10
кем емес дәрежеде көрсете білді. Психология тарихына Спирмен өзінің 1904 жылы
жарыққа шыққан «Жалпы интеллект, обьективті айқындалған және өлшенген» деген
классикалық еңбегінің арқасында енді. Г.Айзенг пен Р.Кеттель кейінірек факторлы
талдауды тұлғаның өзіне тән ерекшеліктерін психологиялық диагностикадан өткізу үшін
қолданды. Интеллектінің статистикалық тұрғыдан негізделген тесттерін француз ғалымы
А.Бине 1905-1907 жылдары құрастырып жариялады. Кейінірек өзге француз ғалымы
Т.Симонмен бірге ол осы тестті жетілдіре түскен. Бұл тест психодиагностика тарихына
Бине – Симон тесті деген атпен енді.
Өткен ғасырдың 20-шы жылдарының екінші жартысында адамның алуан түрлі
үрдістері мен қасиеттерін педагогикалық диагностикадан өткізуге мүмкіндік беретін жаңа
психологиялық, соның ішінде интеллектуалдық және жеке адамдық тесттер пайда бола
бастады. Сандық сипаттағы педагогикалық диагностикалық амалдардың ішіндегі тарихы
еңсоңғы пайда болып практикаға енгендері әлеуметтік психалогиялық байланыстылары
енді. Бұл американ психолыгы Я.Мореноның құрған социометриялық тесті және фашизм
жылдары АҚШ - қа қоныс аударған неміс психологы К.Левиннің шәкірттері мен
ізбасарлары – бір топ американ әлеуметтік психологтарының құрған көптеген өлшем
әдістемелері еді.
XX ғасырдың 50-60-шы жылдарында алуан түрлі педагогикалық диагностика
әдістемелердің негізгі көпшілігі пайда болды. Бұл педагог ғалымдардың ең көп
психометриялық белсенді жылдары еді.
Педагогикалық диагностиканың пайда болып оның жасақталуына XIX ғасыр мен
XX ғасырдың шегінде психологиялық ғылымда пайда болған жалпы дағдарыстың әсер
еткенін ескеруіміз қажет. Ол бірінші кезекте әсіресе қабілеттер, интеллект және тұлға
(жеке адам) секілді күрделі құбылыстардың дәл психодиагностикасы ғылыми тұрғыдан
негізделген амал-тәсілдердің жоқтығы мен байланысты интроспективті психологияның
кемшіліктерін айқын аңғартты. Осы тектес әдістердің жасалуы психологияның процестер,
қасиеттер және жағдайлар жөнінде ішкі ойдан туындаған және субьективті емес, дәл
айқын және обьективті білімдерді алуға мүмкіндік берді.
Мұндай ілімдер антроспекцияға толық негізделген ой қорытындысына қарағанда,
теориялық жалпылау мен практикалық ұсыныс үшін мықты негіздеме юола алды.
Нәтижеде психология лезде жаңа әрі мықты теориялармен түсіп, тек академиялық
тұрғыдан лайық қана емес, практикалық тұрғыдан пайдалы ғылымға айналды.
Педагогикалық диагностикаға негізделген қолданбалы білім салаларының соның ішінде
еңбек психологиясының, психофизиологияның, инженерлік және медициналық
психологияның, педагогикалық психологияның дамуы үшін кең мүмкіндіктер ашылды.
Достарыңызбен бөлісу: