БИНЕ  АЛЬФРЕД  (1857-1911)

117

хологиясы» (1886), «Экспериментал- 

дық  психологияға  кіріспе»  (1894), 

«Ақыл-ой дамуын зерттеудің әдісте- 

месі» (1922) т.б.

БИОГЕНЕТИКАЛЫҚ  зАҢ  (грек. 

bios – қаз. өмір және genesis – тууы, 

пайда  болуы)  –  табиғаттағы  әрбір 

тірі ағзаның жеке дамуы (онтогенез) 

кезінде сол түр эволюциясының (фи- 

логенезінің) аса маңызды кезеңдерін 

қысқаша және жылдам қайталап өту 

заңдылығы. Мұны заң ретінде алғаш 

неміс ғалымы Э.Геккель тұжырымда- 

ды  (1866).  XIX  ғасырдың  соңы  мен 

XX ғасырдың басында эволюциялық 

биология  идеяларының  психология- 

ға енуімен байланысты биогенетика- 

лық  заңға  сүйеніп,  жануарлар  мен 

адамның мінез-құлқы, психикасы қыз- 

метінің  дамып,  өзгеру  механизмін 

түсіндірмекші  болған,  әсіресе  оның 

ұрықтық дамуында өз түрі дамуының 

ерекшеліктерінің  қайталауын  ең  ал- 

ғашында  мұны  Ч.Дарвин  байқаған. 

Американдық  психологтар  С.Холл, 

Дж.Болдуин және т.б. адамның жас- 

тық  дамуын  антропогенездің  қайта- 

лануы  және  адамзаттың  тарихи  да- 

муы  ретінде  түсіндірді.  Осылайша, 

ерте  балалық  шақ  алғашқы  қауым- 

дық өнім мен тамырларды жинау ке- 

зеңімен, 5 жастан 12 жасқа дейінгі шақ 

аңға шығу кезеңімен, ал ересектік шақ – 

кәсіптік  өндіріс  кезеңімен  және  т.б. 

салыстырылды.  Б.з.  жаратылысты 

зерттеушілер  Ф.Мюллер  мен  Э.Гек- 

кельдің баланың психикалық дамуын 

онтогенезбен  (ағзаның  жекелік  да- 

муы) және филогенезбен (ағзаның та- 

рихи дамуы) салыстыруға байланыс- 

ты енгізілген түсінік. Баланың дамуын 

зерттегенде биологиялық эволюция- 

сына басымырақ сүйенеді.

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: