22-билет 1. Жеке бағдарлы оқытудағы бағалау жүйесінің ерекшелігі.түсінік беріңіз
2. Топпен бірге жұмыс кезінде оқушылардың оқудағы жетістіктерін бағалауды сипаттаңыз
3. Оқыту мен оқудың белсенді әдістеріне талдау жасаңыз
Жауабы: 1. Оқу орталығында жеке тұлғаға бағытталған тәсілге сәйкес оқушының өзі, оның мотивтері, мақсаттары, ерекше психологиялық қоймасы бар. Мұғалім осы тәсіл аясында сабақтың оқу мақсатын анықтайды, оқушының қызығушылығына, оның білімі мен дағдыларының деңгейіне сүйене отырып, оқу процесін ұйымдастырады, бағыттайды және түзетеді. Тұлғаға бағытталған тәсіл Сонымен қатар мұғалім оқушылардың ұлттық, жас, мәртебелік ерекшеліктерін мүмкіндігінше ескереді деп болжайды. Оқушыға бағытталған жеке тұлғаға бағытталған тәсіл жағдайындағы сұрақтар, тапсырмалар, ескертулер оның жеке, интеллектуалдық, сөйлеу белсенділігін ынталандырады, қателіктерге немесе қателіктерге немесе сәтсіз әрекеттерге назар аудармай, оның қызметін қолдайды және бағыттайды.Оқу процесі-бұл үш жақты қызмет. Оның қатысушылары: оқушылар, мұғалімдер және ата-аналар. Әрбір қатысушы оқу нәтижелеріне қол жеткізуге мүдделі және бұл нәтижелер объективті бағалануы үшін, субъективті және қате пікірлер жағдайлары алынып тасталуы үшін, белгілер оқушылардың нақты үлгерімін көрсетуі үшін. Мұғалімнің бағалау қызметі жетістікке деген мотивацияға да әсер етуі мүмкін. Жетістікке жету мотивациясы-бұл нәтижелерді жақсартуға ұмтылу, қол жеткізілгендерге қанағаттанбау, мақсаттарына жетудегі табандылық.
Бірінші сынып оқушылары мектепке барғанда, әр бала өзін жақсы оқушы ретінде көреді және алдымен шынайы болуға тырысады. Алайда, егер мұғалім баға қою кезінде қатаңдықты жақтаушы болса, онда бастауыш сыныптарда оқушы оның сәтсіздікке ұшырағанын түсінеді, біраз уақыт қайғылы болады ... және қолын созуды шешеді. Мұндай бала мақсатқа жету қажеттілігін қалыптастырмауы мүмкін, өйткені кез-келген адам өз қызметін оң бағалаған кезде ғана қол жеткізуге тырысады
Студенттердің психологтары жиі кездесетін мектеп мазасыздығы бағалар мен бағалармен тікелей байланысты. Және алаңдаушылық тудыруы мүмкін "және" үлгерімі нашар оқушы болуы мүмкін.
2. Мұғалімнің қызметінде оқушының жетістіктерін тиімді бағалауды жоспарлауда бағалаудың мақсатын білу қаншалықты маңызды болса, оның жеке түрлерін білу соншалықты маңызды. Топтық жұмысты бағалаудың бірнеше бағыттары бар: ұстаздың әрбір топтың белсенділіктерін бағалауы; ұстаздың белсенді қатысып отырған оқушыларды бағалауы; өзін-өзі бағалау - топпен бірге жұмыс кезіндегі оқушылар мен
Мұғалімнің байланысын бағалауы;Топпен бірге жұмыс істеуді ұйымдастырғанда мұғалім төмендегі шарттармен таныстырып өтуі керек. Топтық жұмыстың мақсаттарын хабарлау және оның оқытылатын тақырыпты оқыту әдісімен үйлесімділігі; Тапсырмаларды бағалау кезіндегі сындарды анықтау; Соңында кім бағалайтыны жайлы хабарлап алу; (мұғалімнің өзі; мұғалім мен оқушылар бірлесе отырып; тек қана оқушылардың өздері; арнайы әділқазылар) Топтық жұмыстың уақыты мен өткізілу түрін анықтау; Бағалаудың ұстанымдарын хабарлау; Мұғалімнің топтық жұмысты бағалау кезінде топтағылардың
әрқайсысына әр түрлі баға қоюы ұсынылмайды, себебі ол топтық жұмыстың белсенділігіне (концепциясына) кері әсерін тигізеді. Бірақ мұндай жағдайда да ұстаздың топтық жұмысқа қатысып отырған және мүлдем белсенділік танытпай отырған оқушылар жайлы айта кетуі жөн.Топтық жұмыстың бағалануы.Мұғалім бақылаудың бір түрін құрастырып оны қатысушылармен бірге талқылайды және мақұлдайды. Топтық жұмысты бағалауды қандайда бір уақыт көлемінде, яғни тоқсандықта, жартыжылдықта пайдаланған жөн. Мұғалім тапсырмаларды берген соң әрбір топ белсенділіктерін бақылап, кестені толтырып отырады. Оқушылар тапсырмаларды орындап жатқан кезде мұғалім кестедегі «Топтық бірлестік» пен «Тәртібі» деген қатарларды толтырады. Ал әр топ өз жұмыстарын баяндап жатқанда, келесі екі катарды толықтырып отырады. Осылайша процесс жалғаса береді. Ең соңында қорытындысын шығарып және нәтижелерді талқылайды.
3. Оқытудың белсенді әдістері-бұл студенттерді оқу материалын игеру процесінде белсенді ойлау және практикалық іс-әрекетке итермелейтін әдістер.Оқытудың белсенді әдістері мұғалімді де, оқушыны да жаңа позицияға қояды, өйткені ол "пассивті" болуды тоқтатады, біз оны білімге толтырамыз және білім беру процесінің белсенді қатысушысы боламыз. Бұрын студент мұғалімге толықтай мойынсұнатын, енді одан белсенді әрекеттер, ойлар, идеялар мен күмәндер күтіледі. Мұндай студентті тек мұғалім тәрбиелей алады-білімнің аудармашысы емес, білім беру процесінің ұйымдастырушысы, жетекшісі және серіктесі.Мектеп табалдырығын аттаған баланы не күтіп тұр? Тек сәттілік. Табыс жағдайы-оқуға деген оң көзқарастың қажетті шарты.
Сәттілік эмоционалды көтерілу сезімімен байланысты, ішкі әл-ауқат сезімін тудыратынына көз жеткіземіз. Бір рет, сәтті өткеннен кейін, бала оған қайта-қайта ұмтылады.Сабақтағы балалардың тікелей байланысы үлкен мәнге ие деп санаймын. Оқушыларды қарым-қатынастан айыра отырып, біз оларды аз қорғаймыз, өз қабілеттерімізге сенімді емеспіз, мұғалімге тәуелді боламыз, өз пікірімізді айта алмаймыз. Бұл жерде топтарда және жұптарда жұмыс істеу үлкен маңызға ие. "Наразылыққа бетпе бет бұрылу, айтшы, бұл сенде өз жауабы бар. Олай болса, ол сізге басын изейді, егер жоқ болса, сіз бірге дұрыс шешім таба аласыз".
23-билет 1. Оқушыны ынталандыру (мотивация) жүргізу әдістерін сипаттаңыз
2. Өзін өзі бағалаудың артықшылықтарын сипаттаңыз
3. Кері байланысқа талдау жасаңыз
Жауабы: 1. Оқушылардың оқу үлгеріміне ең көп әсер ететіні оқу мотивациясы. Оқу мотивациясы – (латын тілінен “moveo” – қозғалтамын) – білім алушылардың білім мазмұнын белсенді меңгеруге, өнімді танымдық әрекеттерді оятатын процесс. Білім игеру процесі – белсенді процесс. Мотивация-бұл адамның бағытын анықтайтын белсенділікті тудыратын мотивтер. Адамның мінез-құлқы әрқашан қозғалады. Бұл ынта-жігермен, ынта-жігермен немесе "наразылық білдіру"арқылы одан аулақ болу қиын шығармашылық жұмыс болуы мүмкін. Мінез-құлықтың кез-келген басқа көрінісі болуы мүмкін. Әрқашан мінез-құлықтың мотивін іздеу керек. Оқушыларды ынталандыру - бұл олардың маңызды мүдделеріне әсер ету, оларды қызмет барысында жүзеге асыруға мүмкіндік беру. Егер мотивтер оқу мазмұнымен байланысты болса, танымдық, ал егер олар оқушылардың бір-бірімен және мұғалімдермен қарым-қатынасымен байланысты болса, әлеуметтік болуы мүмкін. Оқытудың мотивациялық саласын қарастыра отырып, оның құрылымының иерархиясын ескеру қажет. Сондай-ақ бар. оған мыналар кіреді: оқу қажеттілігі, оқытудың мәні, оқу мотиві, мақсаты, эмоциясы, көзқарастары мен мүдделері.
Егер мотивтер оқу мазмұнымен байланысты болса, танымдық, ал егер олар оқушылардың бір-бірімен және мұғалімдермен қарым-қатынасымен байланысты болса, әлеуметтік болуы мүмкін. Оқытудың мотивациялық саласын қарастыра отырып, оның құрылымының иерархиясын ескеру қажет. Осылайша, оған мыналар кіреді: оқу қажеттілігі, оқытудың мәні, оқу мотиві, мақсаты, эмоциясы, көзқарасы мен қызығушылығы. Оқушылардың ынтасын арттыру үшін оқу іс-әрекетін ұйымдастыру және жүзеге асыру әдістерінің барлық арсеналын пайдалану қажет: 1) әңгімелесу, дәріс, әңгімелесу оқушыларға оқудың қоғамдық іс-әрекеттегі сияқты маңызын түсіндіруге мүмкіндік береді. жеке жоспардағыдай-қалаған мамандықты алу үшін, қоғамдағы белсенді қоғамдық және мәдени өмір үшін. Жарқын, бейнелі Әңгіме оқушылардың назарын сабақ тақырыбына еріксіз аударады.
2) көрнекіліктің белгілі ынталандырушы әсері, оқушылардың зерттелетін мәселелерге деген қызығушылығын, шаршауды жеңуге мүмкіндік беретін жаңа күштерді ынталандырады. Оқушылар, әсіресе ұлдар, бұл жағдайда оқу белсенділігінің стимуляторы ретінде әрекет ете отырып, практикалық сабақтарға деген қызығушылықты арттыруға мүмкіндік береді.
3) проблемалық-іздестіру әдістері проблемалық жағдайлар оқушылардың нақты оқу мүмкіндіктері аймағында болған, яғни дербес шешу үшін қолжетімді болған жағдайда құнды ынталандырушы әсер көрсетеді. Бұл жағдайда оқушылардың оқу іс-әрекетінің мотиві-бұл мәселені шешуге деген ұмтылыс.
4) оқушыларды оқу процесіне өзіндік жұмыс элементтерін енгізуге әрдайым шабыттандырады, әрине, егер олар сәтті орындау үшін қажетті дағдылар мен қабілеттерге ие болса. Бұл жағдайда оқушылар көршісіне қарағанда тапсырманы дұрыс және жақсы орындауға ынталандырады.
2.Өзін-өзі бағалау жеке тұлға ретінде жеке өз әрекеттеріне жататын құбылыс болып табылады, ол үш негізгі функцияларды орындайды: реттеу, дамыту және қорғау. Реттеу функциясы жеке шешімдер қабылдау үшін жауап береді, қорғаныс функциясы жеке тұрақтылық пен тәуелсіздікті қамтамасыз етеді, ал даму функциясы – адамның жеке дамуына бағыттайтын жүгіріс механизмі. Стрежневтің өзін-өзі бағалау критериі – субъектілердің мағынасы мен мағынасы емес жүйелер. Өзін-өзі бағалаудың жеткілікті немесе жоғары бағаланатын деңгейін қалыптастыруда маңызды рөл атқарады.Өзін-өзі бағалау және өзіне деген сенімділік Іс-әрекеттерді, қасиеттерді, іс-әрекеттерді бағалау ең ерте жас кезеңінен басталады.басқалардың өздерінің іс-әрекеттері мен қасиеттерін бағалау және басқалары нәтижелерімен жеке мақсаттарға салыстыру барысы: Бұл екі бөлікке бөлуге болады. өз іс-әрекеттерін, қызметін, мақсаттарын, мінез-құлық жауап, (зияткерлік және физикалық) құрылыс, адамның және оларға қоршаған Жеке қатынасына қарым-қатынастарды талдау түсіну процесінде, жеке барабар өзін-өзі бағалау үйрену, басқа сөзбен айтқанда, оң қасиеттер мен теріс белгілерінің өз бағалауды жасауға үйренеді.
Өзі жайлы шынайы да айтарлықтай толық білімінің болуы ғана баланың өміріне нағыз тірек бола алады. Бұл жолдағы сынып жетекшісінің басты міндеттерінің бірі – баланы үнемі өзін-өзі бақылауда ұстауға үйрету.
3. «Рефлексия» сөзі латын тіліндегі «reflexio» – «артқа қарау» деген ұғымынан туындайды. Джон Дьюи рефлексиялық ойлауды былай сипаттайды: «Қандай да болмасын бір пікірді не білімнің ықтимал көрінісін олардың негіздерін ескере отырып белсенді түрде, толассыз және мұқият қарастыру, осының салдарынан туындаған қорытындаларды талдау» (1,208 бет). Жалпы алғанда рефлексия зерттеу секілді: адам мұнда өзінің ішкі дүниесін жан-жақты қарастырады, яғни өзін өзі зерттейді. Бұл зерттеудің басты тақырыбы адамның өзі болып табылады. Осы тұрғыдан алғанда рефлексия адамның өзінің ішкі ахуалы мен өзгерістерін тануы іспеттес: адам жасап жатқан әрекеттерін бір сәтке доғарып, өзінің ішкі жан дүниесіне үңіледі, өзімен өзі әңгімелеседі, сырласады, әрекеттерін талдап, оларға баға береді, өзіне «сырт көзбен» қарайды.
Кері байланыс (ағылш. feedback) – адамның өзі куә болған оқиғаға немесе басқалардың әрекетіне айтылған пікірі, реакциясы. «Сырт көз сыншы» дегендей, мұндай сырт пікірдің өз әрекеттеріңді реттеуге, жақсартуға тигізетін септігі өте жоғары. Сол себепті бүгінде кері байланыс үйренудің (білім алу жүйесінің) маңызды ұғымы деп есептелінеді. Кері байланыс арқылы алынатын мәліметтер әсіресе өз біліміне түзету мен өзгертулер енгізу ісінде өте құнды болып табылады. Сондықтан да кемшіліктерді тіке бетке баспай, оларды жанамалай жеткізген жөн болар? Мысалы, мынандай сұрақтар арқылы: «Неліктен Сіз бұлай жасадыңыз (айттыңыз, жаздыңыз, ұйғардыңыз, т.б.)? Мүмкін олай емес, былай болар?» немесе «Егер мына жерге мынандай өзгертулер енгізсе, не болар еді?» Негізінен кері байланыстың үш негізгі қызметін ажыратуға болады: әрекеттерді түзету мен реттеу, тұлға аралық қатынастарды реттеу, өзін өзі тану құралы. Кері байланыстың негізгі идеясы жасалған істі бағалау емес (оның жақсы не жаман жасалынғандығын анықтау), керісінше, не жасалуы керектігін көрсету. Сонымен, кері байланыс оқу/оқыту мен үйренудің/үйретудің қалай жүріп жатқандығын, оның сапасын анықтау мүмкіндігін береді. Кері байланыс арқылы оқу мен оқушылардың жетістіктері мен кемшіліктерін анықтауға болады. Кері байланыс дұрыс жауап немесе бағыт таңдалынып, қателерді түзету әрекеттерін іске қосады.