Қазіргі ғылымдағы ұтымдылық жəне коммуникация философиясы 1
Гуманитарлық-педагогикалық факультеті
Павлодар мемлекеттік университеті С. Торайғыров,
г. Павлодар, Павлодарская область, Республика Казахстан.
A.Zh. Sarinova
1
Philosophy of rationality and communication in modern science 1
Faculty of Humanities and Education,
Pavlodar State University named after S. Toraigyrova,
Pavlodar, Pavlodar region, Republic of Kazakhstan
Андатпа
Бұл мақалада «тиімді коммуникация «жəне» коммуникативтік рационалдылық «теориялары
талданды. Осы мақалада келтіріледі негізгі ұғымдар философия ұтымдылық жəне коммуникация, оның
негізгі белгілері мен критерийлерін түсіну əр түрлі көріністер, танымал ғалымдар. «Рационалды ком-
муникация», «ұтымдылық коммуникациясы», «ұтымдылық» терминдеріне, теорияларда əлеуметтік
прогресті пайдалануға ерекше көңіл бөлінеді. Коммуникативтік үдерістің механизмдерін жəне оның
негізгі сипаттамаларын көрсететін рационализмнің көпаспективті талдауы келтіріледі. Сондай-ақ,
Ю. Хабермастың зерттеулері, оның ұтымды критицизмі, коммуникативтік əрекеті, қоғамдық өмірді
жəне оның еңбегін ізгілендіруде «коммуникативті іс-əрекет теориясы»қарастырылады. М. Вебер
бойынша жан-жақты коммуникативтік кеңістік ретінде əлемді ұтымды ету идеясы келтіріледі, ол
ұтымдылықтың өсу тəртібімен əлеуметтік əрекеттің төрт сипатталған түрін ұсынды. Бүгінгі таңда
түрлі бағыттар мен аспектілерде зерттелетін коммуникативті проблема ашылды.
Түйін сөздер: рационалдылық, коммуникация, рационалдылық коммуникация, коммуника-
цияның рационалдылық, рационализм.
Summary
This article discusses the theory of «rational communication» and «communicative rationality.»
This article provides the basic concepts of the philosophy of rationality and communication, their main
features and criteria for understanding various representations of famous scientists. Particular attention
is paid to the terms “rational communication”, “communication of rationality”, “rationality”, the use in
theories of social progress. A multidimensional analysis of rationalism is presented, demonstrating the
mechanisms of the communicative process and its main characteristics. It also examines the studies of J.
Habermas, his rational criticism, communicative actions, in the humanization of public life and his work
“Theory of communicative action”. The idea of rationality of the Universe as a universal communicative
space according to M. Weber is presented, which presented the four types of social action described by him
in ascending order of rationality. The problem of communicativeness is revealed, which is being studied
today in various directions and aspects.
Keywords: rationality, communication, rational communication, communication rationality,
rationalism.
1, 2020 ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ ВЕСТНИК КАЗАХСТАНА
73 МРНТИ 14.01.11