1. Анатомия пәні мен оның міндеттері, зерттеу әдісі, түрлері
жүктеу/скачать 0,49 Mb.
|
1. ÐнаÑÐ¾Ð¼Ð¸Ñ Ð¿ÓÐ½Ñ Ð¼ÐµÐ½ онÑÒ£ мÑндеÑÑеÑÑ, зеÑÑÑÐµÑ ÓдÑÑÑ, ÑÒ¯ÑлеÑÑ-melimde.com
| 3. Сүйектің құрылысы, химиялық құрамы, қасиеттері.Сүйек құрылысы.Адам қанқасындағы сүйектердің үлкен-кішілігі мен пішіні әр түрлі. Сүйектер ұзын, қысқа, жалпақ та болуы мүмкін,
Ұзын сүйектерді жілік деп атайды. Бұл сүйек тығыз заттан тұрады. Олардың іші қуыс, жілік қуысында майы көп, дәнекер ұлпасы - жілік майы болады. Жіліктің екі басы сүйек кемігінен түзіледі. Жіліктің басы шеміршек арқылы бөлініп тұрады. Ұзын сүйектер осындай құрылысы арқасында берік әрі жеңіл болады. Металдан немесе пластмассадан жасалған іші қуыс түтіктердің ұзындығы мен диаметрі дәл сондай, сол материалдан жасалған тұтас біліктің беріктігіндей болатыны мәлім. Сүйек ұлпасының қабатшалары сүйектің көбірек созылатын немесе сығылатын бағытына қарай айқасып орналасады. Сүйектің берік әрі жеңіл болуы сүйек кемігінің осындай құрылысына байланысты. Сүйек қабатшаларының аралығы кемік майға толық болады, ол қан жасайтын мүше. Қысқа сүйектер денеге мықтылық қасиет береді және иілімді жерлерде орналасады. Қысқа сүйектер негізінен кеміктен құрылады. Олар: омыртқа, табан мен қол сүйектері. Жалпақ сүйектер жұқа болады. Бұларға бас сүйек, жамбас, кеуде қуысындағы қабырға, жауырын, самай, бет және жақ сүйектері жатады. Сүйектің қуыс кеңістігі мен оның кемігіне сүйек майы толы болады. Сүйектің сырты сүйек қабығымен қапталады. Бұл жұқа, бірақ сүйектен бірігіп өскен дәнекер ұлпаның тығыз қабаты. Сүйек қабығы арқылы қантамырлары мен жүйкелері өтеді. Сүйектің шеміршекті ұшында сүйек қабығы болмайды. Сүйектің құрамы. Сүйек денекер ұлпасының бір түрі. Ол өте тығыз ұлпа. Сүйекті жасушалары мен олардың өсінділерінен, жасуша аралық сұйықтық толған өте ұсақ өзекшелер қоршап жатады. Осы сұйықтық арқылы сүйек жасушалары қоректенеді және тыныс алады. Сүйек жасушаларының өзегі арқылы қан тамырлары мен жүйкелері өтеді. Сүйектің 30-% органикалық және 60-% бейорганикалық заттардан тұрады. Оның құрамында не бары 10% су болады. Органикалық және бейорганикалық заттар сүйекке иілгіштік, серпімділік және мықтылық қасиет береді. Сүйектің қаттылығы негізінен бейорганикалық заттарға байланысты. Ал сүйектің иілгіштігі мен серпімділігі органикалық қосылыстарға байланысты. Бейорганикалық заттардың қаттылығы мен органикалық қосылыстар серпімділігінің үйлесуінен сүйек берік болады. Жас балалардың сүйегінде бейорганикалық заттардан органикалық заттар көп, бұл оған иілімділік және серпімділік қасиет береді, сондықтан да ол өте сирек сынады. Адамның жасы ұлғайған сайын бейорганикалық заттар көбейеді, сүйек сынғыш болады. Бұл әсіресе кәрі адамдарда жиі байқалады. Бұл деректерді аяқ киім өңдегенде ескерген жөн. Сүйектің химиялық құрамына ішкі секреция бездері әсерін тигізеді. Қалқанша безінің қасындағы бездердің гармоны сүйектің органикалық және бейорганикалық заттар құрамын реттейді. Сүйектерді жіктеу.Анатомия сүйектерді пішіні (құрылысы), қызметі және дамуына қарай жіктейді. Осы негіздерге орай сүйектерді ұзын, қысқа түтікше, қысқа, ұзын, сесам тәрізді (кеуекті), бассүйек, жамбас, иық белдеулерінің жалпақ және аралас түрлеріне бөледі. Ұзын түтікше сүйектерге иық, шынтақ, шыбық, ортан жілік, асық жілік (жіліншік) жатады. Олар тығыз және кеуекті (кемік) заттардан құралған. Әр түтікше сүйектің екі басы эпифиз және орта бөлігі (диафиз) бар. Бұл сүйектер таяныш, қимыл-қозғалыс, қорғаныш қызметтерін атқарады. Қысқа түтікше сүйектер қатарына алақан, саусақ табан, башпай сүйектері жатады. Олар ұзын түтікше сүйектер сияқты да, қимыл-қозғалыстың біршама қысқа тетігі болып есептеледі. Ұзын кеуекті (кемікті) сүйектерге қабырға және төстік жатады. Олар негізінде кемік заттан құралып, тығыз затпен қапталған. Бұл сүйектер таяныш, қорғаныш қызметін атқарады. Қысқа кеуекті сүйектерге омыртқа, білезік, толарсақ сүйектері жатады. Олар негізінде таяныш қызметін атқарады. Сесам тәрізді сүйектерге тобық, тізе қақпағы, бұршақ тәрізді қолбасының және табанның сесам тәрізді сүйектері жатады. Олар буындардың жанында орналасады да, құрылуына және қимыл-қозғалысына септеседі. Бірақ қаңқа сүйектері мен тіке байланыспайды. Жалпақ сүйектерге қорғаныш қызметін атқаратын бассүйектері мен белдеулердің таяныш және қорғаныш қызметтерін атқаратын жауырын, жамбас сүйектері жатады. Жалпақ сүйектердің ортасы кемік, ал сырты тығыз заттан құралған. Аралас сүйектерге бассүйектің төменгі жағының бірнеше бөліктен қосылып біткен самай, шүйде сүйектері жатады. Бөліктердің пішіні мен құрылысы әр түрлі болуы мүмкін жүктеу/скачать 0,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|