Қ азақстан республикасы ауыл шаруашылығы министрлігі
Ұңғыма түб жабдықтарының конструкциясы
жүктеу/скачать 9,92 Mb.
|
Мұнайды өндірудің техникасы мен технологиясы оқу құралы (1)
| 10. Ұңғыма түб жабдықтарының конструкциясы
Ұңғыма түбі конструкцияларын оның кеніштегі орналастыру орнына, қабаттың литологиялық және газдың сонымен қатар өзге факторларға байланысты таңдайды. Кез келген жағдайда ұңғыма түбіндегі конструкциясы: қабаттың түбтік бөлігінің механикалық орнықтылығы, ұңғымалардың түбтерінде түсіру жабдығы, тау жыныстарының құлауын болдырмау; ұңғыма түбіндегіның мұнай қанықпаған қабатымен тиімді гидродинамикалық байланысы; мұнайға қанықпаған және су немесе газға қанықпаған пропластоктарды оқшаулау мүмкіндігі, егер соңғылардан өнім өндіру көздеілмесе; әр түрлі қабаттарға немесе монолитті қабаттың жеке бөліктеріне (қалыңдығы бойынша) іріктеп әсер ету мүмкіндігі; қабаттың барлық мұнай қанықпаған қалыңдығын дренаждау мүмкіндігі. Кен орындарын игерудің геологиялық және технологиялық шарттары әртүрлі, сондықтан ұңғыма кенжарларының бірнеше типтік құрылымы бар. а - ашық түп; б-тізбектің құйрығымен жабылған, оны түсіру алдында тесілген түп; в-сүзгіші бар түп; г-перфорацияланған түп Сурет 48 – Қабатты ашу тәсілдері 1. Ашық түбте (сурет 48, а) шегендеу бағанасының табаны қабаттың төбесі алдында цементтеледі. Содан кейін қабат кіші диаметрлі қашаумен ашылады, бұл ретте ұңғыманың оқпаны өнімді қабатқа қарсы ашық күйінде қалады. Мұндай конструкция жеткілікті тұрақты тау жыныстары кезінде мүмкін; салыстырмалы біртекті қабатта, сазды және сулы қабаттарсыз ісінуге және құлауға бейім балшық салбыраған кезде; қабат ашылғанға дейін жабынның және өнімді қабаттың табанының белгілері туралы жеткілікті нақты деректер болған кезде; бекітусіз қалдырылатын қабаттың салыстырмалы аз қалыңдығы кезінде, сондай-ақ мұндай ұңғыманы пайдалану кезінде жекелеген қабаттарға сайлау әсерінің қажеттілігі туындамаған жағдайда. Пайдалану колоннасын алдыңғы жағдайдағыдай өнімді қабаттың жабынына дейін түсіреді және цементтейді. Сосын ұңғыманы өнімді горизонттың барлық қуатына тереңдетеді және оған хвостовик – сүзгіш түсіреді. Құйрықша жоғары бөлікте воронка тәрізді қонышқа ие, ол шегендеу колоннасының кебісінде орналасқан арнайы жерге отырғызылады. Ашық түбтің маңызды артықшылығы оның гидродинамикалық тиімділігі болып табылады. Ашық ұңғыма түбі бар ұңғыма эталон ретінде қабылданады және оның гидродинамикалық жетілдіру коэффициенті бірлікке тең қабылданады. Сонымен қатар, қажетті қабаттарды сайлау арқылы ашудың және оларға сайлау әсерінің мүмкін еместігі үлкен депрессия жасау кезінде түб маңындағы аймақта опырылу қаупімен бірге Ашық түб пайдалану мүмкіндігін қатты шектейді. Сондықтан барлық ұңғымалар қорының 5% - дан кемі ашық ұңғыма түбіне ие. 2. Егер ұңғыманың түбіндегі сүзгішпен жабдықталса, онда конструкцияның екі нұсқасы болуы мүмкін. Бірінші нұсқа (сурет. 48, б): ұңғыма қабаттың табанына дейін бірден бұрғыланады, қабаттың өнімді қалыңдығына қарсы келетін төменгі бөлігінде алдын ала бұрғыланған кеуектері бар шегендеу бағанасымен бекітіледі, одан кейін баған қыртысының төбесінен жоғары манжеттік құю тәсілі бойынша цементтеледі. Бағананың тесілген бөлігі мен қабаттың ашылған беті арасындағы кеңістік ашық күйінде қалады. Мұндай конструкцияны қолдану шарттары ашық кенжарды қолдануға арналған шарттармен бірдей. Алайда бұл жағдайда забойды неғұрлым сенімді бекіту және тіпті забойдың жанындағы бөлікте жыныстардың ішінара құлауы жағдайында да, колоннаның толық диаметрін кенжардың өзіне дейін сақтауға кепілдік беріледі. Екінші нұсқа (сурет. 48, в): шегендеу бағанасының табаны қабаттың төбесіне дейін түсіріледі және цементтеледі. Қабаттың ашық бөлігінде ұсақ дөңгелек немесе Саңылау кеуектері бар сүзгі орналасқан. Сүзгінің жоғарғы бөлігі мен шегендеу бағанасының төменгі жағы арасындағы сақиналы кеңістік арнайы сальникпен немесе пакермен герметикаланады. Сүзгілердің негізгі мақсаты-құмның ұңғымаға түсуін болдырмау. Бір уақытта ұзындығы 50 - 80 мм және ені 0,8 - 1,5 мм ұзындық саңылаулары бар сүзгілер кеңінен қолданылды. Өнімді қабаттан жоғары құбырлық кеңістікті цементтеу үшін құбырдың сырқы жағында қабат жабынына сәйкес тереңдікте темір воронка бекітеді, ұңғыма қабырғаларына тығыз жабысқан манжетке бекітеді. Манжет үстінде құбырлардан құбыраралық кеңістігіне цемент ерітіндісі өту үшін бірнеше саңылау жасайды, ал төменірек цементтелгеннен кейін оңай бұрғыланатын шойын клапан орнатады. Сонымен қатар, кеуектер перфорацияланған құбырға киінетін металл сақиналардың шеткі арасында жасалған сақина сүзгілер қолданылды. Сақиналардың ұштары арасында периметрі бойынша бірнеше нүктелерде сақиналардың енін анықтайтын калибрленген металл таспадан жасалған төсемдер орнатылды. Кейбір жағдайларда қойыртпақ орналасқан екі тесік кеуектері бар қиыршықтас сүзгілері қолданылды. Құбырлардың арасындағы сақиналы кеңістікке диаметрі 4 - 6 мм сұрыпталған қиыршық тас тегістелді, ол қабаттық құмды ұстап тұратын негізгі Сүзгіш элемент болып табылады. Сондай-ақ, керамикалық ұнтақтың қысымымен пісірілетін металл керамикалық сүзгілер де белгілі. Мұндай материалдан жасалған сақиналар перфорацияланған құбырға киіледі және оған бекітіледі. Металлокерамикалық сүзгілер аз гидравликалық кедергіге ие және құмның ең ұсақ фракцияларын ұстайды. Сонымен қатар, таралмаған сүзгілердің басқа да конструкциялары белгілі. Сүзгіші бар кенжардың конструкциясы сирек және тек цементтелмеген мұнай қанықпаған құм қабаттарын ашатын ұңғымаларда құмды тығындардың пайда болуына қарсы күрес құралы ретінде ғана қолданылады. 3. Тесілген ұңғыма түбі бар ұңғымалар (сурет 48, г) ең кең таралған (қордың 90% - дан астамы). Бұл жағдайда ұңғыманың оқпаны жобалық белгіге дейін бұрғыланады. Шегендеу бағанасын түсіру алдында ұңғыманың оқпаны және әсіресе өнімді қабаттар арқылы өтетін оның төменгі бөлігі геофизикалық құралдармен зерттеледі. Мұндай зерттеулердің нәтижелері мұнай, су және газға қаныққан аралықтарды нақты орнатуға және пайдалану объектілерін белгілеуге мүмкіндік береді. Осыдан кейін ұңғымаға шегендеу бағанасы түсіріледі, ол түбтің қажетті белгіге дейін цементтеледі, содан кейін белгіленген аралықтарда перфорацияланады. Кеңестік және шетелдік тәжірибеде тегіс цементті құюмен және тізбектегі перфорациялы ойыстармен ұңғымалардың төменгі конструкциясы кең қолданысқа ие. Мұндай конструкция кезінде барлық өнімді, су сорғыш және газ сорғыш қабаттар тез және сенімді айырылады. Бірақ оның басқа да кемшіліктері болады. Тізбектің цементтелуі кезінде қабат та цементтеледі, ол түптік аумақтың фильтрациялық қасиеттерінің нашарлауымен байланысты. Тіпті ойықтардың саны көп болғанда да қабаттар ашық түпті ұңғымаларға қарағанда ауданы салыстырмалы аз ұңғымалармен бірлеседі. Сондықтан, мұнайдың ұңғымаға ағыны аз болады. Ойықтардың өте көп санын сол тізбектің беріктігі төмендетуі мүмкін. Тесілген түбі бар ұңғыма келесі артықшылықтарға ие: - ұңғыманы өткізу технологиясын оңайлату және геологиялық қиманың кешенді геофизикалық зерттеулерін орындау; - перфорация ашылмаған әр түрлі қабаттарды сенімді оқшаулау; - өткізілген немесе уақытша консервіленген мұнай қанықпаған аралықтарды ашу мүмкіндігі; - қабаттың забой маңы аймағына интервалдық әсер ету мүмкіндігі (әр түрлі өңдеу, гидрожару, бөлек айдау немесе өндіру және т. б.).); - ұңғыма түбіндегі тұрақтылығы және ұзақ пайдалану процесінде оның өтпелі қимасын сақтау. Құм түзілуіне бейім қабаттарды ашу кезінде перфорацияланған түбі бар ұңғыманы құм жиналуына және ұңғыма түбіне құмды тығындардың түзілуінен сенімді қорғауды қамтамасыз етпейді. Сондықтан борпылдақ коллекторларды ашу кезінде перфорацияланған аралыққа қарсы құмнан қорғау үшін құмды кідірту үшін қосымша сүзгі орналастырылады. Алайда бұл жағдайда қабаттық сұйықтық ағынының сүзу кедергісі күрт өседі. Сонымен қатар, перфорацияланған түп перфорациялық кеуектерде ток желілерін қоюландырады, бұл ашық түбпен салыстырғанда фильтрациялық кедергінің артуына әкеледі. жүктеу/скачать 9,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|