Дегидрогеназалар - респираторлық субстраттан сутегінің шығарылуын катализдейтін ферменттер және оны сутектің аралық немесе соңғы акцепторларына беру.Тотығу-тотықсыздану реакцияларының бастапқы сутегі акцепторлары дегидрогеназалардың 2 түріне жатады: никотинге тәуелді, кофермент ретінденикотин қышқылының туындылары және флавинге тәуелді, рибофлавин туындылары. Никотинамидке тәуелді дегидрогеназаларда кофермент ретінде NAD+ немесе NADP+ болады. Қорыта келгенде әртүрлы субстраттардан протондарды жане электрондарды косып ала отырып NAD+ тотыгушы заттар энергиясынын негзгы электоры жане ТАТ -ушин жогары энергетикалык потенциалы бар электрондардын негзгы козы болып табылады .
34. Тыныс алу тізбегі: орны және құрылысы. НАДН-дегидрогеназа, убихинон, цитохромдар. Цитохромоксидаза. Тыныстану тiзбегi дегеніміз - тотыгу - тотыксыздану тізбекті реакц ларда НАДН және ФАДН2 электрондары бiр ферменттен екінші ферментке үздiксiз берiлiп отырып , ен сонында молекулалык оттегіне жеткізіліп , су түзіледі . Тыныстану тiзбегiнде электрондарды тасымалдау және тотыга фосфор АТФ түзілу жүйелерiнiн әр бiреуi жеке процестер , бiрак олар кенiстiктiк же энергетикалык бiр - бiрiмен ілескен. Тыныстану тiзбегiнiн және тотыра фосфорланудын компоненттер митохондриянын iшкi мембранасында орналасканы казiргi уакытта белгілі болып тур . Мембрана архитектурасында олар айкын асимметриалы таралган , кейбір тасымалдаушы белоктар мембрананын матрикс жагына шыккан , ал екіншілері карама - карсы багытта тур . Белоктардын кейбіреулері мембрананы тегiс кесiп еткен , ал АТФ синтаза мембрананы тесiп шыгып , активтi болiгi матриске енген Электрондардын козі НАДН және ФАДН2 матриксте таралган . НАДН - ан электрондар ішкі мембранадагы ФМН - ге ауысады , ал ФАДН2 электрондарын мембранадагы Fe - S кабылдайды. Убихинон(UQ)митохондрияда жоне плазмалык мембранада орналаскан.Электрондарды қабылдап , кайтымды тотыксызданады , гидрохинонга электрондар ( убихинолга ) айналады , осындай түрінде тыныстану тiзбегiнде тасымалдау жүйесінде қызмет атқарады . Томенде убихиноннын тотыгу жоне тотықсыздану реакциялары берілген . Цитохромдар дегенiмiз курамында темір бар ферменттер Q коферментiнен молекулалық электрондарды Митохондрияларда 20 шамасындай озара уксас цитохромдар аныкталган . Олардын ішінде өсірессе а , as , b , c жоне с цитохромдар жаксы зерттелген Цитохромдар күрделі ферменттер , олардын курамында простетикалык топ ретінде гем бар ем сонымен қатар гемоглобин мен миоглобин курамына да кiредi жонс Оптикалык массасымен Цитохромдар бiр бiрiмен апоферменттердiн курамымен , молекулалык темни буйiрлiк тобынын курылымымен касиеттерімен айырылады Ен кiш М 12500 , жануарлардын , ашыткынын митохондриясынан бол алынган с цитохром болады . Цитохромоксидазанын құрылымы анықталган , ол бірнеше субболiктерден куралган олигомерлік белок скен Бактерия цитохромоксидазасы 2-3 субболiктен , ашыткынын 7-8 , жогары сатылы жануарлардын цитохромоксидазасы 12-13 субболiктен куралган , М 600000 Активтi орталыгында екі гем жоне екi мыс ионы бар . ь цитохромнын М 25000 , c b 37 000 S Цитохромдар ор турлi сiнiру спектрымен сипатталады . Олардың а - алқап ( полоса ) толыкын узындык молшерi мынадай ( им ) а цитохром - 600 , ay - 605 , b -562 . с 550 және с , цитохром - 554 Цитохромдардың қызметi тыныстану тiзбегiнде электрондарды тасымалдау , ал сутек атомдарын тасымалдамайды электрондарды тасымалдау кезінде цитохром геміндегі темiрдiн валенттілігі қайтымды озгереді . Тотыккай цитохромда темір үш валентті ( Fe ) , тотықсызданған цитохромда ол екi валентті ( Fe² ) ( Fe Цитохромдардың бір ерекшелігі гемоглобин мен миоглобинде оттегiн косып алу және бөліп шыгару кезінде темірдiн валенттілігі өзгермейдi , оркашанда екі валентті күйiнде калады + Fe² ) Тыныстану гибегінде бір мезгілде екі электрон беріліп отырады . Ырак цитохромнын ор бір молекуласы бір мезгілде тек кана бiр электронды алып бере алады. Бір мезгілде екі электронның тасымалдауын камтамасыз ету үшін тыныстану тiзбегiнiң iшiнде ерекше жогары құрылыс болуы керек , ол бір уакытта екі электронды НАДН - дан немесе ФАДН ; -ден алып , әрі қарай жiбере алатындай Тыныстану тiзбегiнде цитохромдардың орналасу реті 124 - суретте берілген Тыныстану тiзбегiндегi сонгы фермент а жоне аз цитохромымен байланыскан мыс бар , оның да валенттілігі электрондар тасымалы кезiнде өзгеріп отырады Cu² + 2+ а және аз комплексінің бірегей ерекшелігі мынадай ол молекулалық оттегімен тікелей реакцияласады , сондыктан а жоне аз комплексiн цито хромоксидаза деп атайды Бул комплексте мыс иондары өзінің электрондарын оттегiне береді . Баска цитохромдар молекулалы оттегiмен өзара брекеттесе алмайды Молекулалык оттегі электрондарды қабылдайды да , анион түзіп , Тотықсызданган оттегі бос протондармен тотықсызданады : 1 / 02 + 2-0² реакцияласады да , су түзеді.
35. Тотыға фосфорлану. П.Митчелл теориясы.