1 Қазақстан аумағындағы тас ғасырына қатысты археологиялық ескерткіштердің ашылуы
Саяси сенімсіздік пен халықтарды Қазақстанға күштеп депортациялау
жүктеу/скачать 361,01 Kb.
|
Сессия аза стан тарихы (4)
- Бұл бет үшін навигация:
- Кеңестік білім беру жүйесін құру.Арабтан латынға ,кейін кириллицаға көшу
Саяси сенімсіздік пен халықтарды Қазақстанға күштеп депортациялау-ұлттық ар-намысты кемсітудің үлгісі Саяси қуғын-сүргін жəне халықтар депортациясы жиырмасыншы жылдардан бастап елуінші жылдарға дейін жалғасты.Кеңес Одағын мекендеген халықтардың қай-қайсысы болсын сталиндік зорлық-зомбылықтан, геноцид пен этноцидтен, саяси қуғын-сүргіннен аман қалған жоқ. Кеңес үкіметі жылдарында жекелеген партия, кеңес, комсомол қызметкерлері ғана емес, тұтас бір халық сенімсіз де сатқын ұлт қатарына жатқызылып, тарихи атамекенінен күштеп жер аударылды. Депортация латынша – «қуғындау», «көшіру» деген мағынаны білдіреді. Халықтар депортациясын белгілі бір ұлт өкілдерінің белгілі бір іс-əрекеттеріне байланысты елден қуылуы деп түсіну қажет. 1920-1950 жылдары тұрғындарды күштеп көшіру сталиндік қуғын-сүргіннің негізгі құрамдас бір бөлігіне айналды. Жалпы КСРО-да депортацияға ұшырағандардың саны 1920 жылдан 1949 жылға дейін 3,2 миллион адамға жетті. Жоғарыда аталған күштеп жүргізілген депортациялардың ішінде мерзімі жағынан большевиктік əлеуметтік-таптық геноцид бірінші болып жүзеге асырылды. Кубань казактары, зиялылар, діни адамдар алғашқы большевиктік тəжірибенің құрбанына айналды. Одан кейін кулақтар мен байларды тап ретінде жою басталды. Кеңестік білім беру жүйесін құру.Арабтан латынға ,кейін кириллицаға көшу 1919 жылы желтоқсанда В.И. Ленин «РКФСР халықтары арасында сауатсыздықты жою туралы» Декретке қол қойды. 1920 жылдан бастап большевиктер Лениннің тапсырмаларын жүзеге асыра отырып, барлық жерде сауатсыздықты жою жөніндегі төтенше комиссиялар құруға кірісті. Олар хат танымайтындарды есепке алуды, мұғалім кадрларын даярлау, мектептер мен қысқа мерзімді курстар ұйымдастырумен айналысты. Курстарда оқу мен жазуды үйретумен шектелмей, табиғаттану, бухгалтерлік есеп, əн сабағы, сурет салу т.б. пəндерді оқытты. Белгілі бір дəрежеде идеология мəселесі де қатар жүргізілді. Осы мақсатта кеңестік билік органдары Алаш қайраткерлері мен халық ағартушыларын тартты. 1929 жылға дейін Қазақстанда араб жазуы пайдаланылды. ХХ ғасырдың басында Ахмет Байтұрсынұлы ұсынысымен қазақ фонетикасының ерекшеліктері ескеріліп жасалған, араб графикасына негізделген «төте жазу» пайдаланылған. 1929-40 жылдар аралығында латын графикасына негізделген əліпбиді жазу жүйесіне енгізіп, 1940 жылдан бері қарай кирилл графикасы əліпбиін қолданып келеді. Мысалы, айта кетсек, Қазақ тілі үшін əр кезеңдерде жəне əр аймақтарда келесі жүйелер Қазақстан Республикасында - кирилл жазуы негізінде, ресми түрде Қазақстанның бүкіл жерінде жəне Моңғолияның Баян-Өлгей аймағында пайдаланылған. Тағы да көршілес Қырғызстан, Ресей, Түрікменстан жəне Өзбекстан елдерін бірыңғай мекендеген қазақ жұрты пайдаланады, сонымен бірге басқа ыдыраған КСРО республикаларында да пайдаланылады. Сонымен қатар Түркия, Германия, АҚШ т.б. батыс елдерінде қазақ диаспорасы əртүрлі қалыпты емес латын жазуын пайдаланады. жүктеу/скачать 361,01 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|