Бiрiншiлiк семіру.
Бiрiншiлiк семiрудiн май тiнi мен гипоталамустын арасындагы өзара катынастардын бузылуынан туындайды. Онын жалпы мөлшерi организмдегі май тiнiнiң мөлшерiне тiкелей байланысты және әйелдерде, еркектерге караганда, кебiрек болады. Қалыптыда лептин гипоталамустын вентромедиалдык ядроларына әсер етедi де тойыну сезімін туындатады. Сонымен бірге, ол жылу ендiру орталыгын сергітіп, симпато-адренергиялык жүйенін белсенділігін көтереді. Осыдан термогенез артып, норадреналиннiн әсерiнен май тiндерiнiң ыдырауы күшейеді. Оның әсерінен негізгі алмасу көтеріліп, оттегіні пайдалану жогарлайды және липолиздiн баска жолдары да артуы ықтимал. Лептиннiң әсерiнен вентролатералдык ядроларда нейропептид Y өндiрiлуi азаяды. Бул нейропептид:
- аштык, сезiмiн туындатып, тәбет аш; кейбiр эндокриндік бездердiн гипофиз аркылы және гипофизден тыс реттелулерiне катысады;инсулин ендiрiлуiн арттырады;адипоциттерде май жиналуына әкеледі.
Яғни біріншілік семірудің дамуы май жасушаларында лептиннiн жеткiлiксiздiгiне байл . Онын жеткiлiксiздiгi гендiк акаулардың нәтижесiнде:
лептиннiн аз түзілуінен; гипоталамустын вентромедиалдык ядроларынын нейрон-дарында лептиннiң әсерiн кабылдайтын рецепторлар болмауынан. Бұл кезед липтин жеткілікті болғанымен гипоталамусқа әсер ете алмайды Сүйтіп гипоталамустын аштык сезiмiнiн орталыгы нейропептид Y-дi көп өндіреді .
Семіру ішкен тамактын мөлшерiнен гана емес, онын сапалык курамынан, коректену тортiбiнен де кеп байланысты. Тамактын курамында нәруыздардын аздыгы семiруге себеп болып табылады . Тамак ішу сирек және бiр iшкенде мол болса, олда семіруге әкеледi. Бул кезде организмдегі инсулиннiн денгейi жогары деңгейде узак усталып турады. Тамакты тым кеш, жатар алдында ішуде дененiн толуына қауiп төндiредi. Бiрiншiлiк семiру кезiнде артык салмактан арылу әлi адамнын толык сауыгуы емес. Бүл кезде көптеген дерттік өзгерістер сакталып калады және олар әртүрлi бузылыстарга әкелуi ыктимал.
Салдарлық семіріу Жүйкелік-эндокриндiк бузылыстардың нәтижесiнде дамиды . Бұл семіру түрі лептиннiн немесе лептиндi кабылдайтын гипоталамустагы рецепторларға байланысты емес . Семірудің бүл түрін: - гипоталамустык-гипофиздік (орталықтык) семіру ж\е баска эндокриндік бездердiң кызметтерiнiң бұзылыстарымен байланысты (шеткерілік) семіру - деп ажыратады.
орталықтық түрі гипоталамус пен гипо- физдін көптеген бүлiнiстерi кездерiнде байкалады. Бул буліністерге: гипоталамустын вентромедиалдык орталыгынын жаракаттан, өспе өсуінен, қан куйылуынан, энцефалит дамуынан бүлiнiстерiн келтiруге болады.Салдарлык семірудің шеткерiлiк түрi: Иценко-Кушинг синдромы, инсулинге тәуелсiз кантты диабеттің 2-түрі, гипотиреоз, гипогонадизм, инсулинома т.с.с. шеткері бездердiн дерттері кездерiнде байкалады.
Салдарлык семiрудiн орталыктық түрін біріншілік семіруден айырып тану ажырату үшін наукастын көктамыр iшiне люлиберин енгiзiп, сынама өткiзедi. Бул кезде бiрiншiлiк семiздiгi бар адамдардын 1 литр канына шакканда пролактиннiн денгейi жарты сагаттан кейін 200-300 хө дан көтеріледі . Ал, орталыктык салдарлык семiру кезiнде енгiзiлген люлиберинте организмде жауап ретінде пролактиннің кқп өндірмейді . Көп жағдайда орталық семіру белгілі мөлшерде гипогонадизммен кабаттасады және бундай адамдар тамакка комагай болып келедi.
Достарыңызбен бөлісу: |