Қ. Т. Сапаров г.ғ. д., С. Торайғыров ат
Топографиялық картаның (планның) басты қасиеті
жүктеу/скачать 5,58 Mb. Pdf көрінісі
|
| Топографиялық картаның (планның) басты қасиеті – оның
масштабтылығы. Масштаб – картадағы, пландағы немесе профильдегі кесінді ұзындығының (ℓ) жер бетінде өлшенген қашықтықтың (D) салынды ұзындығына (d) қатысы, яғни ℓ = 1 = 1 d d: ℓ М мұнда М – салынды ұзындықтың кішірейтілуінің дәрежесі. Топогеодезиялық құжаттарда (карта, план, профиль) міндетті түрде сандық, атаулық және сызбалық масштабтар көрсетіледі. Сандық масштаб – алымы 1 санына тең тұрпайы бөлшек 1:М. Атаулық масштаб – сандық масштабқа қатысты 1 см кесінді ұзындығына жер бетінде неше метр салынды ұзындық сәйкес келетіндігінің есебі. Сызбалық масштаб – бұл сандық пен атаулық масштабтардың ұштастырылғын түрі. Ол бойлық немесе көлденең бейнелі болып келеді. Топокарталар мен пландар үшін жалпы қабылданған сандық және атаулық масштабтар мынадай: Сандық масштабтар Атаулық масштабтар Топокарталар үшін 1:1000000 1 см – 10000 м немесе 1 мм – 1000м 1:500000 1 см – 5000м « 1 мм – 200м 1:200000 1 см – 2000 м « 1 мм – 200 м 1:100000 1 см – 1000 м « 1 мм – 100 м 1:50000 1 см – 500 м « 1 мм – 50 м 1:25000 1 см – 250 м « 1 мм – 25 м Топопландар үшін 1: 10000 1 см – 100 м « 1 мм – 10 м 1:5000 1 см – 50 м « 1 мм – 5 м 1:2000 1 см – 20 м « 1 мм – 2 м 1: 1000 1 см – 10 м « 1 мм – 1 м 1: 500 1 см – 5 м « 1 мм – 0,5 м Ескерту. Профиль үшін пайдаланылатын масштаб 10 есе іріленеді. Масштаб бойынша есеп (тура және кері есептер) шығару оның атаулануынан басталады. Сондықтан атаулау іс-әрекетіне өте зерек болу керек. |