1- дәріс. Әлеуметтану және әлеуметтанудың болашағы
Герберт Спенсер (1820-1903)
жүктеу/скачать 225,45 Kb.
|
лекция
- Бұл бет үшін навигация:
- Эмиль Дюркгейм (1858-1917)
| Герберт Спенсер (1820-1903)Әлеуметтанудың алғашқы ғалымдарының бірі- британдық философ-ғалым Герберт Спенсер болды. Спенсер әлеуметтік және табиғи өмірдің дамына эволюция себеп болды деп санайды. Ол қоғамды алып жаратылысқа ұқсатады: жүрек пен өкпе ағзаның өмірін қамтамасыз ету үшін бірігіп жұмыс істейтіні сияқты қоғамның бөліктері де қоғамды сақтау үшін бірге жұмыс істейді. Бұл идеялар арқылы Спенсер әлеуметтік зерттеулерді бағыттайтын екі негізгі қағиданы қалыптастырды. Біріншіден, ол «әр қоғам-қоршаған ортаға бейімделу» деп түсіну керек деген қорытындыға келді. Бұл бейімделу қағидаты бойынша қоғамды түсіну үшін өсу мен өзгерістер процесіне баса назар аудару керек. Бұл сондай-ақ қоғамды ұйымдастырудың бір ғана жолы «дұрыс» болмайтынын білдірді. Керісінше, түрлі жағдайларға байланысты қоғам да өзгеріп отыратынын байқатады.
Спенсердің әлеуметтануға қосқан екінші үлесі-оның ғылыми әдіске қатысты ұстанымы болды. Өз заманындағы көптеген ғалымдармен салыстырғанда Спенсер зерттеу барысында моральдық бейтараптық мен мұқияттың маңыздылығын дәлелдеді. Таптық жіктеліске, патриоттық және теологияға деген жалған көзқарастар туралы еңбектерінде ол әлеуметтаанушыларға қоғамды зерттеген кезде өз пікірін және қалауын таңбауы керектігін ескертті. Эмиль Дюркгейм (1858-1917) Эмиль Дюркгеймнің өмірі Маркстың өміріне ұқсас болды. Алайда Маркс Англияда қуғынға ұшыраған кезде, Дюркгеймнің ең таңдаулы университеті-Сорбоннада профессор болып қызмет етті. Дюргеймнің басты идеяларының бірі- «әлеуметтік тұрақтылық- әлеуметтік тәртіп пен еркіндіктің арасында лайықты теңгерім болуын қажет етеді» деді. «Суицид» деп аталатын зерттеуінде Дюркгейм қатаң тәртіп пен шексіз еркіндік адамдардың өзін-өзі өлтіруіне себепкер болатынын айтады. Жазмыштық (фаталдық) суицид қоғамда еркіндік аз және тәртіп қатал болған жағдайда орын алады: әлеуметтік институттар мінез-құлыққа шектеу қойған кезде адам өзін торға түскендей сезінеді. Ал аномалиялық суицид еркіндік тым көп, тәртіп тым аз болғанда өршіп кетеді: қоғамның ықпалы жеке адамның ынталылығын ескермейді. Мысалы: қазіргі уақытта ата-анасынан, дінненғ мектеп пен сыныптастарынан аулақтау жүретін жас америкалықтар арасында өз-өзіне қол жұмсау көрсеткіші жоғары, себебі олар аталмыш тараптардан қандай да бір ббақылауды сезінбейді. жүктеу/скачать 225,45 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|