Ы.Алтынсариннің білім филососфиясы. «Білімді адам» моделі

Ыбырай қазақтың жазба тілінде әліппесін қалыптастырушы болып қана емес, сонымен қатар тұңғыш халық грамматикасын да қалыптастырушы болып табылады. Халық поэзиясы мен халықтың сауат ашуына арналған алғашқы жинақты құрастыруды бастаған да Ы. Алтынсарин. Оның өз дәуіріндегі бүкіл халықтың көзін ашу оңай болмағандығын ғана айтып қою аздық етеді. Ыбырай сол кездегі Қазақ даласына оқу мен білімді ғана емес, ғылым жолына жұмсалған қайраткерліктің де нағыз жанды үлгісі болды.

Өлен шумақтары арқылы жақсы мен жаманды, білімділік пен надандықты салыстыра суреттей отырып оларды айқынтаныту мақсатын көздейді. Сондықтан Ыбырай өз дәуірінің оқырмандар ұғымына жеңіл салыстырулар жасайды. Ыбырайдың "Өзен", "Жаз" атты өлеңдері табиғаттың көріністерін суреттейді. Осындай лирикалық, пейзаждық өлеңдер Ы.Алтынсаринге дейін қазақ поэзиясында кездеспеген. Ыбырай өлеңдері – туған ел табиғатын жырлап, сол арқылы өзінің жас шәкірттерінің бойында Отанды сүю сезімін тәрбиелеуге жасалған елеулі қадам.