Педагогиканы философиядан алып, оның ғылым ретінде қалыптасуына үлкен үлес қосқан.
Оқытудың ең негізгі және ұтымды түрі сыныптық-сабақтық жүйе деп белгілеген.
оқыту теориясын ғана емес, тәрбие теориясын да қамтыған «Ұлы дидактика» еңбегінің авторы;
Оқу материалын оқушыларға түсінікті етіп баяндау үшін өте қажетті дидактикалық принциптерді (көрнекілік, жүйелілік, бірізділік) ұсынды;
Оқытудың төмендегідей кезеңдерін береді: автопсия (өзбетті бақылау); автопраксия (практикалық әрекет); автохрессия (меңгерілген білім мен іскерлікті қолдану); автолексия (өз еңбегінің нәтижесін әңгімелеу іскерлігі); сондай-ақ, білім беру кезеңінің адамның жасына сәйкестігі.
Я.А.Коменскийдің педагогикалық идеяларының мәні мынада:
Я.А.Коменскийдің педагогикалық идеяларының мәні мынада:
жалпы мен ерекшенің, тұтастық пен жеке бөліктердің, даму мен тәрбиенің, білім берудің қоғамдық жүйесімен тұтастай жеке тұлғаның табиғи да баяу еркін дамуының, дербес және қоғамдық дамудың бірлігі;
тәрбиенің үш құрамдас бөлігі: ғылыми білім алу, адамгершілік тәрбиесі, діни тәрбие;
адам - табиғаттың перзенті, сондықтан барлық педагогикалық құралдар адамның табиғатына сәйкес болуы қажет. Тәрбиенің «табиғатқа сәйкестігі» принципі дегеніміз адамның рухани өмірінің заңдарын зерттеу мен олармен барлық педагогикалық әсер етулерді үйлестіру;
табиғатты, адамды және оның іс-әрекетін басқаратын басты принциптердің бірлігін мойындауы;
Білім беру мен оқытудың оқушылардың жас ерекшелігіне сәйкес жүруін, жеке пәндердің өмірмен байланысты салыстырмалы әдістермен оқытылуын талап етті;
оқыту мен тәрбиелеу мақсатының тығыз байланысты болуын талап етті;
ана тілі негізінде жан-жақты білім беру;
оқытуға қойылатын негізгі талаптар: оқытуды ертерек бастау, оқу материалының баланың жасына сәйкестігі. Оқытудың «жақыннан алысқа», «белгіліден белгісізге», «қарапайымнан күрделіге», «нақтылыдан абстрактіліге» қарай көшіп отырудың ережесінің құрылуы;
танымның үш көзі: сезім, ақыл, сенім;
тәрбие мақсаты тек қана білімді меңгеру ғана емес, моральдық сапаларды дамыту да (ең алдымен, шыншылдық, батылдық, өз күшіне сенімділік);
бәрін де барлығына оқыту.
Пәнаралық байланыс туралы: «өзара байланысы бар нәрселердің бәрі, сондай байланыс күйінде оқытылуы керек».
