1. Қазақстандағы тәуелсіздік дәуіріндегі қала құрылысының негізгі тенденциялары
Қазақ зергерлік бұйымдарының типологиясы
жүктеу/скачать 52,29 Kb.
|
| 44. Қазақ зергерлік бұйымдарының типологиясы
Қазақ ұлттық әшекейлері-бұл жай ғана зергерлік бұйымдар емес. Бұл-ұлттық мәдениет пен тарихтың күрделі бөлігі. Қазақ зергерлерінің зергерлік өнерінің негізгі бағыты - әйел әшекейлері. Олардың танымалдығы әйелдердің асылдарға деген сүйіспеншілігі ғана емес, ұлттық салт-дәстүрлермен де байланысты. Бұл бұйымдардың материалдарын, нысандары мен ою – өрнектерін таңдауда көрінеді- олардың барлығы сәндік ғана емес, сонымен қатар, сакральды, сиқырлы, қорғаныс функциясын іске асыра отырып, белгілі бір мағыналы жүктемені көтереді. Сондықтан да қазақ қыздары туғаннан қайтыс болғанға дейін әшекейлердің қандай да бір түрлерін алып жүрді, қазақ әшекейлері өзінің иесі туралы бәрін айтып бере алады: ол тұрмыста немесе жалғыз , оның жасы қандай, оның туған жері, отбасы бай ма Алғашқы әшекейлер әр түрлі сақтаулар түрінде сәби жасында қызға кигізілді, әр түрлі сақтар, тұмардар баланың аяғына немесе қолына байлап, бас киімге (тақия) тігілді немесе басы үстінде ілінді. Қыз баланың амулеті (туғаннан бастап бесікке дейін киген) Кішкентай қыздар өздерінің алғашқы әшекейлерін киіп жүрді: сырға және қысқа дизайн білезіктері.Уақыт өте ауыр болды, соғыс, шабуылдар, азшылық жылдары аштық жылдармен ауыстырылып, ең қорғалмаған, әлсіз балалар болды, сондықтан өз баласын жаман көзден, аурулардан қорғау үшін, бала аман қалу үшін - қазақтар амулет (тұмар) көмегіне жүгінген. Туылу белгілері мен елтаңбасы бар Тұмар.Олардың саны да артты (бай отбасында қыздардың салмағы 3 кг-нан астам күміс жинаған), үйлену тойына апогеяға жеткенде: ең сәнді және бай қалыңдықтың зергерлік жиынтығы болды. Қазақтар өз қолдарын білезікпен (білезік) әшекейлеп, кейде көптеген білезіктер мен жүздер қыздың қолын толығымен жабады. Тұрмысқа шыққан соң, әйел жаңадан өз әшекейлерді неғұрлым қарапайымға өзгерді. Дәстүрлі қазақ зергерлік бұйымдары күміс пен алтыннан жасалған.Өз жұмысында зергер-шеберлер мен асыл тастарды (яшма, халцедон, аметист, Бирюза, сердолик, Маржан, хрусталь) және асыл тастарды (топаздар, інжу, Рубин) кеңінен пайдаланған екен. Олай болса, сұлулықтың нышаны болған ұлттық әшекейлерімізге қысқаша шолу жасап өтейік. ⠀ 🔹Алқа – омырауға тағатын, көбіне күмістен жасалатын көркемдік бұйым. 🔸Білезік – күмістен, алтыннан соғылады. Жасалуына қарай алтын білезік, күміс білезік, құйма білезік, сағат білезік, топсалы білезік, бұрама білезік, қос білезік т.б. түрлері бар. 🔹Жүзік – қымбат тастардан көз орнатылған жалпақ сақина түрі. Оның еркектер де, әйелдер де салатын түрлері болады. Отау жүзік, құдағи жүзік, қарала жүзік, ақық жүзік деген атауы бар. Т.б жүктеу/скачать 52,29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|