1 Бес томдық шығармалар жинағы Телжан Шонан лы Оқу құралдары, оқулықтар



Pdf көрінісі
бет13/17
Дата22.12.2016
өлшемі3,66 Mb.
#28
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17
§ 1
Қайда? Қашан? деген сұрау. 
Кіласта кім жоқ? Райа, тұр, сен жауап бер! – Кіласта Маша жоқ. – Жа-
райды сен отыр. 
Сабақта кім жоқ? Борə, тұр, сен жауап бер! – Сабақта Маша жоқ. – Жақ-
сы, Борə, сен енді отыр!
Кітап қайда? Петə, тұр сен жауап бер! – Кітап ышкапта. Жарайды, Петə, 
сен отыр!
Антон, бор ал! Даша, сен айт, Антонда не бар? – Антонда бор бар. – Бор 
қайда? – Бор Антонда. Жақсы, Даша сен отыр!
Кəтə, сен қағаз ал! Енді жауап бер, сенде не бар? Менде қағаз бар. Қағаз 
қайда? – Қағаз менде. – Қағаз кімде? – Қағаз менде. Жарайды, Кəтə, сен 
отыр!
Басə, сен есік аш! Надə, сен қазақша жауап бер, есікте кім тұр. Есікте 
Басə тұр. – Басə қайда тұр? – Басə есікте тұр. Жарайды, Надə сен отыр!
Тоғыз сағатта мұнда кім келді? Тоғыз сағатта мұнда Петə келді. Мұнда 
Петə қашан келді? Мұнда Петə тоғыз сағатта келді. 
Қорытұу: Слова отвечающие на вопросы қайда? қашан?, указывают 
местонахождение чего-нибудь ставятся в местном падеже жатыс жалғау. 
Жатыс имеет приставку да-де, та-те.
§ 2
Оқұу
Прочтите  и  обращайте  вимание  когда  жатыс  жалғау  окончивается  на 
та-те и когда на да-де. 
Біз кіласта. Біз сабақта. Біз қазақша сабақта. Біз мектепте. Біз жақсы 
мектепте.  Мектеп  қалқозда.  Қалқозда  мектеп  бар.  Бізде  кітап  көп.  Бізде 
қазақша кітап көп. Кітап ышкапта тұр. Бор терезеде жатыр. Балалар пар-
тада отыр. Оқытұушы орындықта отыр. Парталар ійденде тұр. Бұрышта 
Ленін сүуреті тұр.
Мен  кітап  оқып  отырмын.  Сен  жазұу  жазып  отырсың.  Ол  сөйлеп 
тұр. оқытұушы сұрап отыр. Лқұушы жауап беріп тұр. оқұушылар тыңдап 
отыр. Оқытұушы айтып тұр. Оқұушылар жазып отыр. Оқұушы оқып жүр. 
Оқытұушы оқытып жүр. 
Сіз айтып тұрсыз. Біз жазып отырмыз. Олар сөйлеп тұр. Сіз оқып тұр-
сыз.  Біз  жазып  отырмыз.  Сіз  сөйлеп  тұрсыз.  Біз  тыңдап  отырмыз.  Олар 
жазып жатыр. 

Бес томдық шығармалар жинағы
176
Қорытұу: 1) После звонких и гласных звуков жатыс жалғау принимает 
приставку в твердых словах да, в мягких словах –де; а после глухих звуков 
в твердых словах та, в мягких те
2) Основные глаголы сложные глаголы настоящего времени принима-
ют приставку а) п если корен с последним гласным звуком. б) ып или іп 
– если основа с последним согласным звуком. 
§ 3
Жазұу
Учитель пишет на доскке, а ученики пишут в свои тетради.
Осы шақ – Сложное настоящее время
 
Жекше – единств. число. 
Көпше – множеств. число.
1-жақ 
Мен кітап оқып отырмын – 
Біз кітап оқып отырмыз.
 
Мен оқұу оқып жүрмін – 
Біз оқұу оқып жүрміз. 
2-жақ. 
Сен кітап оқып отырсың. – 
Сіз кітап оқып отырсыщ. 
 
Сен оқұу оқып жүрсің. – 
Сіз оқұу оқып жүрсіз.
3-жақ. 
Ол кітап оқып отыр. – 
Олар кітап оқып отыр.
 
Олап оқұу оқып жүр 
Олар оқұу оқып жүр.
Дописать приставку жатыс жалғау. 
Сабақ 
тоғыз 
сағат- 
басталады. 
Сабақ 
сағат 
тоғыз- 
басладаы. 
Пеш- 
отын 
жоқ.
Есік- 
адам 
жоқ.
Мен- 
кітап 
бар. 
Біз- 
кітап 
көп. 
§ 2.
Оқұу
Мен онда бара жатырмын. Сен мұнда келе жатырсың. Ол сабаққа бара 
жатыр. Оқұушы мектепке бара жатыр. Жұмысшы зауытқа бара жатыр. Қы-
зметкер қызметке бара жатыр. Оқытұушы сабаққа келе жатыр. Жұмысшы 
жұмысқа бара жатыр. Қызметші қызметке келе жатыр. 
Біз мектепке сабаққа бара жатырмыз. Сіз пəбрікке жұмысқа бара жа-
тырсыз. Ол мекемеге қызметке бара жатыр. Сіз асқанаға бара жатырсыз. 
Сіз үйге бара жатырсыз. Ол жатаққанаға бара жатыр. 
Қорытұу: 1) слова  отвечающие  на  вопрос  қайда  (куда?)  и  т.д.  при-
нимают  след  приставки – а)  ға  или  ге  если  корень  с  последним  глас-
ным или звонким звуком; б) қа или ке если корень последним глухим зву-
ком. 

Бес томдық шығармалар жинағы
177
2) Основные глаголы сложных глаголов настоящего времени принима-
ют приставку а) й если корень с последним гласным звуком. б) а или е – 
если корень с последним согласным звуком. 
Жазұу
Учитель пишет на доске, а ученики пишут в свои тетради.
Осы шақ – Сложное настоящее время
Жекеше – единств. число.
1-жақ.  
Мен мектепке, сабаққа бара жатырмын.
 
 
Мен асқанаға, үйге келе жатырмын. 
2-жақ. 
Сен мектепке, сабаққа бара жатырсың.
 
 
Сен асқанаға, үйге келе жатырсың. 
3-жақ.  
Ол мектепке, сабаққа бара жатыр. 
 
 
Ол асқанаға, үйге келе жатыр. 
Көпше – множеств. число.
1-жақ. 
Біз мектепке, сабаққа бара жатырмыз. 
 
 
Біз асқанаға, үйге келе жатырмыз. 
2-жақ.  
Сіз мектепке, сабаққа бара жатырмыз. 
 
 
Сіз асқанаға, үйге келе жатырсыз. 
3-жақ.  
Олар мектепке, сабаққа жатыр. 
 
 
Олар асқанаға, үйге бара жатыр. 
№ 4 сабақ. 
§ 1.
Аман ба, жолдастар? ОТырыңдар! Шұуламаңдар! Тыңдаңдар! Қазақша 
сабақ басталады. Мен сұраймын, сендер жауап беріңдер! Кітап алыңдар! 
Кітап ашыңдар! Кітап оқыңдар!
§ 1.
Қайда?
Мектепте
Кіласта
Қалқозда
Бізде
Мұнда
Не?
Мəшійне
Бала
Сабақ
Бар.
Жоқ.
Тұр.
Көп. 
Отыр. 
Қашан?
Сағат онда
Он сағатта
Тоғыз сағатта
Сағат тоғызда
Не? Кім?
Сабақ
Оқытұушы
Басталады.
Келеді. 

Бес томдық шығармалар жинағы
178
§ 3
Оқұу
Қағаз  мұнда  жатыр.  Бор  терезеде  жатыр.  Кітап  партада  жатыр. 
Оқытұушы алда тұр. Балалар кіласта отыр. Терезе оңда тұр. 
Есік солда тұр. Тақта алда тұр. Ышкап артта тұр. Төбе үсте тұр. Ійден 
аста  жатыр.  Кереге  жанда  тұр.  Петə  алда  отыр.  Даша  солда  отыр.  Банə 
артта отыр. Кітап алда жатыр. 
Қорытұу: жатыс жалғау отвечают на вопрос: қайда? қашан? и соот-
ветствует русскому предложному падежу (с предлогами и, на, и родитель-
сному с предлогами у.
Сабақ бітті. Балалар, кітап жап! Қош!
№ 5 сабақ
Балалар, аман ба? Отырыңдар! Шұуламаңдар! Қазақша сабақ бастала-
ды. Тыңдаңдар! Кіласта кім жоқ? Тағы кім жоқ? Кəті неге жоқ, кім біледі? 
– Кəтə бүгін аурұу. Жарайды, отыр!
Өлə, тұр, жатыс жалғау тұуралы айт! – Жақсы отыр. Енді жаңа сабақ 
оқыймыз. Бүгін «не қылдың?» деген сұрау оқыймыз. Мұнда қараңдар.
§ 1
Учитель пишет на доске, и попутно громко произносит, а дети списы-
вают свои тетради. 
Өткен шақ – прошедшее время.
Жекеше – единственное число
Мен  қат 
алдым ,  оқыдым ,  аштым.
Сен  қат 
алдың ,  оқыдың , аштың.
Ол 
қат 
алды , оқыды , ашты.
Көпше – множественное число.
Біз қат алдық  

оқыдық , 
аштық.
Сіз қат алдыңыз , оқыдыңыз , аштыңыз.
(сендер қат алдыңдар , 
оқыдыңдар ,  аштыңдар)
Ол қат алды , 
оқыды , 
ашты.
Қорытұу: 1) В прошедшем времени к корню прибавляются после звон-
ких и гласных «д» (звонкие спряжение) и после глухих «т» (глухое спря-
жение).
2) Единственное и множественное число 3-го лица имеют одно и то-же 
окончание. 

Бес томдық шығармалар жинағы
179
§ 2.
Жұмыс: проспрягать устно глаголы в өткен шақ в следующих предло-
жениях:
1. Мен сабақ түсіндім.
2. Мен қазақша білдім.
3. Мен есік жаптым.
4. Мен ышкап аштым. 
5. Мен сабақта болдым. 
6. Мен қағаз жаздым. 
7. Мен қазақша сұрадым. 
8. Мен қазақша жауап бердім. 
9. Мен жұмыс қылдым. 
10. Мен жұмыс істедім. 
§ 3
Оқұу
Мен бүгін ерте тұрдым. Сонан соң жұуындым, кійіндім, тарандым, шай 
іштім. Шайда нан жедім. 
Сонан соң мұнда келдім. Мұнда сағат тоғызда сабақ басталды. Біз қа-
зақша сабақ оқыдық. Біз қазақша білдік. Біз қазақша түсіндік. Енді сабақ 
бітті. Қош, балалар! 
№ 6 сабақ.
Балалар, аман ба? Отырыңдар! Шұуламаңдар! Бүгін сабақта кім жоқ? 
Түгел.  Қазақша  сабақ  басталады.  Тыңдаңдар!  Қазақша  кітап  алыңдар, 
ашыңдар, оқыңдар. Мійтə, сен оқы!
§ 1.
Кім? Не?
Қайда?
Не? 
Істеді?
етті?
қылды?
Мен
Сен
Ол
Олар
Кіласта
сабақ
гəзет
кітап
қазақша
оқыдым
жаздым
аштым
алдым
оқыдың
жаздың 
аштың
алдың
оқыды
жазды
ашты
Алды

Бес томдық шығармалар жинағы
180
Біз
Сіз (сендер)
оқыдық
жаздық
аштық
Алдық
оқыдыңыз (оқыдыңдар)
жаздыңыз (жаздыңдар)
аштыңыз (аштыңдар)
алдыңыз (алдыңдар)
§ 2.
Жазұу. 
Петə, мұнда кел, жаз!
Мен кіласта сабақ оқыдым. 
Петə, сен не қылдың? Мен жаздым. Қараңдар!
Қата бар ма? Қата жоқ. Жақсы, сен отыр. Маша, сен мұнда кел, жаз!
Сен қазақша сабақ оқыдың
Маша, сен не қылдың? Мен жаздым. Қараңдар, қата бар ма? Қата барЮ 
Қата қайда бар? Қата оқыдың деген сөзде бар. Онда не керек. Онда айағын-
да «ң» керек. Маша түзет! Түзеттің бе? Түзеттім. 
Составьте на предыдущей таблице предложения и напигите их в тетрадях.
§ 3
Оқұу. 
Обратите внимание, где ставится глагол – сказуемое в предложении. 
Біз  бүгін  ерте  тұрдық.  Сонан  соң  біз  жұуындық,  кійіндік,  тарандық, 
шай іштік. Онан соң мұнда келдік. Мұнда біз сабақ оқыдық. Біз қазақша 
сабақ оқыдық. Біз қазақша жаздық. Біз қазақша сөйледік. Біз қазақша көп 
сөз білдік. Біз қазақша көп сөз түсіндік. Енді бұл сабақ ітті. Енді қоңрау 
болады. 
Қорытұу: глагол – сказуемое ставится всегда в конце предложения. 
№ 7 сабақ. 
Жолдастар,  тыңдаңдар,  əрі  қарай  оқыймыз!  Өткен  сабақты  қайта 
оқыңдар! Оқыңдар! Жазыңдар! Сұраңдар! Жауап беріңдер!
§ 1.
Біз бүгін нəрсе түстерін оқып білеміз. Түстер мыналар: ақ, қара, қы-
зыл, көк, жасыл, сұр, қоңыр, сары.

Бес томдық шығармалар жинағы
181
Онан соң біз бір жаңа сұрау оқыймыз. Ол сұрау: «Қандай?» «Мынау 
қандай нəрсе?»
Мныау көк кітап. Мынау ақ қағаз. Мынау қара қарындаш. Мынау сары 
қалам.  Мынау  сұр  қағаз.  Мынау  сары  орындық.  Мынау  қоғыр  ышкап. 
Мынау жасыл сыйаү мынау қызыл тұу. 
Көк кітаптар үстелде жатыр. Ақ қағаздар партада жатыр. Қара сыйалар 
ышкапта тұр. Қызыл тұулар қызыл бұрышта тұр. Ақ қағаздар мұнда жа-
тыр. Сары орындықтар ійденде тұр. Жасыл қалам менде. Қоңыр үстел алда 
тұр. Қоңыр ышкап артта тұр. сұр сорғыш сенде. 
Қорытұу: 1) прилагательные – определение ставятся перед определае-
мым словом, 2) определение не согласуются с определенными словами ни 
в числе, ни в падеже, а состоят всегда в единственном числе, в именитель-
ном падеже (атау).
§ 2
Жазұу
Напишите ответом на вопросы
Сұрау
Жауап:
Мынау қандай қалам? 
Бұл . . . . . . . . . . .. . .. . .
Сенде қандай қарындаш бар? 
Менде . . . . . . . . . . . . . . 
Сенде қандай сыйа бар? 
Менде . . . . . . . . . . . . . . 
Сенде қандай сорғыш бар? 
Менде . . . . . . . . . . . . . .
Сенде қандай кітап бар? 
Менде . . . . . . . . . . . . . .
Кіласта қандай пеш бар? 
Кіласта . . . . . . . . . . . . . 
Кіласта қандай есік бар? 
Кіласта . . . . . . . . . . . . . 
Мұнда қандай ышкап тұр? 
Мұнда . . . . . . . . . . . . . . 
Мұнда қандай парталар тұр? 
Мұнда . . . . . . . . . . . . . . 
Мұнда қандай орындықтар тұр? 
Мұнда . . . . . . . . . . . . . . 
Мұнда қандай үстелдер тұр? 
Мұнда . . . . . . . . . . . . . . 
 § 3.
Оқұу
Бізде жұмыс бұрышы бар. бізде қызыл бұрыш бар. жұмыс бұрышында 
біз  бүгін  жұмыс  қылдық.  Біз  қызыл  тұу  жасадық.  Ол  қызыл  тұу  қызыл 
бұрышта тұр. Біз, ақ, қызыл, жасыл, көк, сары, сұр қағаздан ойыншық жа-
садық. Ол ойыншықтар: Айырпылан, тірəктір, аптамабіл, арба, қызыл тұу 
жана басқалар. 
Расскажите по-казакски, что поняли из прочитанного. 

Бес томдық шығармалар жинағы
182
№ 8 сабақ.
§ 1.
Қайда
Қандай
Не?
Бар?
Мектепте
Кілас 
Ійденде
Оңда
Солда
Алда
Артта
Бізде
үлкен
кең
жарық
бійік
үлкен
кең
жарық
бійік
кішкене
аласа
тар
аласа
кішкене
тар
ескі
үлкен
жаңа
қара
үлкен
жаңа
үлкен
кішкене
жаңа
ескі
ақ
қызыл
көк
қара 
сары 
сұр 
бөлмелер
терезелер
орындықтар
ышкап
қарта 
тақта 
ұрандар
кітаптар
бар
бар
бар.
тұр.
тұр.
тұр.
тұр.
бар. 
§ 2.
Оқұу.
Қызыл бұрыш. 
Бізде қызыл бұрыш бар. Қызыл бұрыш кең, үлкен емес бірақ таза. Мұн-
да қараңғы емес жарық. Алда Ленін сүуреті қызыл тұулар бар. Онда үлкен, 
кішкене,  ұзын,  қысқа,  бійік,  аласа  үстелдер  бар.  Үстелдерде  жаңа  гəзет, 

Бес томдық шығармалар жинағы
183
жаңа жорнал бар. Оңда үлкен, бійік қызыл ышкап тұр. Бұл ышкапта ескі 
гəзет, жорнал жатыр. Аста жаңа ағаш ійден бар. жоғарыда електір шам тұр. 
сол қабырғада үлкен кішкене, ұзын, қысқа ұрандар тұр. оң қабырғада қы-
зыл, көк, сары, жасыл, сұр, қоңыр пылакаттар тұр. 
§ 3
Жазұу
Опишите ваш класс, потом комнату по следующим вопросам: 
Сіздің бөлме үлкен бе? Бөлме ұзын ба? Бійік пе? Қабырғалары қандай? 
ійдені қандай? Бөлмеде не бар? Оңда не бар? Солда не тұр? Алда не тұр? 
Артта  не  тұр?  Аста  не  бар?  Жоғарыда  не  бар?  Үстел  қандай?  Орындық 
қандай? Пеш қандай? Есік қандай? Ышкап қандай? Керүует қандай жана 
қайда тұр? 
№ 9 сабақ. 
§ 1.
Оқытұушы келді. Ол: «балалар аманба?» – деді. Сабақ басталды. Қазақ-
ша сабақ басталды. Жұмыс басталды. Біз отырдық, қазақша оқыдық. Біз 
бүгін сан үйрендік жана қанша? неше деген сұрау үйрендік. 
Оқытұушы: «Мұнда  неше  парта  бар,  Маша  сен,  сана!» – деді.  Мен 
бұлай санадым. 
1 – бір   6 
– 
алты
2 – екі   7 
– 
жеті
3 – үш   8 
– 
сегіз 
4 – төрт  

– 
тоғыз
5 – бес  
 
10 – он
Бұл  санды  ұмытпаңдар,  жаттап  алыңдар!  Енді,  Петə,  сен  қайта  сана: 
бір, екі, үш, төрт, бес, алты, жеті, сегіз, тоғыз, он. Енді, даша, сен қайта 
сана! Райа, сен сана.
Біз бұл санды жаттап алдық. 
Онан соң ондықтарды үйрендік. Ондықтар мыналар: 
§ 2
20 – жыйырма 70 
– 
жетпіс
30 – отыз  
80 
– 
сексен
40 – қырқ  
90 
– 
тоқсан
50 – елүу  
100 
– 
жүз
60 – алпыс  
1000 
– 
мың
«Мійтə, сен ондықтарды қайта сана!» деді оқытұушы. Мійтə бұлай са-
нады: он, жыйырма, отыз, қырық, елүу, алпыс, жетпіс, сексен, тоқсан, жүз,

Бес томдық шығармалар жинағы
184
мың. Оқытұушы: дұрыс, Мійтə, енді сен отыр. Енді санды əрі үйренеміз. 
Енді бұлай санаймыз.
11 – он бір. 
12 – он екі
19 – он тоғыз
44 – қырқ төрт
67 – 20 – жыйырма 70 
– 
жетпіс
30 – отыз  
80 
– 
сексен
40 – қырқ  
90 
– 
тоқсан
50 – елүу  
100 
– 
жүз
60 – алпыс  
1000 
– 
мың
 Алпыс жеті 
138 – жүз отыз сегіз
200 – екі жүз
102 – жүз екі
915 – тоғыз жүз он бес
2304 – екі мың үш жүз төрт.
Оқұушы: бұл қыйын емес екен!
Оқытұушы: йа, бұл қыйын емес, тіпті оңай. 
Оқытұушы: Мына санды қазақша айтыңдар: 
17 
21 44 66 71 101 501
15 
23 46 63 88 102 102
14 
33 55 68 82 303 505
16 
38 59 77 99 300 1001
 
   93 
103 
1020
§ 3.
Мына сұрауларға жауап жазыңдар:
Кіласта неше оқұушы отыр?  
Кіласта . . . . . . . оқұушы отыр. 
Мұнда қанша парта бар?  
 
Мұнда . . . . . . . . парта бар. 
Мұнда неше орындық бар?    
Мұнда . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Мұнда неше тақта тұр?  
 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
Мұнда қанша үстел тұр? 
 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Мұнда неше ышкап тұр?  
 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Бөлмеде қанша бұрыш бар?   
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Бөлмеде неше пеш бар? 
 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Бөлмеде қанша терезе бар? 
 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Сенде неше кітап, қарындаш, дəптер бар? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
Біз қазақша неше сабақ оқыдық?  
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Біз қазақша неше бет оқыдық? 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Қорытұу: 1) единицы, десятки, сотня и тысяча имеют особые названия, 
2) остальные числи считаются с высшего разряда и постпенно счет пере-
хоит на нисший разряд, как и в русском языке, 3) в противовес русскому 
языку в казакском языке числительные на требуют после себя косвенных 
падежей и множественного числа. 

Бес томдық шығармалар жинағы
185
№ 10 сабақ. 
(жалғасы – продолжение).
Бүгін  əрі  қарай  тағы  сан  үйренеміз.  Онан  соң  нешінші?  деген  сұрау 
үйренеміз. 
§ 1
Ай аттары:
Бір жылда он екі ай бар. бір айда отыз күн бар. кей айларда 31 күн бар. 
бір күнде жыйырма төрт сағат бар. Күн мен түн – жыйырма төрт сағат. Бір 
сағатта алпыс мүйнет. Бір мүйнетте алпыс секүнт. Жылда төрт мезгіл: қыс, 
жазғытұр, жаз, күз. Бес күн жұмыс, алтыншы күн дем алыс. 
Бірінші  ай  ғынұуар.  Екінші  ай  пебрал.  Үшінші  ай  март.  Төртінші  ай 
əпрел. Бесінші ай май. Алтыншы ай үйен. Жетінші ай үйел. Сегізінші ай 
ағұс. Тоғызыншы ай сінтəбір. Оныншы ай өктəбір. Он бірінші ай нойəбір. 
Он екінші ай декəбір. Декəбір, ғынұуар, пебрал қыс айлары. Март, əпрел, 
май  жазғытұр  айлары.  Үйен,  үйел,  ағұс,  жаз  айлары.  Сінтəбір,  өктəбір, 
нойəбір күз айлары. 
Бір жылда үш жүз алпыс бес күн. 
Қорытұу: числительные порядковые образуются посредством прибав-
ления к воследней цифре приставки ыншы или інші (после гласных ншы, 
нші), напр. он алтыншы.
§ 2
Төменгі сұрауларға жауап жазыңдар:
Бүгін нешінші өктəбір? Кеше нешінші өктəбір еді? Ертең нешінші өк-
тəбір? Бұл қай ай? Бұл қай ай? Бұл нешінші ай? Бұл нешінші сабақ? Өк-
тəбірде неше күн? Қазыр сағат неше? Бүгін айдың несі? Кеше айдың несі? 
Ертең айдың несі? Бір жылда неше ай бар? Бір жылда неше күн барЮ Бір 
күнде неше сағат бар? Бір күнде неше сағат сабақ болды?
§ 3.
Оқұу
Бұл ай өктəбір. Бүгін 29 өктəбір. Кеше 28 өктəбір еді. Ертең 30 өктəбір. 
1920 жылы 4 өктəбірде Орымборда Қазағыстан 1 кеңестер сійезі шақыры-
лады. Сійез Қазағыстан аптаномыйалы сатсыйалдық Кеңес респүблікесін 
жарыйалады.  Бұл  сөз  қысқаша  Қ.А.С.К.Р.  деп  жазылады.  Сійез  орталық 
атқарұу  кəмійтет  сайлады.  Сійез  кəмійсерлер  кеңесін  сайлады  (ҚҚКК). 
Сонан  соң  Қалық  кəмійсерлерін  сайлады,  кəмійсерійеттерді  құрды.  Ор-
талық  атқарұу  кəмійтеті  Қалық  кəмійсерлер  кеңесі,  кəмійсерійеттер  Қа-
заағыстанның үкіметі. Кəмійсерлер үкімет мүшелері. Қазағыстан үкіметі, 
үкімет мүшелері қазыр Алматыда тұрады. Алматы – Қазағыстан астанасы. 

Бес томдық шығармалар жинағы
186
4 өктəбір Қазағыстан респүблікесінің күні. 4 өктəбір Қазағыстанда үл-
кен мыйрам. Біз 4 өктəбірде мыйрам жасадық. 
Жасасын өктəбір төңкерісі!
№ 11
§ 1.
Уақыт (мезгіл)
Əңгімелесүу.
Сұрау: 
 
 
 
 
Жауап:
Уақыт қанша, айтыңызшы! 
Əлі ерте. 
 
Кеш.
 
Кеш болды. 
 
Қазыр сағат бір. 
 
Қазыр екі сағат 20 мүйнет. 
 
Қазыр екі жарым сағат. 
Сабақ қашан басталады? 
Тоғыз сағатта. 
 
Сегіз жарым сағатта.
 
Он сағатта. 
 
Он сағат елүу мүйнетте. 
 
Он бір жарым сағатта. 
Қазақша сабақты қашан оқыдың?  Бүгін оқыдым. 
 
Кеше оқыдым. 
 
Мана оқыдым. 
 
Жаңа оқыдым.
 
Кеше кешке оқыдым.
 
Мана ертеңгісін оқыдым. 
 
Былтыр оқыдым.
 
Быйыл оқыдым. 
Сен бүгін қашан тұрдың? 
Мен бүгін ерте тұрдым. 
 
Мен бүгін кеш тұрдым. 
 
Мен бүгін сағат алтыда тұрдым.
 
Мен бүгін алты сағатта тұрдым. 
 
Мен бүгін ертеңгісін сағат алты
 
жарымда тұрдым.

Бес томдық шығармалар жинағы
187
 
Мен бүгін алты жарым сағатта
 
тұрдым.
§ 2.
Жазұу.
Төменгі сұрауға жауап жазыңдар: 
Төңкеріс көлемдері. 
Өктəбір төңкерісі қашан қашан болды?  ...............................................
Ленін қашан өлді? ...................................................................................
Парыйж кəмүунəсі қай жылы құрылды? ..............................................
Пебрал төңкерісі қай жылы қай айда, қай күні болды? .......................
Май мыйрамы қашан болады? ...............................................................
Қазағыстан респүблікесі қашан жарыйаланды?...................................
1883 жылы 14 мартта Лондында кім өлді? ...........................................
Жас пійəнер күні қашан болады? ...........................................................
Жұмысшы əйелдер күні қашан болады? ...............................................
Қызыл əскер күні қашан болады? ..........................................................
Ленін қайда өлді? ....................................................................................


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет