1. Біздің заманымызға дейінгі жазу- сызулар мен аңыз- жырлар
Әбунасыр әл - Фараби ( 870-950 ж. ж)
жүктеу/скачать 1,81 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ахмет Йасауи (
- Жүсіп Баласағұн
- Күнтуды бек
- Махмұт Қашқари
| Әбунасыр әл - Фараби ( 870-950 ж. ж) ақын, ойшыл, ғұлама. Музыка, математика,логика, философия, астрономия,
әдебиеттану ғылымдарымен айналысқан. Шығыс ғалымдары Аристотельден кейінгі «Екінші ұстаз» деген атақ берген. Ғылымның көптеген салаларын меңгергеріп, 150-ге тарта ғылыми еңбектер (трактаттар) жазған. Еңбектері: «Музыканың үлкен кітабы» , «Қайырлы қала тұрғындарының көзқарасы», «Өлең өнерінің қағидалары», «Риторика» , «Китаб аш шеер» ( «Өлең кітабы»), «Философияны оқу үшін не білу керек?», «Ақылдың мәні туралы» т.б. «Музыканың үлкен кітабында» түркілердің музыкалық аспабы болған тоғыз ішекті домбыраның құрылысын сипаттаған.Платон, Аристотель, Пифагор, Евклид ,Птоломей еңбектерін меңгеріп, оған араб тілінде түсініктеме жазған. Ахмет Йасауи (ХІІ ғ. Туған жылы белгісіз 1166 жылы қайтыс болған). Еңбектері: «Диуани хикмет» («Даналық кітабы»), түркі тілінде араб әліпбиімен жазылған,149 хикметтен тұрады. «Диуан»- жинақ, «хикмет»- «Алланың ақ жолы» деген ұғымды білдіреді. Жүсіп Баласағұн (ХІ ғ. 1015-1016 жылдары туған,қайтыс болған жылы белгісіз). Еңбектері: «Құдатғу біліг» («Құтты білік»). 85 тараудан 6500- ден аса бәйіттен тұрады (13040 жол) және 3 қосымшасы бар.Кемел мемлекет- тің сипаты баяндалады. Кітапты Шығыс патшалары көшіртіп алып оқитын болған, Фирдоусидің «Шаһнамасымен» қатар қойып, «Түркі шаһнамасы» деген атақ берген. Кітапта төрт кейіпкер бар: Күнтуды бек- әділет бейнесі,Айтолды уәзір –бақыт бейнесі,Өгдүлміш- уәзірдің баласы, ақыл- сана бейнесі,Одғұрмыш- уәзірдің бауыры, қанағат бейнесінде алынған. Махмұт Қашқари (ХІ ғ. 1029-1039 жылдар аралығында туған,қайтыс болған жылы белгісіз) білімпаз тілші, ғалым,әдебиет үлгілерін жинақтаушы. «Диуани лұғати- т -түрік» («Түркі сөздерінің жинағы»). 1070 жылдары жазылған, 3 кітап- тан тұрады. 6,5 мыңға жуық түркі сөзіне арапша түсінік берілген. 260-тан астам мақалдың 60-ы қазіргі күнде тілімізде ешбір өзгеріссіз қолданылады. жүктеу/скачать 1,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|