1-деңгей Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңы
Дидактиканың объекті, пәні, қызметі және міндеттері
жүктеу/скачать 281,06 Kb.
|
дид ответы акмарал
| 5. Дидактиканың объекті, пәні, қызметі және міндеттері
Дидактика пәні – білім беру мен оны тәрбиелеудің амал-құралы ретіндегі оқыту, яғни оқыту мен үйретудің біріккен өзара әрекеттестігі, мұның өзі білімнің мазмұнының оқушылардың мұғалімнің ұйымдастырылуы мен меңгеруін қамтамасыз етеді. Дидактиканың қызметтері: оқу үрдісін және оның орындалу жағдайын сипаттау және түсіндіру, оқу үрдісін жетілдіріп ұйымдастыру, жаңа оқу жүйесін, жаңа оқу технологияларын құрастыру. Дидактиканың негізгі міндеттері: - табиғат, қоғам және адам құбылыстары мен заңдылықтары және оларды өзінің практикалық әрекетінде саналы және белсенді іске асыру туралы нақты және ақиқат білімді алу мақсаты мен адам өркениетінің ең мағыналы жетістіктерін игеру арқылы өсіп келе жатқан жас буынды жалпы адамдық құндылықтарға араластыру. - ғылыми білімнің көлемін және мазмұнын анықтау, яғни оқыту процесінің антологиялық ( грек тілінде ontos – тіршілік ) негізін анықтау, ( яғни оқыту процесінің) дидактика функциясына бағдарланған технологиялық құралдарды қалыптастыру, яғни оқу процесін ұйымдастырудың оптимальды (оңтайлы) шарттарын құру және оларды реттеу. Дидактика – бұл ежелгі грек сөзі, яғни didaktikаs – үйретуші, оқытушы, didaskо-оқушы деген ұғымды білдіреді. Бұл ұғымды ғылыми айналымға енгізген неміс педагогы Вольфгант Ратке /1571-1635/. Дидактика – білім беру мен оқытудың теориялық және әдістемелік негіздерін зерттейтін педагогика ғылымының саласы. Дидактика барлық педагог үшін өте маңызды, өйткені біздің өмірімізде кез келген педагогикалық міндеттерді дидактика ғылымы мен теориялық білім негізінде жүзеге асырылады. Қазіргі түсінік бойынша, дидактика- білім беру мен оқыту мәселелерін зертейтін ғылым саласы. Ол оқыту теориясы деп аталады. Дидактиканың зерттеу пәні- оқыту мен оқудың себептері, барысы, нәтежиелері. Зерттеу пәні аясына байланысты жалпы және жеке дидактикалар айқындалады. Жалпы дидактика оқытудың жалпы заңдылықтарын, принциптерін қарастырады. Жеке дидактика жеке оқу пәнінің мазмұның, барысын, формасы мен әдістерін зерттеуіне қарай оқыту әдістемесі деп аталады. Мыс: математиканы оқыту әдістемесің, дүниетануды оқыту әдістемесі т.б. Дидактика әрі теориялық, әрі қолданбалы ғылым болғандықтан ғылыми-теориялық және қолданбалы қызметтер орындайды. Дидактиканың ғылыми –теориялық қызметі: білім беру мен оқыту процестерінің мәні мен заңдылықтарын, мазмұнын, принциптерін, ұйымдастыру формалары мен әдістерін зерттеу. Дидактиканың қолданбалы қызметі: білім мазмұнын оқыту мақсатына сәйкестендіру, оқыту принциптерін белгілеу, оқытудың тиімді әдістері мен ұйымдастыру формаларын анықтау, жаңа технологияларды жасап енгізу. Дидактика пәні – білім беру мен оны тәрбиелеудің амал-құралы ретіндегі оқыту, яғни оқыту мен үйретудің біріккен өзара әрекеттестігі, мұның өзі білімнің мазмұнының оқушылардың мұғалімнің ұйымдастырылуы мен меңгеруін қамтамасыз етеді. Дидактика оқытудың іс - әрекеттерін, әртүрлі нысандарын зерттейді және анықталған заңдылықтардың негізінде оқытудың әралуан жүйелерін талдап, белгілейді. Бұл жүйелер оқу жоспарларында, оқу бағдарламалары мен оқулықтарды ашылатын білімнің мазмұнында нақты көрінеді, белгілі бір ұйымдық нысандарда оқытудың тиісті әдістері мен және құралдарымен жүзеге асырылады. Дидактика нені оқыту керек, қалай оқыту керек, не үшін оқыту керек деген сұрақтарға жауап іздейді, бұл сұрақтарға қазіргі заман талаптарына сәйкес жауап берілуі тиіс. Мысалы: Нені оқыту керек? Оқушыларды кең білім шеңберінде қаруландыру, олардың бойында адамгершілік қасиеттерін қалыптасыру керек. Сондықтан білім беру мазмұнын мектеп реформасына жалпы білім беру бағдарламасы талаптарына және жаңашыл мұғалімдердің идеяларына сәйкес ғылым негізінде дәлелдеп, іске асыру қажет. Қалай оқыту керек? Тұтас педагогикалық процесте оқыту мен тәжірибенің қазіргі кездегі әдістерін тиімді пайдалану. Ол үшін оқыту әдістерін, формаларын жетілдіру және дәлелдеу керек. Не үшін оқыту керек? Қоғамдық өмірдің барлық саласына оқушыларды белсенді қатысуға даярлау. Ол үшін мектепте оқытудың мақсатын, міндеттерін, принциптері мен заңдылықтарын дәлелдеу және жүзеге асыру. Дидактиканың негізгі міндеттері: - табиғат, қоғам және адам құбылыстары мен заңдылықтары және оларды өзінің практикалық әрекетінде саналы және белсенді іске асыру туралы нақты және ақиқат білімді алу мақсаты мен адам өркениетінің ең мағыналы жетістіктерін игеру арқылы өсіп келе жатқан жас буынды жалпы адамдық құндылықтарға араластыру. - ғылыми білімнің көлемін және мазмұнын анықтау, яғни оқыту процесінің антологиялық ( грек тілінде ontos – тіршілік ) негізін анықтау, ( яғни оқыту процесінің) дидактика функциясына бағдарланған технологиялық құралдарды қалыптастыру, яғни оқу процесін ұйымдастырудың оптимальды (оңтайлы) шарттарын құру және оларды реттеу. Дидактиканыңғылыминегізінсалған чех педагогы Ян Амос Коменский ( 1592-1670 ). Оның «Великая дидактика» кітабында( 1632 ) оқытудыңмақсаты, әдістері мен принциптеріжәнесынып – сабақжүйесібаяндалған.ХVІІ ғ. швейцар педагогы Иоганн Генрих Пестолоцци ( 1746-1827 ) дамытып оқыту принциптерінің жүйесін дәлелдеді бастауыш білім беру әдістерінің негізін жасады. ХІХ ғасырдыңнеміспедагогы Фридрих Вильгельм Адольф Дистервек ( 1790-1966) дамытыпоқытудидактикасыбаяндады. Оқытупроцесіндеәртүрліережелердіқолданабілудіатапкөрсетті. Көрнекілік, еліктіргіштік, жігерлік, оқушылардыідербесерекшеліктерінескеру, жақыннанқашыққа, оңайданкүрделіліккекөшут.б.К.Д. Ушинский Ресейдеорысдидактикасыныңдамуынаигіәсерінтигізді, ал кеңесөкіметіжылдарында Н.К. Крупская, П.П. Блонский, С.Т.Шацкийт.б. үлкенүлесқосты.Белгілі педагог ғалымдардың Б.П. Есипов, М.Н.Данилов, Л.В.Занков, М.Н.Скаткинт.б. оқытумәселеріжөніндегіеңбектердіжариялайды. Олароқытупринциптерініңжүйесін, оқытудыұйымдастырудыңәдістері мен формаларындәлелдеді.Педагогикағылымының «Дидактика» саласындабелгіліқазақпедагогығалымдарыағартуісініңқайраткерлеріЫ.Алтынсарин, М.Жұмабаев, А.Байтұрсынов, М.Дулатов, Ж.Аймауытов, Ш.Әлжановт.б. өзуақыттарындашығармашылықпенеңбектеніпбірсыпыраүлестерінқостыҚазақтыңұлыпедагогыЫ.Алтынсарин ( 1841-1889) қазақбалаларыноқыту, оларғабілім беру жайлыоқытуәдістері мен тәсілдерінзерттейді. Оныңғылыми-әдістемеліканықтамасыбойыншаоқытуәдістері – бұлбалалардысабаққа, ғылымғаөздігіменбілімалуғаынталарынарттыратын, сезіміноятатынжол.М.Жұмабаевұлыақын, ағартушы, қысқаөмірініңкөбінұстаздықпенөткерген, жастардықалайоқытып, өміргедайындаудыңжолынқадалазерттеген педагог. Оның «Педагогика» кітабыеңалғашрет 1922 жылыҚызылжарқаласында, оданкейін 1923 жылы Ташкент қаласындашығарылдыМ.Жұмабаев осы кітабында «Дидактика» жәнеәдістемемәселелеріноқыту не білімберудіңнегізгіқарастырған. Оның 1917-1918 жылдарыОмбықаласындақазақбалаларының 1919 – 1920 жылдарыОрынбордамұғалімдеркурсында, 1928 жылыБурабайдағыарнайы орта мектептеоқығандәрістеріоқытупроцесінжақсартудыңнегізіболса, ал екіншіденМ.Жұмабаевтыңшығармашылықізделужұмысынаежелгі грек философтарыСократтың, Аристотельдің, солкездіңатақты педагог-психологтарыС.Л.Рубинштейннің( 1889-1960) ғалымдардыңеңбектеріигіәсеретті. жүктеу/скачать 281,06 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|