12
мəдениетiне,
оқу-ағартуына
жақсы
қызмет
еттi.
Байтұрсынов жасаған жаңа жазу күнi бүгiнге дейiн
қолданыс тауып келедi: Қытай Халық Республикасы,
Ауғанстан, Иран сияқты елдердегi қазақ бауырластарымыз
сауаттарын осы жазумен ашып, баспа дүниелерiн осы
графикамен шығарады. Шетелдiк бауырлас қазақтарға
арнап, осы күндерде өзiмiз шығаратын “Бiздiң Отан” атты
газетiмiз де Байтұрсынов реформалаған араб жазуын
пайдаланады, ол ұсынған емле ережелерiн ұстайды.
Зәки АХМЕТОВ:
Ахмет Байтұрсыновтың “Əдебиет танытқыш” атты
кiтабын алсақ, бұл еңбек Ахмет Байтұрсынов қазақ тiлi
ғылымының негiзiн салумен қатар, қазақ поэзиясының
теориялық мəселелерiн ғылыми тұрғыдан баяндауда да көп
жаңалық ашқанына дəлел бола алады. “Əдебиет
танытқышта” негiзiнен поэтика, стилистика, өлең
құрылысына қатысты мəселелер көбiрек сөз болады. Автор
үлкен тiлшi-ғалым болғандықтан, оның қазақ поэзиясының
ерекшелiктерiн осы мəселелерге байланысты тексерiп
талдайтыны түсiнiктi. Автор поэзия тiлiнiң бейнелiлiгiн,
сөз қолдану тəсiлдерiн мұқият зерттеп теңеу, ауыстыру
(метафора), алмастыру (метонимия), шендестiру, арнау,
қайталақтау, дамыту, бүкпелеу секiлдi ұғымдарды əдеби
термин ретiнде қолданады. Сөйлемдердiң синтаксистiк топ
болып бiрiгуiн оралым, қайшы оралым деген сияқты
түрлерiн ажыратып көрсетедi. Қазақ өлеңiнiң ырғақтық
құрылыс-жүйесiн айқындай бунақ, тармақ, шумақ
ұғымдарын қалыптастырады.
Достарыңызбен бөлісу: