15-билет 1. Адамдардың қалай оқитындықтары туралы білім саласындағы заманауи жетістіктерін сипаттаңыз
2. Мектеп оқушыларының оқу жетістіктерін критерийлік бағалау туралы жалпы түсінік беріңіз
3. Оқушының жетістіктерін бағалау мақсатының маңыздылығына талдау жасаңыз
Жауабы: 1.Оқу ұғымының мазмұны қол жеткен нәтижелер немесе пайдалы тәжірибе тұрғысынан қарастырылуы мүмкін. Зерттеу жұмыстарына жүргізілген талдау оқу нәтижелерінің бес түрін анықтауға мүмкіндік берді: 1. Оқу білімнің сандық ұлғаюы ретінде. Оның нәтижесі алынған ақпарат болып табылады (негізгі міндет – «көп білу»). 2. Оқу есте сақтау ретінде. Нәтиже – қайта өндіруге болатын есте сақталған көлемді ақпарат. 3. Оқу ақпарат жинақтау ретінде. Нәтиже – есте сақталып, қажет болған жағдайда қолдануға да болатын дерек, дағды және әдістердің айтарлықтай мөлшердегі жиынтығы. 4. Оқу мағынаны ұғыну және оның мәнін анықтау ретінде. Бұның нәтижесі – оқушының пәннің құраушы бөліктері мен шынайы өмір арасындағы өзара байланыстарды анықтай алуы. 5. Оқу шынайылықты өзгеше түсіну және түсіндіру тәсілі ретінде. Нәтижесі – әлемді өзгеше қырынан қарастыру арқылы танып-білу. Қорытындысында, соңғы жылдардағы зерттеулерде оқу адамның білім алудағы нақты мүмкіндіктерін пайдалану сипатын қалыптастыратын жиынтық, яғни бастан кешкен тәжірибе, әлеуметтік қарым-қатынастар, құндылықтар, амал-тәсілдер мен ұстанымдарының кешенді үйлесімі ретінде анықталған.
2. Критериалды бағалау жүйесінде ең маңызды нәрсе – оқу процесінің өзі, сол арқылы оқушы өзін-өзі бағалауды үйреніп, өз білімінің артықшылықтары мен кемшіліктерін көріп, әрі қарай қалай даму керектігін түсінеді, яғни бұл жүйеде оқушының қалай жұмыс жасағаны , қалай ойланғаны бағаланады. Критерийлер - оқытудың міндеттерін жүзеге асыратын өлшемдер, атап айтқанда, оқушылар жұмыс барысында орындайтын іс-әрекеттер тізбесі. Бағалауды өткізу үшін, оқушылардың нені білетіндігін және не істей алатындығын анықтау қажет. Оқыту – мұғалімдердің оқушыларға жасаған сыйы емес, бұл құзіреттіліктер білім алу үшін оқушылардың өздері де оқу үдерісіне белсенді қатысуын талап етеді. Мұғалімдер, өз кезегінде, өзінің сабақ беруіне емес, оқушылардың оқу ептілігін дамытуға назар аударуы тиіс. Осы мақсатта мұғалім оқыту ортасын құру керек. Критерийлер – оқытудың міндеттерін жүзеге асыратын өлшемдер, атап айтқанда, оқушылар жұмыс барысында орындайтын іс-әрекеттер тізбесі. Критериалдық бағалау – бұл білімнің мақсаты мен мазмұнына сәйкес келетін, оқушылардың оқу-танымдық біліктілігін қалыптастыруға себепші болатын, айқын анықталған, ұжыммен шығарылған. Білім процесінің барлық қатысушыларына алдын ала белгілі критериялармен оқушылардың оқу жетістіктерін салыстыруға негізделген процесс. Егер балаға оның белгілі бір деңгейге жеткендігін айтса, онда бұл оған үздік нәтижеге жету үшін не істеу керектігін түсінуге көмектеспейді; бұл ретте егер баламен бірге оның жұмысында мұндай бағалауға не әкелгенін және бағалау өлшемдерін түсіндіруге талдау жасаса, онда бұл балаға өзінің нәтижесін жақсарту үшін кейін не істеу керектігін түсінуге мүмкіндік береді. Критериалды бағалауды енгізудің мақсаты: Мектепте оқыту сапасын жоғарылату; Мектеп бітірушілердің білімін халықаралық стандартқа сәйкестендіру. Критериалды бағалаудың міндеттері: Сабақтың әр бөліктеріндегі оқушының дайындық деңгейін анықтауға; Бағдарламаға сәйкес оқу мақсаттарын орындау қабілеті; Жеке оқушының даму жетістігін бақылауға; Оқушының білім алу барысындағы қателіктері мен олқылықтарын айқындауға; Критериалды бағалау жүйесі бұрынғы бағалауға қарағанда қалыптастырушы және жиынтық бағалаумен ерекшеленеді. Қалыптастырушы бағалау оқытуды, әдістерді және осы мүмкіндіктерді іске асыру түрлерін жақсарту мүмкіндіктерін анықтауға бағытталған болса, жиынтық бағалау мақсатты баға қою және сертификаттау немесе оқытудың алға жылжуын тіркеу үшін оқыту қорытындысын шығару үшін қажет.
3. Оқушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың негізгі мақсаты алдын ала жоспарланған алынған білім беру нәтижелерінің сәйкестік деңгейін анықтау болып табылады.Мектеп дамуының қазіргі кезеңінде, оқытудың басым мақсаты оқушының дамуы болған кезде, бағалау әсер ету, өзгерту, оқыту және даму өлшемін білдіреді. Бағалау түрлері
Диагностикалық бағалау-бұл оқушының білімінің, іскерлігі мен дағдыларының (машығы) және құзыреттілігінің бастапқы қалыптасу деңгейін анықтау. Диагностикалық бағалау әдетте оқу жылының басында немесе тақырыпты, оқу бөлімін, тарауды зерттеудің бірінші сабағында жүргізіледі.
Диагностикалық бағалаудың мақсаты бағдарламалық тақырыпты немесе тарауды(бөлімді), пән бойынша курсты оқудың басында оқушылардың орналасқан жері туралы ақпарат алу болып табылады. Диагностикалық бағалау мұғалімге оқушылардың қажеттіліктеріне сәйкес келетін оқу жоспарын түзетуге мүмкіндік береді немесе кейіннен оқу мен оқудағы мүмкін қиындықтарды жеңуге көмектеседі.
Қалыптастырушы (қалыптастырушы) бағалау-бұл оқушының оқуын бақылаудың мақсатты үздіксіз процесі. Қалыптастырушы бағалау - бұл "бейресми" (көбінесе орынсыз) бағалау. Ол критерийлерге сәйкес бағалауға негізделген және кері байланысты ұсынады. "Егер бағалау нәтижелері
анықталған қажеттіліктерді ескере отырып, оқу процесін жақсарту үшін бағалау"қалыптастырушы (қалыптастырушы)"болады.
Қалыптастырушы бағалаудың мақсаты оқу процесінде мұғалім мен оқушылардың іс-әрекетін түзету болып табылады. Қызметті түзету оқу нәтижелерін жақсарту үшін мұғаліммен немесе студенттермен бірге тапсырмалар қоюды қамтиды.