЫ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ҚИЫНШЫЛЫҚТАР БАЙҚАЛА БАСТАДЫ, ОЛАР:
ластағыштардың
мегаполистердің халық саны ондаған миллионға жететін одан да ірі урбоареалдарға айналуы;
жасанды адамның табиғатпен тікелей байланысының (көзбен, иіс
(түннің шектен жұмыс істеу және т.б.). НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!Орындаған:Тұрдақын Г.Е Тексерген: Мухитдинов А.М жүктеу/скачать 360,58 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|