Соқыр Абыздың Жәнібек батырға айтқан батасы шешендіктің қай түріне жатады: Шешендік арнауға
Шешендік дау түрлері: Жер дауы ,жесір дауы,құн дауы , ар дауы
Мұса Шормановтың бес ауыз жұмбағын шешкен шешен:Қанжығалы Саққұлақ /Жұмбағы :Ағат деген немене?Сағат,Қанат,Жанат,Ханым деген немене?/
Төле би, Қазыбек би,Әйтеке би өмір сүрген кезең: 18ғ
«Қарлығаш би» «Қарлығаш әулие» атанғанби: Төле би
«Жаңбыр жаумаса жер жетім,Басшысы болмаса ел жетім,Ұқпасқа айтқан сөз жетім...» деген сөздің авторы: Төле би
Әйелің жақсы болса, Бірінші-иманың,Екінші –жиғаның,Үшінші-ырысыңның тұрағы...деген: Төле би
«Атадан ұл туса игі, Ата жолын қуса игі,Өзіне келер ұятын Өзі біліп тұрса игі,» деген би: Төле би
Тәуке ханның атақты «Жеті жарғы »жасасқан би : Төле би
Төле бидің: «Ағайын ала болғанда , Ауыздағы ас кетер.Аңдыған дұшпан көбейіп, Жау қолында бас кетер,»-деген сөзінің мағынасы: Ел бірлігі
Төле бидің баласына келіні Данагүлдің өзі таңдап әперу себебі : Ердің бақытын келтіретін де, кетіретін де әйел екенін білгендіктен.
«Құлдық ұрсаң дұшпанға, арылмайтын сорың бар» - деген сөздерді Төле би Күлтөбенің басында үлкен жиында айтқан .
Жоңғар мен қазақты бітістіру мақсатында дипломатиялық қызмет атқарған шешен : Қаз дауысты Қазыбек би .
Қалмақ ханына Қоңтажыға елшілікке барғанда Қазыбектің жасы 14-те
«Біз қазақ деген мал баққан елміз.Ешкімге соқтықпай ,жай жатқан елміз…»- деген сөздің авторы : Қазыбек би .
Он үш жасында қалмақ ханы Қоңтажыға: «Қазақ – қалмақ баласы , Табысқалы келгенмін .Табысуға көнбесең ,Түрысатын жеріңді айт!»-деген би :Қазыбек би
Қартайған шағында Қазыбек биге бірден онға дейін санының мағынасын айтып беруді сұраған жырау: Бұқар жырау
Қаз дауысты Қазыбек бидің: «...сен қабылын болсаң, мен-арыстан,алысқалы келгенбіз ; жаңа үйреткен жас тұлпар – жарысқалы келгенбіз, тұттқыр сары желіммін, жабысқалы келгенбіз» шешендік
Сөзіндегі қолданылған көркемдік тәсіл: Метофора
Өркенім өссін десең,кекшіл болма – кесапаты тиер еліңе.елім өссін десең,өршіл болма-өскеніңді өшіресің. Үзінді қай бидің толғауынан? Қазыбек би
Әйтеке бидің шын есімі: Айтық
«Қасқакөл дауында» ел мүддесін көздеп сөйлеудің асқан үлгісін көрсеткен би: Әйтеке би
«Дұрыс сөзге тоқтай білген, басқаны сөзіне тоқтата білген жігітт-жақсы жігіт,» - деп атқан : Әйтеке би
Төле би,Ер Қазыбек, тілді Әйтеке, Асқар тау-Қазығұрттай білімді еді.Бірі – күн, бірі туған айдай болып,заманға сәйкесімен келіп еді, - деп, үш биге бата берген хан: Тәуке хан
***Шешендік сөздердің мазмұнына қарай түрлері: *шешендік толғау;*Шешендік дау; *Шешендік дау; *Шешендік арнау
*** «Сырым мен Малайсапры» шешендік әңгімесінде кездесетін мәтелдер: * «Қырықтың бірі – Қыдыр»; * «Асыл тастан, ақыл жастан»
***Байдалы шешеннің Айғаным ханымға көңіл айтуға келгенде айтқан сөздері: *Ер қартайды , Мал тайды, Екеуледі ей, ханым...*Жылау деген азап бар , қуартып отқа жандырар. Мен
